Kreowanie negatywnego obrazu instytucji religijnych w polskojęzycznej propagandzie radzieckiej okresu międzywojennego (na podstawie czasopisma „Bezbożnik Wojujący”)
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.17.2022.34.09Słowa kluczowe:
propaganda antyreligijna, „Bezbożnik Wojujący”, czasopiśmiennictwo radzieckie, prasa polskojęzyczna w ZSSRAbstrakt
CREATING A NEGATIVE IMAGE OF RELIGIOUS INSTITUTIONS IN POLISH-LANGUAGE SOVIET PROPAGANDA
IN THE INTERWAR PERIOD (BASED ON THE MAGAZINE “BEZBOŻNIK WOJUJĄCY” [“MILITANT ATHEIST”])
The main issue discussed in this article is the negative image of religious institutions present in Polishlanguage propaganda in the interwar period. The research is based on the analysis of Polish-language Soviet magazine “Bezbożnik Wojujący”. It was published in USSR between 1929 and 1935. “Bezbożnik Wojujący” had some language variants (for example Georgian, Latvian, Russian, Ukrainian) and its main goal was anti-religious atheist propaganda among national minority communities. The magazine presented religious institutions as obscurantist, hypocritical, aimed at sabotage, and anti-Soviet. The objects of pejorativization included the Orthodox, Roman and Greek Catholic Churches, but also Protestants, members of locals sects, and certain Church initiatives such as the third order and the rosary circles. In the Soviet propaganda, which was based on Leninism, all religions were alien and hostile for working classes.
Pobrania
Bibliografia
Andruŝak R.I., 2015, Radâns’kì antikatolic’kì drukovanì vidannâ na Podìllì v 1920–h rr., „Osvìta, Nauka ì Kul’tura na Podìllì. Zbìrnik naukovih prac’” 22, s. 183–190. DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2015.22.2.10
Bar J.R., 1969, Nowe formy zrzeszeń katolików świeckich w XIII wieku, „Prawo Kanoniczne. Kwartalnik Prawno-Historyczny” 12, nr 3/4, s. 201–213. DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1969.12.3-4.06
Biały A., 2018, Mniejszość polska na Białorusi Sowieckiej w latach 1921–1939, Przasnysz.
Brooks D., 2006, „Lûde, kotorye ne čitaût gazet, nado moral’no ubivat’ na meste”, [w:] H. Guenther, S. Khensgen (red.), Sovetskaâ vlast’ i media. Sbornik statej, Sankt-Petersburg, s. 228–241.
Bryan F.E., 1992, State Efforts to Undermine Religious Allegiances. Themes and Arguments of Anti-Islamic Propaganda during the Soviet Period, Urbana.
Bubko A., 2010, Prasa polskojęzyczna na terenie Sowieckiej Białorusi od roku 1919 do połowy lat 30. XX wieku, rozprawa doktorska, mszps.
Daszkiewicz J., 1966, Prasa polska na Ukrainie Radzieckiej. Zarys historyczno-bibliograficzny, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 5, nr 2, s. 84–137.
Dzięgiel E. (red.), 2016a, Prasa polskojęzyczna w początkach sowietyzacji Ukrainy. Wybór źródeł, [on-line:] https://prasapolukr.ijp.pan.pl/ (dostęp: 13 I 2022).
Dzięgiel E., 2016b, Przymiotnik czerwony w polskojęzycznej prasie wydawanej na Ukrainie sowieckiej w latach 20. i 30. XX wieku, „Acta Baltico-Slavica” 40: Pogranicze bałtycko-słowiańskie w aspekcie leksykalnym i leksykograficznym, s. 206–231.
