Fałszywe regionalizmy – leksyka regionalna na nowo odczytana
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.13.2018.26.12Słowa kluczowe:
regionalizmy, leksyka rzadka, zróżnicowanie polszczyzny, metodologia leksykografii, krytyka źródełAbstrakt
False Regionalisms: Regional Vocabulary Read Anew
New electronic tools open new possibilities for research of regional vocabulary; they allow both to reach poorly attested units, and to verify dictionary data on the regional character of various lexemes. The paper is an attempt to problematize observations which have been made during the development of a dictionary of Cracow regionalisms. It discusses those lexical units which are listed in works devoted to regionalisms as associated with Cracow and which in reality do not have such status, as could be shown thanks, among others, to a new material verification. Using several examples, the paper presents cases of false interpretation of the regional status of lexemes: attribution of the wrong meaning or the wrong range of occurrence, and in consequence, consolidation and replication of a faulty image of these units. The analysis is set against the background of a new sociocultural view on the essence of regionalism, seen here as a factor which shapes the local identity, which view, according to this author, should not relieve of the care for scientific reliability or be based in fiction.
Pobrania
Bibliografia
Borowy W., 1922, Po polsku, po krakowsku i po swojemu, [w:] idem, Oryginalność w przekładach Boya, „Przegląd Warszawski” R. 2, t. II, nr 9, s. 381–391.
Broniewski S., 1970, Igraszki z czasem, czyli minione lata na cenzurowanym, Kraków.
Czuma M., Mazan L., 2013/1998, Austriackie gadanie, czyli encyklopedia galicyjska, Kraków.
Czuma M., Mazan L., 2014/2000, Pępek świata nazywa się Kraków, współpraca autorska i konsultacja naukowa M. Rożek, Kraków.
Danysz A., 1914, Odrębności słownikarskie kulturalnego języka polskiego w Wielkopolsce w stosunku do kulturalnego języka w Galicji, „Język Polski” II, s. 243–261.
Doroszewski W., 1950, Kryterium geograficzne (miejscowe), [w:] idem, Kryteria poprawności językowej, Warszawa, s. 48–67.
Dunaj B., 2010, Zróżnicowanie regionalne współczesnej leksyki, [w:] J.S. Gruchała, H. Kurek (red.), Silva rerum philologicarum. Studia ofiarowane Profesor Marii Strycharskiej-Brzezinie z okazji Jej jubileuszu, Kraków, s. 89–95.
Klemensiewicz Z., 1965, Higiena językowego obcowania, „Język Polski” XLV, s. 1–8.
Kowalik J., 1984, Regionalizmy leksykalne w mowie mieszkańców Krakowa, [w:] B. Dunaj (red.), Studia nad polszczyzną mówioną Krakowa 2, „Zeszyty Naukowe UJ”, „Prace Językoznawcze”, nr 79, Kraków, s. 123–145.
Kowalik J., 1991, Słownictwo młodych mieszkańców Krakowa, „Zeszyty Naukowe UJ”, „Prace Językoznawcze”, nr 105, Kraków.
Kucała M., 2002, Twoja mowa cię zdradza. Regionalizmy i dialektyzmy języka polskiego, wyd. II rozsz., Kraków.
Kurzowa Z., 1985, Polszczyzna Lwowa i Kresów południowo-wschodnich do 1939 roku, wyd. II rozsz., Warszawa – Kraków.
Leśnicki Z., 2015, Kraków. Historie, anegdoty i plotki, Kraków.
Leśnodorski Z., 1968, Wśród ludzi mojego miasta. Wspomnienia i zapiski, Kraków.
Nitsch K., 1914, Odrębności słownikowe Poznania, Krakowa, Warszawy, „Język Polski” II, s. 261–270.
Nitsch K., 1922, O język małopolski, „Język Polski” VII, s. 142–147.
Nitsch K., 1952, dopisek do: W. Truszkowski, Przejściowy, „Język Polski” XXXII, s. 90–91.
Nitsch K., 1955, Wybór pism polonistycznych, t. II: Studia wyrazowe, Wrocław – Kraków.
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, [on-line:] https:/nkjp.pl.
Przybora J., 2016, Divertimento op. 8 „Pani Hortensja”. Skrzypek, [w:] idem, Dzieła (niemal) wszystkie, t. 2, red. T. Drozda, Kraków, s. 533-551.
Truszkowski W., 1952, Przejściowy, „Język Polski” XXXII, s. 88–90.
SGMPoz: M. Gruchmanowa, B. Walczak (red.), Słownik gwary miejskiej Poznania, Warszawa – Poznań 1997.
SGP: J. Reichan, S. Urbańczyk (red.), Słownik gwar polskich, t. V, z. 1 (13), Kraków 1994.
SJPD: W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1958–1969.
SL: S.B. Linde, Słownik języka polskiego, Warszawa 1807–1814.
SŁ: D. Bieńkowska, M. Cybulski, E. Umińska-Tytoń, Słownik dwudziestowiecznej Łodzi (konteksty historyczne, społeczne, kulturowe), Łódź 2007.
SMTK: W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1985.
SPP: W. Doroszewski, H. Kurkowska (red.), Słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa 1980.
SRK: D. Ochmann, R. Przybylska (red.), Powiedziane po krakowsku. Słownik regionalizmów krakowskich, Kraków 2017.
SW: J. Karłowicz, A.A. Kryński, W. Niedźwiecki, Słownik języka polskiego, Warszawa 1900–1927.
SWil: A. Zdanowicz i in. (red.), Słownik języka polskiego, Wilno 1861.
SWJP: B. Dunaj (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 2001.
USJP: S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003.
WSJP: P. Żmigrodzki (red.), Wielki słownik języka polskiego PAN, [on-line:] https://wsjp.pl.
WSPP: A. Markowski (red.), Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa 2004.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Donata Ochmann
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
