Historia Polskiego Wydziału Lekarskiego przy Uniwersytecie w Edynburgu, 1941-1949. Nowa perspektywa badawcza
DOI:
https://doi.org/10.12797/AHiFM.83.2020.83.09Słowa kluczowe:
Polski Wydział Lekarski, Uniwersytet w Edynburgu, studia medyczne, lekarze-uchodźcy, emigracja przymusowa, II wojna światowaAbstrakt
Artykuł przedstawia wyniki wieloletnich badań nad historią Polskiego Wydziału Lekarskiego (PWL) przy Uniwersytecie w Edynburgu. W odniesieniu do istniejącej literatury przedmiotu, w której ta założona w czasie II wojny światowej uczelnia prezentowana jest zarówno jako instytucja bez precedensu w historii świata jak i kontynuacja przedwojennych polskich uniwersytetów, niniejsza praca proponuje spojrzenie na ten temat z perspektywy historii emigracji przymusowej z kontynentalnej Europy w pierwszej połowie XX w. Nieznane wcześniej fakty na temat powstania i likwidacji PWL przedstawiono w szerszym kontekście zmieniających się postaw wobec lekarzy-uchodźców w Wielkiej Brytanii. Ponadto podkreślono transnarodowy charakter PWL i kluczową rolę, jaką w jej powstaniu odegrały kompetencje transkulturowe naukowców, takich jak Francis Crew i Antoni Jurasz. Wreszcie zasugerowano, że kreatywne połączenie polskich i szkockich programów i metod nauczania w czasie studiów medycznych na PWL ułatwiło po wojnie integrację polskich lekarzy- -uchodźców nie tylko w Wielkiej Brytanii, lecz również w innych krajach osiedlenia, takich jak USA, Kanada, Australia czy Nowa Zelandia.
Bibliografia
Brodzki J., Polish School of Medicine at the University of Edinburgh, Edynburg-Londyn 1942.
Brzeski T., Polski Wydział Prawa przy Uniwersytecie w Oxfordzie (1944-1947), „Nauka Polska na Obczyźnie” 1955, z. 1, s. 56-69.
Brzeziński T., Prof. Dr Med. Wiktor Tomaszewski – historiograf Polskiego Wydziału Lekarskiego w Edynburgu – członek honorowy Polskiego Towarzystwa Historii Medycyny i Farmacji, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1995, t. 58, s. 225-227.
Brzeziński W., Tadeusz Sokołowski i jego szkoła chirurgiczna, Szczecin 1995.
Collins K., European Refugee Physicians in Scotland, 1933-1945, „Social History of Medicine” 2009, 22(3), s. 513-530. DOI: https://doi.org/10.1093/shm/hkp059
Cywiński J. et al., Monograph: Polish Faculty of Law at the University of Oxford, 1944-1947, Londyn 1997.
Eastwood M., Jenkinson A., A History of the Western General Hospital: Craigleith Poorhouse, Military Hospital, Modern Teaching Hospital, John Donald, Edynburg 1995, s. 73-81.
Fraser J., Polish Medical Students, „The Scotsman” 1946, nr 4.
Gąsiorowski J., Losy absolwentów Polskiego Wydziału Lekarskiego w Edynburgu, Toruń 2004.
Gąsiorowski J., The Story of the Graduates of the Polish School of Medicine at the University of Edinburgh 1941-1949, tłum. Z. Sobol, E. Sobol, Szczecin 2012.
Gebertt S., Życie studentów na Polskim Wydziale Lekarskim w Edynburgu, 1941-1949, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1994, t. 57, s. 335-344.
Hogben L., Francis Albert Eley Crew. 1886-1973, „Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society” 1974, 20, s. 135-153. DOI: https://doi.org/10.1098/rsbm.1974.0005
Hozakowska A., War and Medicine, „Poland: Illustrated Magazine” 1974, nr 9(241), s. 33-39.
Jeśman Cz., 50 rocznica utworzenia Wojskowej Akademii Medycznej, „Skalpel” 2008, 17, s. 15-18.
