Wieloaspektowość pojęcia konceptualizacja w gramatyce Ronalda Langackera (spojrzenie z perspektywy użytkownika terminologii kognitywnej)
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.15.2020.29.01Słowa kluczowe:
gramatyka kognitywna, terminologia językoznawcza, konceptualizacjaAbstrakt
Multiaspectuality of the notion of conceptualization in Ronald Langacker’s grammar: from the perspective of a user of cognitive terminology
The paper presents the scope of understanding of the notion of conceptualization, a notion that belongs to the elementary toolbox of R. Langacker’s cognitive grammar. The author shows the different perspectives of viewing conceptualization, and discusses ways of defining the term. By contrasting it with other terms from the paradigm of cognitive semantics (among others, categorization, construal, profiling, conceptualizer, spekaer, addressee, usage event), which Langacker refers to while describing the processes of conceptualization, the paper reveals the placement and status of conceptualization in cognitive grammar.
Pobrania
Bibliografia
Evans V., 2009, Leksykon językoznawstwa kognitywnego, tłum. M. Buchta i in., Kraków.
Filar M., 2012, Terminologia w językoznawstwie kognitywnym – ułatwienie czy utrudnienie dla badacza?, [w:] D. Brzozowska, W. Chłopicki (red.), Termin w językoznawstwie, Kraków, s. 87–93.
Gryshkova N., 2014, „Leksem”, „pojęcie”, „stereotyp”, „koncept”, „znaczenie”, „idea” – propozycja regulacji terminologicznych, [w:] I. Bielińska-Gardziel, S. Niebrzegowska-Bartmińska, J. Szadura (red.), Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów, 3: Problemy eksplikowania i profilowania pojęć, Lublin, s. 21–49.
Grzegorczykowa R., 2012, O rozumieniu prototypu i stereotypu we współczesnych teoriach semantycznych, [w:] eadem, Świat widziany poprzez słowa. Szkice z semantyki leksykalnej, Warszawa, s. 11–16.
Kardela H., 1998, Profilowanie a kategorie podmiotu i dopełnienia w gramatyce R. Langackera, [w:] J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), Profilowanie w języku i w tekście, Lublin, s. 79–90.
Kardela H., 2000, Dimensions and Parameters in Grammar. Studies in A/D Asymetries and Subjectivity Relations in Polish, Lublin.
Kardela H., 2001, Subiektywizacja aspektu, „Prace Filologiczne” XLVI, s. 293–312.
Kardela H., 2006, Reprezentacja semantyczna w świetle gramatyki kognitywnej i teorii Wierzbickiej, [w:] O. Sokołowska, D. Stanulewicz (red.), Językoznawstwo kognitywne, 3: Kognitywizm w świetle innych teorii, Gdańsk, s. 57–91.
Kardela H., 2017, Recenzja książki Krystyny Waszakowej pt. „Kognitywno-komunikacyjne aspekty słowotwórstwa. Wybrane zagadnienia opisu derywacji w języku polskim” (tekst niepublikowany).
Krzeszowski T.P., 1997, O znaczeniu przymiotnika „kognitywny”, [w:] F. Grucza, M. Dakowska (red.), Podejścia kognitywne w lingwistyce, translatoryce i glottodydaktyce, Warszawa, s. 23−32.
Kubrâkova E.S. (red.), 1997, Kratkij slovar’ kognitivnyh terminov, Moskva.
Langacker R.W., 1985, Observations and Speculations on Subjectivity, [w:] J. Haiman (red.), Iconicity in Syntax, Amsterdam − Philadelphia, s. 109−150.
Langacker R.W., 1987, Foundations of Cognitive Grammar, t. I: Theoretical Prerequisites, Stanford.
Langacker R.W., 1988a, A View of Linguistic Semantics, [w:] B. Rudzka-Ostyn (red.), Topics in Cognitive Linguistics, Amsterdam – Philadelphia, s. 49–90.
Langacker R.W., 1988b, A Usage-Based Model, [w:] B. Rudzka-Ostyn (red.), Topics in Cognitive Linguistics, Amsterdam – Philadelphia, s. 127–161.
Langacker R.W., 1991, Concept, Image, and Symbol. The Cognitive Basis of Grammar, Berlin − New York.
