Przyczynek do ormiańsko-polskiego rodowodu Ajwazowskich. List arcybiskupa Gabriela Ajwazowskiego do ojca Sadoka Barącza z 1875 roku
DOI:
https://doi.org/10.12797/LH.08.2021.08.05Keywords:
Gabriel Aivazovsky, Ivan Aivazovsky, Sadok Barącz, Polish Armenians, Russian Armenians, Mechitarists, Galicia, Russia, Armenian Church, 19th centuryAbstract
Minor contribution to the Armenian-Polish lineage of Aivazovsky family. A letter of the Archbishop Gabriel Aivazovsky to the Father Sadok Barącz from 1875
In the correspondence of the Father Sadok Barącz OP, the historian of Polish Armenians, kept in the Library of the National Ossoliński Institute in Wrocław, there is a letter from the Armenian Archbishop Gabriel Aivazovsky, the brother of the painter Ivan. Robert Bogdanowicz, an Armenian landowner from Galicia, was the agent in contacts of these scholars. The letter relates to the family tradition of Aivazovskys concerning their origin from the community of Polish Armenians from the town of Stanisławów. Although the letter was already used in source literature, it has never been completely analysed. The article presents a letter edition in the original French language and translation into the Polish language, as well as an attempt of the letter data verification based on certificates of Armenian and Catholic parishes in Galicia against the biography of the author of the letter.
References
Opracowania:
[Abeghian M.] Abeġyan M., A Geworg D. Meçagorç Kat’oġikos Amenayn Hayoc’
[Gevorg IV Wielki Katolikos Wszystkich Ormian], Ēǰmiaçin [Eczmiadzyn] 2014
[Ajwazowskij] Ajvazovskіj Gavrіilʺ Konstantinovičʺ, w: Russkіj bіografičeskіj slovarʹ, 1, S.-Peterburgʺ 1896, s. 87-88
[Aradżioni M. A.] Aradžioni M. A., Formirovanie armânskih obŝin v vostočnom Krymu (konec XVIII – pervaâ polovina XIX vekov), „Issledovaniâ po armenistike v Ukraine”, 1, 2008, s. 79-93
[Arutiunian Gr. G.] Harowt’yownyan Gr. G., Hovhannes Ayvazovskow tohmi çagowmnabanowt’yownë ew azganvan p’op’oxowmë [Genealogia rodziny Owanesa Ajwazowskiego i modyfikacja nazwiska], „HSSṘ GA Teġekagir hasarakakan gitowt’yownneri” [Biuletyn Nauk Społecznych AN ASRS], 1965, 2, s. 89-94
[Arutiunian L. W.] Arutûnân L. V., Katoliki-armâne v Krymu i ih vklad v Mirovuû kulʹturu, „Pričernomorʹe. Istoriâ, politika, kulʹtura”, 2012, 9, s. 8-15
[Awietisjan W. R.] Avetisân V. R., Institut vostočnyh âzykov (Lazarevskij In-stitut) kak centr russko-armânskih vzaimootnošenij v XIX – pervoj čet-verti XX vv., Stavropolʹ 2018 (praca doktorska dostępna w wersji elektronicznej: https://www.ncfu.ru/science/dissertacionnye-sovety/obyavleniya-o-zaschitedissertaciy/avetisyan-vladimir-rudol_fovich/index.html)
[Bagdasarjan M.] Bagdasarân M., Semʹâ Ajvazovskih v Feodosii, [b.m.w.] 2019