Dzięgiel E., 2016c, Zmienne losy przymiotników sowiecki i radziecki w polskojęzycznej prasie wydawanej na Ukrainie sowieckiej w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, „Język Polski” XCVI, s. 108–118. DOI: https://doi.org/10.11649/abs.2016.010
Dzięgiel E., 2017, Polityka w zwierciadle języka – stalinizacja prasy polskojęzycznej wydawanej na Ukrainie sowieckiej na przełomie lat 20. i 30. XX wieku, [w:] V. Patráš (red.), Sociokultúrne aspekty v slovanských jazykoch. Zborník príspevkov z 3. medzinárodnej vedeckej konferencie v cykle Slovanské jazyky v sociolingvistickom ponímaní Komisie pre sociolingvistiku pri Medzinárodnom komitéte slavistov, konanej 5.–6.9. 2016 v Banskej Bystrici, Banská Bystrica, s. 51–62.
Dzięgiel E., 2021, „Sierp”, „Młot”, „Trybuna Radziecka”. Tytuły polskojęzycznej prasy wydawanej w międzywojennym ZSRR, „Acta Baltico-Slavica” 45: Kontakty językowe i kulturowew Europie. Stan badań i nowe perspektywy badawcze, art. 2531, https://doi.org/10.11649/abs.2531. DOI: https://doi.org/10.11649/abs.2531
Dzięgiel E., Czarnecka K., Kowalska D.A., Yanushevska L., 2016, Polskojęzyczna prasa na Ukrainie sowieckiej w latach 1918–1939. Przegląd tytułów i treści, Kraków.
Episkoposov: M.È. Birûkova, O.D. Golubeva, I.B. Graečeva, T.S. Grigorʹânc, G.L. Episkoposov (predsedatelʹ), S.A. Erzin, I.V. Efibovskij, E.V. Ivanova, R.N. Rozina, E.V. Stroeva, A.I. Serebrennikov, A.A. Hrenkova (red.), Gazety SSSR 1917–1960. Bibliografičeskij spravočnik, t. 1, Moskva 1970.
EPWN: Encyklopedia PWN, [on-line:] https://encyklopedia.pwn.pl/ (dostęp: 1 XI 2021).
Froese P., 2004, Forced Secularization in Soviet Russia. Why an Atheistic Monopoly Failed, „Journal for the Scientific Study of Religion” 43, nr 1, s. 35–50. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-5906.2004.00216.x
Graczykowska T., 2015, O języku propagandy politycznej w prasie polskojęzycznej wydawanej w ZSRR w okresie międzywojennym (na materiale moskiewskiej „Trybuny Radzieckiej” i prasy na Białorusi Radzieckiej), [w:] W. Łysiak (red.), Oblicza utopii, obłudy i zakłamania 3, Poznań, s. 27–33.
Graczykowska T., 2016, Uwagi o sowietyzmach w polszczyźnie etnicznej i radzieckiej w dwudziestoleciu międzywojennym (na materiale Encyklopedycznego słownika wyrazów obcych. Pochodzenie wyrazów, wymowa, objaśnienia pojęć, skróty, przysłowia, cytaty Trzaski, Everta, Michalskiego i moskiewskiej „Trybuny Radzieckiej” z lat 1927–1938), „Acta Baltico-Slavica” 40: Pogranicze bałtycko-słowiańskie w aspekcie leksykalnym i leksykograficznym, s. 232–262. DOI: https://doi.org/10.11649/abs.2016.002
Graczykowska T., 2018, Słownictwo „Trybuny Radzieckiej” wydawanej w Moskwie w latach 1927–1938, Bydgoszcz.
Graczykowska T., 2019, Uwagi o typach sowietyzmów w prasie polskiej wydawanej w Rosji Radzieckiej w okresie międzywojennym (na przykładzie „Trybuny Radzieckiej”), „Prace Językoznawcze” XXI, nr 1, s. 35–49. DOI: https://doi.org/10.31648/pj.3712
Graczykowska T., 2021, Radzieckie ideologemy w prasie polskojęzycznej w ZSRR w okresie międzywojennym (na wybranych przykładach z „Trybuny Radzieckiej”), „Slavia Orientalis” LXX, z. 1, s. 155–165.
