Językowy i tekstowy obraz Mazura na podstawie twórczości Stefana Rudanskiego
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.16.2021.31.16Słowa kluczowe:
Rudanski, Mazur, językowy obraz świata, tekstowy obraz świata, folklorAbstrakt
Linguistic and Textual Image of Mazur in Poetry by Stepan Rudans’kyy
The main issue discussed in this article is the linguistic and textual image of Mazur in the poetry by Stepan Rudans’kyy. Rudans’kyy invented his own poetic form called “spivomovka”, which was inspired by Ukrainian folklore. Those humorous poems mainly focused on describing local types of Podolia ethnic groups, such as Cossacks, Ruthenians, Russians (Moskal), rabbis, Polish colonists (Mazur –[Mazovian], Lach). The creation of Mazur in poems by Rudans’kyy was largely influenced by the image of Mazur in the Ukrainian and Polish folklore. The linguistic and textual images of the character are created by Mazur’s replies, as well as descriptions of his activity. Mazur is characterized by the following features: sincerity, simplicity, naivety, superficial religiousness and cheerfulness. Through presenting the characteristics of Mazur, the author also draws our attention to the important issue of the lack of code that would be common to the interlocutors, both in terms of linguistics and culture.
Pobrania
Bibliografia
Andrusieczko P., 1999, Postać Kozaka w folklorze i obyczaju polskim, [w:] G. Kotarski, M. Figura (red.), Oblicza Wschodu w kulturze polskiej, „Poznańskie Studia Wschodoznawcze”, Poznań, s. 369–377.
Bartmiński J., 1999, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, [w:] idem (red.), Językowy obraz świata, wyd. 2 popr., Lublin, s. 103–120.
Bartmiński J., 2010, Pojęcie językowego obrazu świata i sposoby jego operacjonalizacji, [w:] P. Czapliński, A. Legeżyńska, M. Telicki (red.), Jaka antropologia literatury jest dzisiaj możliwa?, Poznań, s. 155–178.
Bartmiński J., Niebrzegowska S., 1998, Profile a podmiotowa interpretacja świata, [w:] J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), Profilowanie w języku i w tekście, Lublin, s. 211–224.
Berezovich E.L., Kuchko V.S., 2017, Once More on the Etymology of the Russian Word Mazurik ‘Cheater’ (in Light of the Cultural and Linguistic Image of Mazur in Slavic Traditions), „Slověne” 6, nr 1, s. 413–448.
Bobrzyński M., 1879, Dzieje Polski w zarysie, Warszawa – Kraków.
Borowska M., 2005, Kosmologia poety i podróżnika. Językowy i tekstowy obraz słońca, gwiazd i księżyca w poezji Josifa Brodskiego, „Przekładaniec” nr 30: Brodski, s. 95–110.
Bystroń J.S., 1995, Megalomania narodowa, Warszawa.
Chubinskiy P.P., 1878, Trudy Etnografichesko-statisticheskoy ekspeditsіi v Zapadno-Russkіi kray snaryazhennoy Imperatorskim Russkim geograficheskim obshchestvom (Yugo-Zapadnyy otdyel): materіaly i izsledovanіya, t. 2, Peterburg.
Dobrzycki S., 1900, O tak zwanem mazurowaniu w języku polskim, Kraków.
Dzięgiel E., 2010, Polska gwara wsi Zielonej na Podolu na tle innych gwar południowokresowych. Fleksja imienna i werbalna, Kraków.
Dzięgiel E., 2013, O losach etnonimów „Lach” i „Mazur” na dawnych Kresach południowo-wschodnich, [w:] eadem, T. Korpysz (red.), Niejedno ma imię… Prace onomastyczne i dialektologiczne dedykowane Profesor Ewie Wolnicz-Pawłowskiej, Warszawa, s. 117–132.
Franko I., 2010, Dodatkovi tomy do zibrannya tvoriv u 50-y tomakh, t. 54, Kyyiv.
Gieysztor A., Samsonowicz H., 1994, Dzieje Mazowsza do 1526 roku, Warszawa.
Goehring C., 1867, Historya narodu polskiego od jego początku aż do teraźniejszości, t. II, Lwów.
Herasymenko V., 1925, Novi materiyaly do biohrafiyi S.V. Rudans’koho, „Zapysky Istorychno-filolohichnoho viddilu VUAN”, z. V, s. 20–31.