[Bagdykow M. G.] Bagdykov M. G., Bagdykov T. M., Arutûn Halibân, Rostov-na-Donu 2011
[Baraszian Je. W.] Barašʹân E. V., Istoričeskij vzglâd na sudʹbu halibovskogo armânskogo učiliŝa v Feodosii, „Issledovaniâ po armenistike v Ukraine”, 2, 2010, s. 36-40
Barącz S., Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol 1869
Barącz S., Żywoty sławnych Ormian w Polsce, Lwów 1856
[Barsamow N. S.] Barsamov N. S., Ivan Konstantinovič Ajvazovskij. 1817-1900, Moskva 1962
Beledian K., Cinquante ans de littérature arménienne en France. Du même à l’autre, Paris 2001
[Bezjakin W.] Bezâkіn V., Restavracіâ ta pristosuvannâ vіrmensʹkoї cerkvi v Černіvcâh, w: Z іstorії ukraїnsʹkoї restavracії, red. V. Timofієnko, Kiїv 1996, s. 139-142
[Błochin] Blohin V., Ètapy i soderžanie armâno-russkogo mežkonfessionalʹnogo dialoga: istoričeskij i sovremennyj opyt, „Banber Erewani hamalsarani: Miǰazgayin haraberowt’yownner, K’aġak’agitowt’yown”
[Biuletyn Uniwersytetu Erywańskiego], seria: Miǰazgayin haraberowt’yownner, K’aġak’agitowt’yown [Stosunki międzynarodowe i nauki polityczne], 2019, 1, s. 28-37
Bournoutian G. A., Russia and the Armenians of Transcaucasia 1797-1889, Costa Mesa 1998
[Bożko O. I.] Božko O. І., Dіâlʹnіstʹ Ґabrієla Ajvazovsʹkogo v kontekstі suspіlʹnih procesіv seredini HІH st., „Shіdnij svіt”, 2012, 4, s. 5-14
[Chaczatrian L.] Xačatryan L., «Bazmavepi» aṙaǰin xmbagirë.Gabriel Ayvazovski [Pierwszy redaktor „Bazmavep” Gabriel Ajwazowski], „Kant’eġ.
Gitakan hodvaçneri žoġovaçow” [Kantech. Zbiór Prac Naukowych], 2011, 2, s. 34-40
[Chaczatrian Sz.] Hačatrân Š., Apostol prosveŝeniâ, „Noev Kovčeg”, 2012, 11 (194)
[Chaczatrian Sz.] Hačatrân Š., Bratʹâ Ajvazovsʹkie, „Tretʹâkovskaâ Galereâ”, 2016, 4 (53), s. 148-161
[Czemczemian S.] Č̣emč̣emean S., “Bazmavēp”in çnowndë [Narodziny „Bazmavep”], „Bazmavēp/Bazmavep”, 150, 1994, s. 49-66
Dashkievych J., Matériaux pour l’histoire des colonies arméiennes en Ukraine, se trouvant dans les bibliothéques de Cracovie et de Wroclaw, „Revue des Études arméniennes”, 1970, 7, s. 451-465
[Daszkiewicz Ja. R.] Daškevič Â. R., Materialy po istorii armânskih kolonij na Ukraine v bibliotekah Krakova i Vroclava, „Vestnik Arhivov Armenii”, 1970, 3, s. 175-186
[Dawtian D. A.] Davtân D. A., Tvorčestvo armânskogo arhitektora Demosfena Grigorʹeviča Mazirova v Odesse, „Voroncovskij sbornik”, 4, 2011, s. 21-29
[Dawtian D. A.] Davtân D. A., Neizvestnye stranicy žizni arhimandrita Gavriila Ajvazovskogo (Gabrielâ Ajvazâna), „Issledovaniâ po armenistike v Ukraine”, 1, 2008, s. 106-111
[Dawtian K.] Davt’yan k., Hay Aṙak’elakan Ekeġec’ow Ṙowsastani ew Nor Naxiǰewani t’emi patmowt’yownn ëst Hayastani Azgayin arxivowm pahvaç p’astat’ġt’eri. Kirakos abġ. Davt’yan [Historia diecezji rosyjskiej i nowo-nachiczewańskiej Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego według dokumentów z Narodowego Archiwum Armenii], „Ēǰmiaçin” [Eczmiadzyn], 72, 2015, 7, s. 134-138