Kamińska-Szmaj I., 1994, Judzi, zohydza, ze czci odziera. Język propagandy politycznej w prasie 1919–1923, „Z Prac Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego”, Wrocław.
Kamińska-Szmaj I., 2004, Propaganda, perswazja, manipulacja. Próba uporządkowania pojęć, [w:] P. Krzyżanowski, P. Nowak (red.), Manipulacja w języku, „Czerwona Seria Instytutu Filologii Polskiej UMCS”, t. 18, Lublin, s. 13–27.
Kieraś W., Kobyliński Ł., 2021, Korpusomat – stan obecny i przyszłość projektu, „Język Polski” CI, s. 49–58. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.101.2.4
Kiškina A., 2021, Antireligioznaâ propaganda na stranicah žurnala »Bezbožnik«, praca dyplomowa, mszps.
Korotič K.V., 2006, Do problemi ideologìčnoï kartini svìtu (na materìalì ukraïns’koï presi 20–30–h rr. XX stolìttâ), „Vìsnik Harkivs’kogo Nacional’nogo Universitetu im. V.N. Karazìna. Ser. Fìlologìâ” 47, nr 727, s. 235–239.
Korotič K.V., 2012, Movnì sposobi diskreditacìï relìgìï v radâns’komu diskursì (na materìalì ukraïns’koï presi 20–30–h rokìv XX stolìttâ), „Vìsnik Harkivs’kogo Nacional’nogo Universitetu im. V.N. Karazìna. Ser. Fìlologìâ” 66, nr 1021, s. 220–225.
Kosobudzka E., 2012, Propaganda językowa jako narzędzie walki władz PRL z Kościołem katolickim na Lubelszczyźnie, „Rocznik Lubelski” t. XXXVIII, s. 107–119.
Kostiv M.B., 2017, Antirelìgìjna propaganda na špal’tah presi Černìgìvŝini na počatku 30–h rr. XX st., „Lìteratura ta Kul’tura Polìssâ. Zbìrnik naukovih prac’”, t. 88, „Istoričnì Nauki”, nr 8, s. 194–202.
Myśliński J., 1972, Prasa w języku polskim na Białorusi Radzieckiej 1921–1941. (Charakterystyka bibliograficzna i przegląd zawartości), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 11, nr 1, s. 97–116.
Peris D., 1998, Storming the Heavens. The Soviet League of the Militant Godless, Ithaca – London. DOI: https://doi.org/10.7591/9781501735196
Rutkowski K., 2006, O wyrażeniu служитель культа w języku rosyjskim okresu radzieckiego, „Prace Językoznawcze” 8, s. 41–48.
Sierocka K., 1963, Z dziejów czasopiśmiennictwa polskiego w ZSRR („Kultura Mas” 1929–1937), Warszawa.
Sierocka K., 1966, Z kulturalnych i literackich dziejów lewicy polskiej w ZSRR w okresie 20-lecia międzywojennego, Warszawa.
Sierocka K., 1968, Polonia radziecka 1917–1939. Z działalności kulturalnej i literackiej, „Historia i Teoria Literatury. Studia” „Historia Literatury”, t. 21, Warszawa.
Stykalin S.I., Kremenskaâ I.K., 1963, Sovetskaâ satiričeskaâ pečat’ 1917–1963, Moskva.
Surikova O.D., 2014, Slova bezbožnik i bezzavetnyj v diahronii russkogo diskursa, „Političeskaâ Lingvistika” nr 1 (47), s. 250–264.
Ślisz A., 1968, Prasa polska w Rosji w dobie wojny i rewolucji (1915–1919), Warszawa.
Vìtrins’ka O.V., 2014, Radâns’ka presa ta lìteratura 1920–30–k rr. âk ìnstrument vplivu na relìgìjnu svìdomìst’ êvreïv Ukraïni, „Vìsnik Nacional’nogo Tehnic’nogo Universitetu »HPI«. Zbìrnik naukovih prac’”, „Aktual’nì Problemi Istorìï Ukraïni”, nr 25 (1068), s. 3–14.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