Jurasz A., The Genesis of the Polish School of Medicine in Edinburgh „University Edinburgh Journal” 1941, nr 11(2), s. 91-99.
Kaniewski P., Polska Szkoła Architektury w Wielkiej Brytanii 1942-1954, Warszawa 2003.
Konopka S., Polski Wydział Lekarski w Edynburgu (w 35-lecie jego założenia), „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1976, t. 39, s. 125-139.
Krohn C., Intellectuals in Exile: Refugee Scholars and the New School for Social Research, Amherst 1993, s. 59-91.
Łysiak M., Śladami toruńskich absolwentów polskiego wydziału lekarskiego w Edynburgu [w:] Dawna medycyna i weterynaria, M. Felsmann, J. Szarek, M. Felsmann, Chełmno 2007, s. 127-137.
Magowska A., A Doctor Facing Turbulent Times: Antoni Tomasz Jurasz, Citizen of the World „World Journal of Surgery” 2011, t. 35, s. 2167-2171. DOI: https://doi.org/10.1007/s00268-011-1160-1
Mchitarjan I., Prague as the Centre of Russian Educational Emigration: Czechoslovakia’s Educational Policy for Russian Emigrants (1918-1938), „Paedagogica Historica” vol. 45, 2009, no. 3, pp. 369-402. DOI: https://doi.org/10.1080/00309230802643503
Męczekalski B., Musielak M., Sumelka E. i wsp., Polski Wydział Lekarski w Edynburgu (1941-1949) – miejsce edukacji poznańskich lekarzy. Historia – tradycja – współczesność, Poznań 2020.
Meissner R., Polski Wydział Lekarski w świetle „nowych” dokumentów archiwalnych, [w:] R. Meissner, Księga pamiątkowa w 80-lecie Uniwersyteckiego Wydziału Lekarskiego w Poznaniu. Studia i materiały, Poznań 2001, s. 340-347.
Meissner R., Wspomnienia z lat dawnych. Publikacja jubileuszowa z okazji 100-lecia urodzin Wiktora Tomaszewskiego, Poznań 2007.
Midro A., Prof. Francis Albert Eley Crew – wielki przyjaciel Polaków z minionej epoki, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1995, t. 58, s. 127-132.
Misterska M., Rozwój dermatologii uniwersyteckiej w Poznaniu do końca XX wieku, Rozprawa doktorska, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007.
Nowak K., Udział krakowskich lekarzy w fenomenie Polskiego Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu w Edynburgu, Kraków 2006.
Olesiński W., Polski Wydział Lekarski przy Uniwersytecie w Edynburgu, „Służba Zdrowia” 1957, nr 9(35).
Ostromęcka H., Z badań nad dziejami Polskiego Wydziału Lekarskiego przy Uniwersytecie w Edynburgu, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1982, nr 27(2), s. 304-305.
Palacz M., Christian-Jewish Relations in the Polish School of Medicine at the University of Edinburgh, 1941-1949, „Gal-Ed: On the History and Culture of Polish Jewry” 2017, nr 25, s. 55-81.
Palacz M., The Polish School of Medicine at the University of Edinburgh (1941-1949): A case study in the transnational history of Polish wartime migration to Great Britain, Edynburg 2016 (rozprawa doktorska).
Patterson S., Immigrants and Minority Groups in British Society, [w:] S. Abbott, The Prevention of Racial Discrimination in Britain, Londyn 1971, s. 51-53.
Rostowski J., History of the Polish School of Medicine, The University of Edinburgh, Edynburg 1955.
Rostowski J., Polish School of Medicine. University of Edinburgh, 1941-49, „British Medical Journal” 1966, 1349-1351. DOI: https://doi.org/10.1136/bmj.1.5499.1349
Rostowski R., Polski Wydział Lekarski przy Uniwersytecie w Edynburgu (1941-1949), „Nauka Polska na Obczyźnie” 1955, z. 1, s. 28-30.