Etmekjian J., The French Influence on the Western Armenian Renaissance 1843-1915, New York 1964
Ferrari A., Alla Frontiera dell’Impero. Gli armeni in Russia (1801-1917), Milano 2000
Ferrari A., I fratelli Ayvazean / Ajvazovskij tra la Crimea e Venezia, „Annuario dell’instituto Romeno di Cultura e Ricerca Umanistica di Venezia”, 14-15, 2017, s. 185-195
[Garibdżanian S.] Garibdžanân S., Deâteli Armânskoj Cerkvi (HIH-HH vv.). Biografičeskie očerki, Erevan 2005
[Ginzburg J.] Ginzburg I., Armânskie hudožniki pervoj poloviny XIX v., „” [Czasopismo Historyczno-Filologiczne], 1958, 3, s. 106-135
Gli Armeni e Venezia. Dagli Sceriman a Mechitar. Il momento culminante di una consuetudine millenaria, red. B. L. Zekiyan, A. Ferrari, Venezia 2004
[Grigorian W. R.] Grigorân V. R., Istoriâ armânskih kolonij Ukrainy i Polʹši (Armâne v Podolii), Erevan 1980
[Grigorianc W.] Grigorʹânc V., Iz istorii armânskoj školy v Krymu, „Surbhač”, 1998, 12, s. 5-8
[Grigorianc W. E.] Grigor’ʹânc V. Є., Vіrmeni Krimu: minule і sʹogodennâ (Problemi socіokulʹturnogo ta etpopolіtpčnogo rozvitku), Sіmferopolʹ 2005, seria: Serіâ dodatkіv do paukovogo žurnalu „Krimsʹkij Arhіv”
[Hajan L.] Haǰyan L., Gabriel ark’episkopos Ayvazyanë I.A. Kṙilovi aṙakneri t’argmanič [Arcybiskup Gabriel Ayvazyan tłumacz bajek Kryłowa], Ēǰmiaçin [Eczmiadzyn] 1976
[Hajuk I.] Gaûk І., Ajvazovskij, Grigorij Konstantinovič (1801-1881), w: Armâne Pričernomorʹâ: ènciklopediâ, red. I. V. Kuznecov, 1, Moskva 2020
[Hajuk I.] Gaûk І., Іlûstrovana enciklopedіâ vіrmensʹkoї kulʹturi v Ukraїnі: z katalogіzovanim dodatkom perelіku pam’âtok vіrmensʹkoї kulʹturi v muzeâh ta zapovіdnikah, 1, Lʹvіv 2012
Haroutyunian S., P. Gabriēl Ayvazean: l’editore e il traduttore, w: La Crimea tra Russia, Italia e Impero ottomano, red. A. Ferrari, E. Pupulin, Venezia 2017, seria: Eurasiatica, 8, s. 53-68
[Iricjan H.] Iritsʿean H., Kapriēl Vrt. Ayvazeaně miapan Mkhitʿarean miapanutʿean [Ks. Gabriel Aywazowski jako członek Kongregacji Mechitarystów], „Pazmavēb / Bazmavep”, 2017, 3-4, s. 140-162
[Iricjan H.] Iritsʿyan H., Kapriel Ayvazyani «Paṛaznnutʿiwn ashkharhig lezui» tseṛakir ergě՝ orbes ashkharhapari daradzmaně nbasdogh ashkhadutʿyun [Rękopis Gabriela Ajwazowskiego „Analiza słów języku świeckiego” jako dzieło promujące rozpowszechnianie się współczesnego języka ormiańskiego], „Panper Madenatarani” [Biuletyn Matenadaranu], 27, 2019, s. 371-387
[Karatygin P. P.] Karatygin P. P., Ivanʺ Konstantinovičʺ Ajvazovskіj i ego XLII-hʺ lѣtnââ hudožestvennaâ dѣâtelʹnostʹ 1836-1878, „Russkaâ Starina”, 9, 1878, 21, s. 649-674; 22, s. 423-444; 23, s. 55-74, 281-306, 1881; 31, s. 411-436