Herasymenko V.Y., (red.), 1956, Stepan Rudans’kyy. Tvory, Kyyiv.
Hnatyuk V., 1899, Etnografichnyy zbirnyk, t. VI: Halyts’ko-rus’ki anektody, L’viv.
Hnatyuk V., 1904, Etnografichnyy zbirnyk, t. XV: Znadoby do halyts’ko-rus’koyi demonologiyi, L’viv.
Ioanidi A.L., Bondarenko A.I. (red.), 1984, Narod pro relihiyu. Ukrayins’ka narodna antyrelihiyna tvorchist’ (vydannya druhe, pereroblene i dopovnene), Kyyiv.
Jabłonowski A., 1910, Pisma, t. II: Kresy ukrainne, Warszawa.
Kadulska I., 1982, Formy intermediów sceny szkolnej połowy XVIII wieku, [w:] Z. Goliński, J. Maciejewski, T. Ulewicz (red.), Miscellanea z doby Oświecenia, „Archiwum Literackie”, t. XXV, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź, s. 7–33.
Kajtoch W., 2008, Językowe obrazy świata i człowieka w prasie młodzieżowej i alternatywnej, t. 1, Kraków.
Kel’siyev V.I., 1868, Galichina i Moldaviya. Putevyye pis’ma, S.-Peterburg.
Kieffer-Kostanecka M., 1969, Nazwy „Mazowsze” i „Płock” w świetle nauki współczesnej, „Notatki Płockie” nr 4 (53), s. 23–25.
Kireyevskiy P.V., 1864, Pesni, sobrannyye P.V. Kireyevskim izdany Obshchestvom lyubiteley rossiyskoy slovesnosti, t. 6, Moskva.
Kolberg O., 1963, Dzieła wszystkie, t. 26: Mazowsze, cz. 3, Wrocław – Kraków – Warszawa.
Kosmeda T., 2015, Stepan Rudansʹkyj. Fenomen egocentryzmu zapozyczenʹ u poetycznomu dyskursi, [on-line:] https://md-eksperiment.org/post/20181129-fenomen-egocentrizmu.
Kosmeda T., 2016, Stepan Rudans’kyy – mayster zhanru spivomovky: rozbudova ihrovoyi stylistyky ukrayins’koyi movy, „Studia Ukrainica Posnaniensia” z. 4, s. 55–67.
Kozłowski F.A., 1858, Dzieje Mazowsza za panowania książąt, Warszawa.
Kryms’kyy A., Levchenko M., 1926, Znadoby dlya zhyttyepysu Stepana Rudans’koho (1833–1873), Kyyiv.
Kurochkin O., 2011, Personazhi „inshykh” v ukrayins’komu vertepi, „Naukovi zapysky Natsional’noho universytetu »Ostroz’ka akademiya«. Seriya Kul’turolohiya” nr 8, s. 100–108.
Lewin P., 1961, Problematyka społeczna intermedium polskiego z XVI–XVII w., „Pamiętnik Literacki” LII, s. 1–37.
Maćkiewicz J., 1999, Co to jest „językowy obraz świata”, „Etnoligwistyka” 11, s. 7–24.
Malec M., 2002, Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski, Warszawa.
Michalczuk K., Czubiński P., 2006, Polacy w Regionie Południowo-Zachodnim [wybór], [w:] J. Rieger (red.), Język polski dawnych Kresów Wschodnich, t. 3, Warszawa, s. 201–251.
Myshanych S.V., 2003, Fol’klorystychni ta literaturoznavchi pratsi, t. 2, Donets’k.
Niewiara A., 2010, Polskie stereotypy narodowe w świetle badań diachronicznych, „LingVaria” nr 2 (10), s. 171–183.
Nomys M. (red.), 1864, Ukrayins’ki prykazky, prysliv’ya y take ynshe. Zbirnyky O.V. Markovycha y druhykh, S.-Peterburh.
Novak V.S., 2011, Vyasyel’naya tradytsyya Homyel’shchyny (fal’klorna-etnahrafichny zbornik), Minsk.
Okoń J., 1986, Intermedium polskie XVII wieku. Próba typologii, „Pamiętnik Literacki” LXXVII, s. 101–138.
Otamanovs’kyy V., 1929, Do pytannya pro rid poeta Stepana Rudans’koho, „Zapysky Istorychno-filolohichnoho viddilu VUAN” z. 25, s. 119–123.