Langacker R.W., 1995, Wykłady z gramatyki kognitywnej. Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993, red. H. Kardela, Lublin.
Langacker R.W., 2003, Model dynamiczny oparty na uzusie językowym, tłum. W. Kubiński, [w:] E. Dąbrowska, W. Kubiński (red.), Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, Kraków, s. 30–117.
Langacker R.W., 2005a, Wykłady z gramatyki kognitywnej. Lublin, 2001, red. H. Kardela, P. Łozowski, Lublin.
Langacker R.W., 2005b, Obserwacje i rozważania na temat zjawiska subjektyfikacji, tłum. M. Majewska, Kraków.
Langacker R.W., 2008, Cognitive Grammar. A Basic Introduction, Oxford.
Langacker R.W., 2009, Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, tłum. E. Tabakowska i in., Kraków.
Langacker R.W., 2019, Wbrew normie, [w:] T. Dunin (red.), Ronald Wayne Langacker. Doktor Honoris Causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 19–32.
Libura A., 2014, Obraz oburzenia we współczesnym języku polskim, „Prace Filologiczne” LXIV, s. 203–216.
Łozowski P., 2012, W poszukiwaniu terminologii językoznawczej: system w czasach symbolu czy symbol na potrzeby systemu, [w:] D. Brzozowska, W. Chłopicki (red.), Termin w językoznawstwie, Kraków, s. 65–73.
Mikołajczuk A., 2008, O metaforycznej konceptualizacji radości i szczęścia w języku polskim w kontekście porównawczym (wybrane zagadnienia), [w:] R. Grzegorczykowa, K. Waszakowa (red.), Pojęcie, słowo, tekst, Warszawa, s. 45–59.
Mikołajczuk A., 2011, Mówiąc o uczuciach: między naturą i kulturą. O podstawach konceptualizacji uczuć w kontekście semantycznych badań porównawczych, „Etnolingwistyka” 23, s. 67–82.
Mikołajczuk A., 2012, Konceptualizacja wstydu w języku polskim (na tle porównawczym), [w:] A. Mikołajczuk, K. Waszakowa (red.), Odkrywanie znaczeń w języku, Warszawa, s. 124–145.
Mikołajczuk A., 2014, O nieśmiałości (i wstydliwości) w języku polskim (ujęcie semantyczne), „Prace Filologiczne” LXIV, s. 251–273.
Nowakowska-Kempna I., 1995, Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Prolegomena, Warszawa.
Rudzka-Ostyn B., 2000, Z rozważań nad kategorią przypadka, tłum. i red. nauk. E. Tabakowska, Kraków.
Tabakowska E., 1995, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków.
Tabakowska E., 2001, Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, tłum. A. Pokojska, Kraków.
Tabakowska E., 2005, Komunikowanie i poznawanie w językoznawstwie, [w:] M. Czermińska i in. (red.), Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja, t. 2, Kraków, s. 661−671.
Tabakowska E., 2015, Profilowanie w języku i w tekście – perspektywa językoznawcy, tłumacza i poety, [w:] eadem, Myśl językoznawcza z myślą o przekładzie. Wybór prac, red. P. de Bończa Bukowski, M. Heydel, Kraków, s. 81–95.
Vaňková I., 2012, Jsouc mimo čas a podobu i jméno… Ke konceptualizaci citů (zejména smutku) v češtině a v české poezii z existenciální perspektivy, [w:] A. Mikołajczuk, K. Waszakowa (red.), Odkrywanie znaczeń w języku, Warszawa, s. 124–145.
Waszakowa K., 1996, Słowotwórstwo w gramatyce kognitywnej (problem nominalizacji), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LII, s. 113–125.
Waszakowa K., 2000, Struktura znaczeniowa podstawowych nazw barw. Założenia opisu porównawczego, [w:] R. Grzegorczykowa, K. Waszakowa (red.), Studia z semantyki porównawczej. Nazwy barw, nazwy wymiarów, predykaty mentalne, cz. 1, Warszawa, s. 146–165.
Waszakowa K., w druku, O terminologii kognitywnej z perspektywy słowotwórstwa (na przykładzie polszczyzny).