[Karaułow G.] Karaulov G., Gavriil Ajvazovskij, arhiepiskop Armâno-Grigorianskij, „Zapiski Іmperatorskogo Odesskogo obŝestva istorii i drevnostej”, 1881, 12, s. 435-443
[Kazarow S. S.] Kazarov S. S., Ajvazovskij, Gavriil Konstantinovič (1812-80), w: Armâne Pričernomorʹâ: ènciklopediâ, red. I. V. Kuznecov, 1, Moskva 2020, s. 208-209
Kirmizi A., European Educational Backgrounds of Armenian Officials in the Ottoman Empire, w: Middle Eastern Christians and Europe: Historical Legacies and Present Challenges, red. A. Schmoller, [Zürich 2018], seria: Orientalia – Patristica – Oecumenia, 13, s. 59-77
[Małojan A.] Maloân A., Očerk o duhovno-prosvetitelʹskoj deâtelʹnosti NovoNahičevanskoj i Bessarabskoj eparhii (1830-1918), w: 300 let Rossijskoj i Novo-Nahičevanskoj eparhii Armânskoj Apostolʹskoj Cerkvi. Istoričeskij putʹ i sovremennostʹ. Materialy Meždunarodnoj naučnoj konferencii (Moskva, 24-25 oktâbrâ 2017 g.), red. B. Zulumân, Moskva 2018, s. 331-341
Marchand L., Perrier G., Turkey and the Armenian Ghost: on the Trail of the Genocide, tłum. D. Blythe, Motreal–London–Ithaca 2015
Mathorez J., Les Arméniens en France: de 1789 à nos jours, „Revue Études Arméniennes”, 2, 1922, s. 293-314
[Mazirian L.] Maziryanc’ L., Hayoc’ meç gaġt’akanowt’yownë ŽB darowm ew nora vič̣akë Lehastanowm [Wielka emigracja ormiańska w ХII w. i jej sytuacja w Polsce], „Arak’s” [Araks], 1889, 1/7, s. 126-136
[Mazurow L. J.] Mazirov L. E., Ivan Konstantinovič Ajvazovskij. Po povodu ego pâtidesâtiletnego ûbileâ, sbornik statej iz «Pravitelʹstvennogo vestnika», Sankt-Peterburg 1888
[Mikaelian W.] Mikaelân V., Gabriel Ajvazovskij (Ajvazân), „Golubʹ Masisa”, 1997, 12-14 DOI: https://doi.org/10.1055/s-2008-1057070
[Mikaelian W. A.] Mikaelân V. A., I. K. Ajvazovskij i ego sootečestvenniki, „Lraber Hasarakakan Gitowt’yownneri” [Biuletyn Nauk Społecznych], 1991, 1, s. 69-70
[Mikaelian W. A.] Mikaelân V. A., Na Krymskoj zemle. Istoriâ armânskih poselenij v Krymu, Erevan 1974
Miławicki M., „Dlaczegożbym tedy nie miał pisać o bazylianach?”. O. Sadoka Barącza OP zainteresowania historią zakonu św. Bazylego, w: Pro bibliothecarum et bibliothecariorum bono. Księga jubileuszowa z okazji 70. urodzin profesor Marii Pidłypczak-Majerowicz, red. J. Czyrek, B. Górna, Wrocław 2016, seria: Z problemów bibliotek naukowych Wrocławia, 12, s. 195-213
Miławicki M., „Świat ode mnie zawsze rzeczy nadzwyczajnych wymagał, a ponadto niesłusznie”. O. Sadok Wincenty Barącz OP (1814-1892) w świetle źródeł, „Lehahayer”, 2, 2013, s. 153-198
Miławicki M., „Zostaję raz na zawsze życzliwym przyjacielem”. Korespondencja pomiędzy historykami Augustem Bielowskim i dominikaninem Sadokiem Barączem, „Galicja. Studia i Materiały”, 3, 2017, s. 277-349 DOI: https://doi.org/10.15584/galisim.2017.3.14
