Problem kondycji Polaków i Polski w myśli Romana Dmowskiego
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.16.2019.60.21Keywords:
Roman Dmowski, Polish political thought, National Democrats, Polish national character, national eliteAbstract
Problem of the Condition of Poles and Poland in the Thought of Roman Dmowski
The authors present opinions of Roman Dmowski – the leader of National Democrats – about character traits of his contemporary Poles and about the level of civilizational advancement of Poland during his lifetime. The authors highlight the development of his opinions, starting from the end of the 19th/beginning of the 20th century, when Dmowski criticised the Poles’ unrealistic political stances and the lack of character traits required to resist the occupants. In the next period the National Democrats entered the process of “merging nationalism with Catholicism into a single ideological entity”, which resulted in a shift in Dmowski’s perception of his compatriots. Dmowski started to notice more of their positive traits. He noted their idealism and religiousness, which were to be lacking among many Western societies. At the same time, discussing the political system, Dmowski criticised certain maladjustment of Polish masses to parliamentary democracy, leaning towards a vision of a system of elitist character. This quickly created the need, in Dmowski’s opinion, to identify “leadership”, which he described as “nation in the moral sense” or “national elite” and to entrust the real power to them.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Biblioteka Naukowa PAU, sygn. 7787, S. Kozicki, Historia Ligi Narodowej w pierwszym dwudziestoleciu istnienia 1887-1906.
Google Scholar
Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, Dział Rkps., sygn. 1887, T. Tyc, Założenia i ideologia niemieckiej polityki antypolskiej.
Google Scholar
Balicki Z., Egoizm narodowy wobec etyki, Lwów 1902.
Google Scholar
Brzozowski S., Legenda Młodej Polski. Studia o strukturze duszy kulturalnej, Lwów 1919.
Google Scholar
Dmowski R., Deklaracja Obozu Wielkiej Polski, [w:] tegoż, Pisma, t. 10, Częstochowa 1939.
Google Scholar
Dmowski R., Kościół, naród i państwo, Krzeszowice 2002.
Google Scholar
Dmowski R., Myśli nowoczesnego Polaka, Wrocław 2002.
Google Scholar
Dmowski R., Nacjonalizm i faszyzm. I Charakter i przyszłość nacjonalizmu włoskiego, „Kurier Poznański” 1926, 21 VII.
Google Scholar
Dmowski R., Nacjonalizm i faszyzm. II Kryzys cywilizacji europejskiej, „Kurier Poznański” 1926, 27 VII.
Google Scholar
Dmowski R., Nacjonalizm i faszyzm. IV Nowe zadania nacjonalizmu, „Kurier Poznański” 1926, 24 VII.
Google Scholar
Dmowski R., Po przewrocie. VI Rozproszkowanie narodu, [w:] tegoż, Pisma, t. 10, Częstochowa 1939.
Google Scholar
Dmowski R., Półpolacy, [w:] tegoż, Pisma, t. 3, Częstochowa 1938.
Google Scholar
Dmowski R., Sny i rzeczywistość, „Kurier Poznański” 1925, 24 XII.
Google Scholar
Dmowski R., Zagadnienie rządu. Bankructwo zasad rewolucji francuskiej, [w:] tegoż, Pisma, t. 9, Częstochowa 1939.
Google Scholar
Dmowski R., Zagadnienie rządu. II Poczucie narodowe podstawą bytu społecznego, [w:] tegoż, Pisma, t. 9, Częstochowa 1939.
Google Scholar
Dmowski R., Zagadnienie rządu. III Naród zorganizowany – źródłem władzy, [w:] tegoż, Pisma, t. 9, Częstochowa 1939.
Google Scholar
Doboszyński A., Dramat 3-go maja w świetle najnowszych badań, „Prosto z Mostu” 1939, nr 31.
Google Scholar
Doboszyński A., Gospodarka narodowa, Warszawa 1934.
Google Scholar
Doboszyński A., W pół drogi, Warszawa 1993.
Google Scholar
Frycz K.S., Ideał cywilizacyjny dworu polskiego, „Myśl Narodowa” 1935.
Google Scholar
Geiss I., Tzw. polski pas graniczny 1914-1918. Przyczynek do niemieckiej polityki wojennej w czasie I wojny światowej, przeł. J. Krasuski, Warszawa 1964.
Google Scholar
Gluziński T., Cele i drogi propagandy wywrotowej, Warszawa 1927.
Google Scholar
Górski K., Wychowanie personalistyczne, Poznań 1936.
Google Scholar
Grott B., [rec.] Dmytro Doncow, „Nacjonalizm”, „Politeja” 2009, nr 2 (12).