Rutkiewicz A., Duda I., Musioł E., Anaesthesiology in the Polish Armed Forces in the West during World War II, „Anaesthesiology Intensive Theraphy” vol. 43, 2011, s. 214-220.
Siciński H., Rozwój pediatrii uniwersyteckiej w Poznaniu w XX wieku, Poznań 2011 (rozprawa doktorska).
Sokołowski T., Fragment pamiętnika, „Archiwum Historii Medycyny” 1965, t. 28, s. 131-137.
Straszyński A., Katedra Dermatologii na Polskim Wydziale Lekarskim przy Uniwersytecie w Edynburgu w czasie okupacji hitlerowskiej w Polsce „Przegląd Dermatologiczny” 1959, t. 46, s. 63-69.
Sword K., Davies N., Ciechanowski J., The Formation of the Polish Community in Great Britain, 1939-1950, Londyn 1989, s. 278-279.
Szmeja Z., Przemówienie rocznicowe 19 listopada 2010, „Biuletyn Informacyjny Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu” 2010, 5(157).
Szymiczek F., Nowakowski Brunon (1890-1966), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 23 (Niemirycz Władysław – Olszak Wacław), red. E. Rostworowski, Wrocław 1978.
Teleszyński Z., Polski Wydział Lekarski przy Uniwersytecie w Edynburgu, „Archiwum Historii Medycyny” 1967, t. 30, s. 45-63.
Tomaszewski W., Krótki Słownik Lekarski Angielsko-Polski. Short English-Polish Medical Dictionary, Edynburg 1945.
Tomaszewski W., Medical Education in Continental Europe and in Great Britain: A Comparison, „University Edinburgh Journal” 1942, 12(1), s. 24-33.
Tomaszewski W., Na szkockiej ziemi. Wspomnienia wojenne ze służby zdrowia i z Polskiego Wydziału Lekarskiego w Edynburgu, Londyn 1976.
Tomaszewski W., Pięćdziesiąt lat Polskiego Wydziału Lekarskiego w Edynburgu 1941-1991, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1994, t. 57, s. 297-312.
Tomaszewski W., Profesorowie szkoccy na Polskim Wydziale Lekarskim w Edynburgu, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1994, t. 57, 313-324.
Tomaszewski W., Szpital im. Ignacego Jana Paderewskiego w Edynburgu „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1995, t. 58, s. 115-126.
Tomaszewski W., The University of Edinburgh and Poland: An Historical Overview, Edynburg 1969.
Urich H., Wspomnienie o Jakubie Rostowskim, profesorze Polskiego Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu w Edynburgu, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 2002, t. 65, s. 55-57.
Weindling P., Medical Refugees and the Modernisation of British Medicine, 1930-1960, „Social History of Medicine” 2009, 22(3), s. 489-511. DOI: https://doi.org/10.1093/shm/hkp054
Weindling P., Medical Refugees in Britain and the Wider World, 1930-1960: Introduction „Social History of Medicine” 2009, 22(3), s. 451-459. DOI: https://doi.org/10.1093/shm/hkp098
White E., The Struggle Against Denationalisation: The Russian Emigration in Europe and Education in the 1920s „Revolutionary Russia” 2013, 26/2, s. 128-146. DOI: https://doi.org/10.1080/09546545.2013.856076
Wójcik W., Time in Context – The Polish School of Medicine and Paderewski Hospital in Edinburgh 1941 to 1949, “Proceedings of the Royal College of Physicians of Edinburgh” 2001, vol. 31, s. 69-76.
Wojtkowiak S., Lancet i karabin: dzieje szkolnictwa medycznego w Wojsku Polskim, Warszawa 1973.
Zajaczkowski T., Döhler R., Der polnische Chirurg Antoni Jurasz, Frankfurt, Posen, Edinburgh, New York, „Chirurg” 2019, nr 90, s. 762-768. DOI: https://doi.org/10.1007/s00104-019-1002-5
Zolberg A., Callamard A., The École Libre at the New School, 1941-1946, „Social Research, 1998, 65(4), s. 921-951.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
