Kształtowanie się terminologii fleksyjnej w polskim piśmiennictwie gramatycznym lat 1817–1939

Autor

  • Anna Czelakowska Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

DOI:

https://doi.org/10.12797/LV.13.2018.26.19

Słowa kluczowe:

historia językoznawstwa, terminologia, morfologia, fleksja, słowotwórstwo

Abstrakt

Shaping of Inflection Terminology in Polish Grammatical Literature in Years 1817–1939
The paper presents the process of shaping of the canon of morphological terminology in Polish grammatical literature published in years 1817–1939. The author shows the evolution of the conceptual system of inflection, while paying attention to gradual distinction between inflection and word formation
terminology, and to those who created and popularized terms that function to this day. The final part of the paper reflects on the consequences of the overlap of tradition and contemporary terminological decisions, as the analysed examples show that, within Polish grammatical terminology, there co-exist separate subsystems connected with linguistic descriptions created in different methodologies and different times. The result is ambiguity of certain terms, existence of different terms for the same notion, and frequently also fuzziness of definitions. Contemporary researchers, seeking to make terminological systems more precise, must also remember about the rules of commonness and of consolidation of terms within the language, with respect to specific notions.

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Boczyliński I., 1882, Zasady gramatyki języka polskiego według najnowszych wyników nauki i wskazówek dydaktyki, wyd. II poprawne, Warszawa.

Czajkowski J.A., 1851/1853, Gramatyka języka polskiego, wyd. II, Warszawa.

Gaertner H., 1931–1938, Gramatyka współczesnego języka polskiego, Lwów.

Gramatyka PAU: T. Benni, J. Łoś, K. Nitsch, J. Rozwadowski, H. Ułaszyn, Gramatyka języka polskiego, Kraków 1923.

Jakubowicz M., 1823, Gramatyka języka polskiego, Wilno.

Karłowicz J., 1885, Projekt terminologii językoznawczej polskiej, „Prace Filologiczne” I, s. 102–120.

Klemensiewicz Z., 1939, Gramatyka współczesnej polszczyzny kulturalnej w zarysie, Lwów.

Kopczyński O., 1781/1813, Grammatyka dla szkół narodowych na klassę III, Warszawa.

Kopczyński O., 1783/1822, Przypisy do grammatyki na klassę III, Warszawa.

Kopczyński O., 1817, Gramatyka języka polskiego. Dzieło pozgonne, Warszawa.

Kryński A.A., 1897, Gramatyka języka polskiego, Warszawa.

Kudasiewicz A., 1861, Kurs początkowy nauki języka polskiego, Warszawa.

Kudasiewicz A., 1862, Kurs drugi nauki języka polskiego, Warszawa.

Łazowski D., 1848, Gramatyka języka polskiego, Kraków.

Łoś J., 1925–1927, Gramatyka polska, cz. II: Słowotwórstwo, cz. III: Odmiennia (fleksja) historyczna, Lwów – Warszawa – Kraków.

Malinowski F.K., 1869–1870, Krytyczno-porównawcza gramatyka języka polskiego z dzisiejszego stanowiska lingwistyki porównawczej, Poznań.

Małecki A., 1863a, Gramatyka języka polskiego większa, Lwów.

Małecki A., 1863b/1906, Gramatyka języka polskiego szkolna, Lwów.

Muczkowski J., 1836, 1849, Gramatyka języka polskiego, wyd. II przerobione i pomnożone, wyd. III, Kraków.

Pilat R., 1909, Gramatyka języka polskiego. Wykłady uniwersyteckie. Opracował, przypiskami i wskaźnikami opatrzył dr Franciszek Krček, Lwów.

Polska terminologia: Polska terminologia gramatyczna uchwalona na Zjeździe gramatyków polskich 17 i 18 II 1921, „Język Polski” 1921, VI, s. 89–92.

Stein I., Zawiliński R., 1907, Gramatyka języka polskiego dla szkół średnich, Kraków – Warszawa.

Suchecki H., 1848, Nauka języka polskiego dla uczącej się młodzi, Lwów.

Suchecki H., 1859, Zwięzła gramatyka polska do użytku w szkołach, wyd. IV przerobione i pomnożone, Kraków.