[Mocowkina O. W.] Mocovkіna O. V., Razvitie konfessionalʹnyh učebnyh zavedenij Kryma v HH – pervoj polovine HH veka, Âlta 2011 (rozprawa doktorska http://dspace.pdpu.edu.ua/handle/123456789/1133)
Mouradian C., La vitalité d’une presse en diaspora, w: Presse et mémoire. France des étrangers, France des libertés, Paris 1990, s. 35-45
Mouradian C., Kunth A., Les Arméniens en France. Du chaos à la reconnaissance, Toulouse 2010
[Polin S. W.] Polin S. V., Alekseev A. Û., Skifskij carskij Aleksandropolʹskij kurgan IV v. do n.è. v Nižnem Podneprovʹe, Kiev–Berlin 2018, seria: Kurgany Ukrainy, 6
[Sargsjan M.] Sargsyan M., Meç çovankarči kyank’ë [Życie wielkiego malarza], Erewan [Erywań] 1990 (wersja rosyjska: Sargsân M. S., Žiznʹ velikogo marinista: Ivan Konstantinovič Ajvazovskij, tłum. Е. Barašʹân, Feodosiâ-Moskva 2010, seria: Portret mastera, 3)
[Sargsjan M. S.] Sardsyan M. S., Hovhannes Ayvazovskin ew hay mšakowyt’ë
[Howhannes Ajwazowski i kultura ormiańska], „Patma-banasirakan handes” [Czasopismo Historyczno-Filologiczne], 1963, 4, s. 25-38
Sargsjan T., Minas Bżyszkian i jego relacja o Ormianach Lwowa, „Lehahayer”, 5, 2019, s. 159-193, https://doi.org/10.12797/LH.05.2018.05.07 DOI: https://doi.org/10.12797/LH.05.2018.05.07
[Semenow I. Ja.] Semenov I. Â., Russkie v istorii Armenii, red. M.D. Amirhanân, Erevan 2009
[Skorobogaczewa] Skorobogačeva E. A., Ajvazovskij, Moskva 2021
Szafrański A., Ajwazowski Gabriel, w: Encyklopedia katolicka, 1, Lublin 1973, kol. 206
[Szakarian S.] Šak’aryan S., Nor Naxiǰewani ew Besarabiayi Hayoc’ t’emë
[Dziecezja ormiańska Nowego Nachiczewanu i Bessarabii], Ēǰmiaçin [Eczmiadzyn] 2014
Szmurło Z. T., Gabriel Ajwazowski – duchowny, uczony i pedagog, „Kognitywistyka i Media w Edukacji”, 2013, 2, s. 156-185
[Szuszara T.] Šušara T., Razvitie obrazovaniâ armân v Krymu XIX – načala XX veka, „Gumanitarnye nauki”, 2015, 3(31), s. 76-79
[Szuszara T.] Šušara T., Stanovlenie i razvitie obrazovaniâ armân v tavričeskoj gubernii v XIX – načale XX v., „Banber Erewani hamalsarani, Hayagitowt’yown” [Biuletyn Uniwersytetu Erywańskiego], seria: Hayagitowt’yown [Armenistyka], 132, 2010, 1, s. 74-77
Şişman A., Egyptian and Armanian Schools Attended by Ottoman Students in Paris, „Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi”, 2, 2009, 1, s. 1-10, https://doi.org/10.12780/UUSBD37 DOI: https://doi.org/10.12780/UUSBD37
Ter-Minassian A., Aïvazovski (1817-1900) un peintre Armenien dans le grand siecle Russe, „Bazmavēp / Bazmavep”, 167, 2009, s. 486-515
[Ter-Sarkisjanc A,] Ter-Sarkisânc A., Iz istorii formirovaniâ armânskoj diaspory v Rossii (H-HH vv), „Iran and the Caucasus”, 3/4, 1999/2000, s. 325-336