Pajdzińska A., 2001, My, to znaczy… (z badań językowego obrazu świata), „Teksty Drugie” nr 1, s. 33–54.
Piddubna N.V., 2014, Movnyy obraz svyashchennosluzhytelya v „Spivomovkakh” Stepana Rudans’koho (do 180richchya vid dnya narodzhennya pys’mennyka), „Linhvistychni doslidzhennya” nr 38, s. 160–168.
Pielużek M., 2015, Ideologiczne obrazy świata w mediach alternatywnych – nacjonalistów i anarchistów, „Zeszyty Prasoznawcze” 58, nr 4 (224), s. 795–828.
Połujański А., 1859, Wędrówki po gubernji augustowskiéj w celu naukowym odbyte, Warszawa.
Putilov B.N., Dobrovol’skiy B.M., 1960, Istoricheskiye pesni XIII–XVI vekov, Leningrad.
Radzik R., 1997, Palyaki – Byelarusy: uzayemnyya stereatypy w XIX i XX st.(da 1939 h.), „Byelaruski histarychny ahlyad”, t. 4, z. 1–2 (6–7), [on-line:] http://www.data.minsk.by/bhr/bel/6-7/67_3.html.
Rudans’kyy S., 1988, Spivomovky. Pisni, prykazky, dytyachi prykazky, red. M. Honcharuk, Kyyiv.
Semenoh O., 2004, Ukrayins’kyy fol’klor, Hlukhiv.
SGKP: B. Chlebowski (red.), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIII, Warszawa 1893.
Silets’kyy Y., 2009, Stereotypy „lyakha” ta „moskalya” u tradytsiynomu svitohlyadi ukrayintsiv: spil’ni ta vidminni rysy, [w:] L. Zashkil’nyak (red.), Istorychni mify i stereotypy ta mizhnatsional’ni vidnosyny v Suchasniy Ukrayini, L’viv, s. 123–130.
Smoleński W., 1908, Szkice z dziejów szlachty mazowieckiej, Kraków.
SW: J. Karłowicz, A.A. Kryński, W. Niedźwiedzki (red.), Słownik języka polskiego, t. I–VIII, Warszawa 1900–1927.
SWil: A. Zdanowicz, M. Bohusz Szyszko, J. Filipowicz, W. Tomaszewicz, F. Czepieliński, W. Korotyński, z udziałem B. Trentowskiego, Słownik języka polskiego, t. I–II, Wilno 1861.
Szujski J., 1864, Dzieje Polski podług ostatnich badań, t. 3, Lwów.
Tokarski R., 2016, Od językowego obrazu świata do obrazów świata w języku, „Język Polski” XCVI, s. 28–37.
Tyrpa A., 2006, Losy etnonimu Mazur, [w:] J. Duma (red.), Onomastyka regionalna, Olsztyn, s. 181–193.
Vremennik’: Vremennik’ Instituta stavropigіyskogo s’ m’syatseslovom’ na god’ prostyy 1870, L’vov 1870.
Wojciechowski T., 1873, Chrobaccya: Rozbior starozytnosci slowianskich, t. 1, Kraków.
Wolanowski I., 1896, Szopki i „Herody” w Lubelskiem, „Wisła” X, z. 3, s. 479–480.
Yermolenko S., 2009, Movno-estetychni znaky ukrayins’koyi kul’tury u tvorakh Stepana
Rudans’koho, [w:] V.S. Kalashnyk, Y.M. Bezkhmuryy, L.I. Kolomiyets’ta (red.), U vymirakh slova: zbirnyk naukovykh prats’ (do yuvileyu prof. kafedry ukrayins’koyi movy L.H. Savchenko), Kharkiv, s. 15–21.
Zems’kyy Y.S., 2015, Lyudyna u leshchatakh svoyeyi epokhy: Stepan Rudans’kyy, vyprobuvannya doli, „Osvita, nauka i kul’tura na Podilli”, t. 22, Kamʼyanets’-Podil’s’kyy, s. 392–402.
Żuk G., 2010, Językowy obraz świata w polskiej lingwistyce przełomu wieków, [w:] M. Karwatowska, A. Siwiec (red.), Przeobrażenia w języku i komunikacji medialnej na przełomie XX i XXI wieku, Chełm, s. 239–257.