Szober S., 1914–1916, Gramatyka języka polskiego, Warszawa.

Szober S., 1923, Gramatyka języka polskiego, wyd. II zm. i uzup., Warszawa.

Szober S., 1925, Podręcznik do nauki języka polskiego w seminariach nauczycielskich, cz. I: Wykład teoretyczny, Warszawa.

Szumski T., 1809, Dokładna nauka języka i stylu polskiego w dwóch częściach, cz. 1, Poznań.

Ułaszyn H., 1915, Słowotwórstwo, [w:] Język polski i jego historia. Z uwzględnieniem innych języków na ziemiach polskich, cz. II, „Encyklopedia Polska”, t. III, dział III, Warszawa, s. 1–37.

Żmudziński K., 1851, Teoretyczno-praktyczna gramatyka języka polskiego dla młodzieży szkół niższych, wyd. II, popr., Kraków.

Żochowski F., 1838, Części mowy odmieniające się przez przypadki, Warszawa.

Literatura

Bajerowa I., 1987, Językoznawstwo polonistyczne, [w:] B. Suchodolski (red.), Historia nauki polskiej, t. IV: 1863–1918, cz. III: Rozwój nauk szczegółowych, Wrocław, s. 802–819.

Baudouin de Courtenay J., 1900, Gramatyka, [w:] Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana, t. XXVI, Warszawa, s. 609–615.

Czelakowska A., 2010, Opisy fleksyjne w gramatykach polskich lat 1817–1939, „Biblioteka LingVariów”, t. 6, Kraków.

Danielewiczowa M., w druku, Terminomania i terminofobia we współczesnej lingwistyce, [w:] „Staropolskie Spotkania Językoznawcze”, t. 3.

Florczak Z., 1978, Europejskie źródła teorii językowych w Polsce na przełomie XVIII i XIX wieku. Studia z dziejów teorii języka i gramatyki, Wrocław.

Gniadek S., 1957, Wpływy francuskie na gramatykę Kopczyńskiego, „Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” 50, nr 2, s. 198–203.

Grzegorczykowa R., 1964, Słowotwórstwo w językoznawstwie polskim XIX wieku (Z historii polskiej nauki o budowie wyrazów. II), „Prace Filologiczne” XVIII, cz. 3, s. 203–221.

GWJP 1998: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, wyd. II zm., Warszawa 1998.

Heinz A., 1983, Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa.

Jakobson R., 1989, Kazańska szkoła polskiej lingwistyki i jej miejsce w światowym rozwoju fonologii, [w:] idem, W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, t. 2, Warszawa, s. 22–60

[wyd. oryg.: „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XIX, 1960, s. 3–34].

Jefimow R., 1970, Z dziejów języka polskiego w Gdańsku. Stan wiedzy o polszczyźnie w XVII wieku, Gdańsk.

Koronczewski A., 1961, Polska terminologia gramatyczna, Wrocław.

Kryński A.A., 1912, Szkic językoznawstwa polskiego od początku wieku XIX, [w:] Księga pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwowskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661, t. 1, Kraków, s. 3–16.

Nagórko A., 1998, Zarys gramatyki polskiej (ze słowotwórstwem), wyd. III rozsz., Warszawa.

Rospond S., 1971, Ks. Onufry Kopczyński (1735–1817). Próba syntezy, „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego” VIII, s. 5–39.

Skarżyński M., 2001, W kręgu gramatyk polskich XIX i XX wieku, Kraków.

Stasiewicz-Jasiukowa I., 1987, Onufry Kopczyński, współpracownik Komisji Edukacji Narodowej. Studium o społecznej roli uczonego w Polsce stanisławowskiej, Wrocław.

Urbańczyk S., 1968, Językoznawstwo polskie pierwszej połowy XIX wieku, [w:] idem, Szkice z dziejów języka polskiego, Warszawa, s. 370–412.

Wróbel H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Kraków.

Opublikowane

2018-11-16

Jak cytować

Czelakowska, A. (2018) „Kształtowanie się terminologii fleksyjnej w polskim piśmiennictwie gramatycznym lat 1817–1939”, LingVaria, 13(26), s. 287–299. doi: 10.12797/LV.13.2018.26.19.

Numer

Dział

Terminologia