[Ter-Sarkisjanc A. Je.] Ter-Sarkisânc A. E., Kulʹturnoe nasledie armân v Krymu, w: Armâne Ûga Rossii: istoriâ, kulʹtura, obŝee buduŝee: materialy III Meždunarodnoj naučnoj konferencii (g. Rostov-na-Donu, 30-31 maâ 2018 g.), red. G. G. Matišov, Rostov-na-Donu 2018, s. 193-197
[Timigrazin A. D.] Timirgazin A. D., Člen armâno-katoličeskoj Kongregacii Mhitaristov na ostrove Sv. Lazarâ v Venecii Minas Bžškânc (Minas Medici), „Issledovaniâ po armenistike v Ukraine”, 1, 2008, s. 112-116
Tournebize F., Aïvazovsguy ou Aïvazovski (Gabriel), w: Dictionnaire d’histoire et de géographie ecclésiastiques, 1, red. A. Baudrillart et al., Paris 1912, s. 1234-1235
[Tunjan W. G.] Tunân V. G., „Položenie” Armânskoj cerkvi 1836-1875, Erevan 2001
[Wagner Ł. A.] Vagner L. A., Grigorovič N.S., Ajvazovskij, Moskva 1970.
[Wartanian W. G.] Vartanân V. G., Arhiepiskop G. Ajvazovskij i osnovanie Halibovskogo učiliŝa v Feodosii, w: Armâne ûga rossii: Istoriâ, kulʹtura, ob-ŝee buduŝee. Materialy vserossijskoj naučnoj konferencii 30 maâ – 2 iûnâ 2012 g. Rostov-na-Donu, Rostov-na-Donu 2012, s. 334-340
[Wartanian W. G.] Vartanân V. G., Kazarov S. S., Istoriâ Armânskoj Apostolʹskoj cerkvi na Donu (XVIII-HH v.v.), Rostov-na-Donu 2004
Wasyl F., Ormianie w świetle zapowiedzi przedmałżeńskich rodzimej parafii w Kutach, „Krakowskie Pismo Kresowe”, 8, 2016, s. 93-267, https://doi.org/10.12797/KPK.08.2016.08.04 DOI: https://doi.org/10.12797/KPK.08.2016.08.04
[Wołobujew O. W.] Volobuev O. V., Armâne v Krymu: osnovnye vehi istorii, w: Armâne v istorii i kulʹture Rossii XVIII-XX vv.: materialy meždunarodnoj naučnoj konferencii (Moskva–Puškino, 26-28 oktâbrâ 2016 g.), red. P. M. Petrov, T. I. Lûbina, Rostov-na-Donu 2016, s. 198-205
[Zacharowa Ju. W.] Zaharova Û. V., Religioznaâ i prosvetitelʹskaâ deâtelʹnostʹ Gabrièla (Gavriila) Konstantinoviča Ajvazovskogo, „Pričernomorʹe. Istoriâ, politika, kulʹtura”, seria: B, 1, 2009, s. 175-178
Zaleski T., Słownik biograficzny duchownych ormiańskokatolickich oraz duchownych rzymskokatolickich pochodzenia ormiańskiego w Polsce w latach 1750-2000, Kraków 2001
Zięba A. A., Idea powrotu Ormian z rozproszenia do narodowej ojczyzny w świetle memoriałów Roberta Bogdanowicza z 1877 i 1884 roku, „Lehahayer”, 7, 2020, s. 191-231, https://doi.org/10.12797/LH.07.2020.07.04 DOI: https://doi.org/10.12797/LH.07.2020.07.04
Zięba A. A., Przemiany tożsamości narodowej Ormian w dobie walk o niepodległość Polski, schyłek XVIII – początek XXI wieku, w: Polscy Ormianie w drodze do niepodległej Polski. Materiały z konferencji naukowej. Kraków, 9-10 października 2018 r., red. S. Dziedzic, J. Paluch, Kraków 2018, s. 13-36
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