Google Scholar
Grott B., Dylematy polskiego nacjonalizmu. Powrót do tradycji czy przebudowa narodowego ducha, Warszawa 2015.
Google Scholar
Grott B., Jan Stachniuk a Max Weber i Stanisław Brzozowski. Wokół intelektualnych korzeni ruchu Zadruga, „Nomos” 2002, nr 37/38.
Google Scholar
Grott B., Katolicyzm w doktrynach ugrupowań narodowo-radykalnych do roku 1939, Kraków 1987.
Google Scholar
Grott B., Na manowcach pozornej komparatystyki. Z powodu książki Romana Wysockiego „W kręgu integralnego nacjonalizmu. Czynny nacjonalizm Dmytra Doncowa na tle myśli nowoczesnych Romana Dmowskiego. Studium porównawcze”, Lublin 2014, „Dzieje Najnowsze” 2017, vol. 49, nr 1, http://dx.doi.org/10.12775/DN.2017.1.13.
DOI: https://doi.org/10.12775/DN.2017.1.13
Google Scholar
Grott B., Nacjonalizm i religia. Proces zespalania nacjonalizmu z katolicyzmem w jedną całość ideową w myśli Narodowej Demokracji 1926-1939, Kraków 1983.
Google Scholar
Grott B., Nacjonalizm ukraiński w cerkwi greckokatolickiej i jego praktyka dyskryminacji Polaków i polskości w latach II Rzeczypospolitej, [w:] Różne oblicza nacjonalizmów. Polityka – religia – etos, red. tenże, Kraków 2010.
Google Scholar
Grott B., Nacjonalizm ukraiński: teoria i praktyka, „Społeczeństwo i Polityka” 2018, nr 2.
Google Scholar
Grott B., Obóz narodowy a katolicyzm, „Kultura i Społeczeństwo” 1979, vol. 23, nr 3.
Google Scholar
Grott B., Przedmowa, [w:] D. Doncow, Nacjonalizm, przeł. W. Poliszczuk, Kraków 2008.
Google Scholar
Grott B., Religia, cywilizacja, rozwój. Wokół idei Jana Stachniuka, Kraków 2002.
Google Scholar
Grott B., Rola katolicyzmu w ideologii obozu narodowego w świetle pism jego ideologów i krytyki katolickiej (zarys problematyki badawczej), „Dzieje Najnowsze” 1980, vol. 12, nr 1.
Google Scholar
Grott B., Stachniuk Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 41, 2002.
Google Scholar
Grott B., Zygmunt Balicki: ideolog Narodowej Demokracji, Kraków 1995.
Google Scholar
Hrabyk K., Ideologia „Przeglądu Wszechpolskiego” (1895-1905), Poznań 1937.
Google Scholar
Italicus, Ewolucja faszyzmu, „Szczerbiec” 1931, nr 23.
Google Scholar
Kosicki P.H., Co to jest personalizm?, [w:] tegoż, Personalizm po polsku. Francuskie korzenie polskiej inteligencji katolickiej, przeł. J. Giebułtowski, Warszawa 2016.
Google Scholar
Kühnen H.-J., Das Regierungssystem Oliveira Salazars, Köln 1967.
Google Scholar
Lewandowski E., Charakter narodowy Polaków i innych, Londyn–Warszawa 1995.
Google Scholar
Łempicki Z., Oblicze duchowe wieku dziewiętnastego, Warszawa 1933.
Google Scholar
Łużyca B., Nacjonalizm polski na przełomie XIX i XX wieku, „Zadruga. Pismo Nacjonalistów Polskich” 1939, nr 3.
Google Scholar
Mendlewitsch D., Volk und Heil. Vordenker der Nationalsozialismus im 19. Jahrhundert, Rheda-Wiedenbrück 1988.
Google Scholar
Mosdorf J., Romantyzm kopca termitów, „Prosto z Mostu” 1935, nr 29.
Google Scholar
Nowosad W., O jednolity pogląd na świat, Lwów 1939.
Google Scholar
Ochorowicz J.L., O polskim charakterze narodowym, wstęp i wybór L. Gawor, Lublin 1986.
Google Scholar
Potrzebowski S., Zadruga: eine völkische Bewegung in Polen, Bonn 1982.
Google Scholar
Przedhitlerowskie korzenie nazizmu, czyli dusza niemiecka w świetle filozofii i religioznawstwa, red. B. Grott, O. Grott, Warszawa 2018.
Google Scholar
Reimer I.L., Grundzüge deutscher Wiedergeburt! Ein auf wissenschaftlicher Basis ruhendes neudeutsches Lebensprogramm für die Gebiete der Rassenpflege, Staats- und Sozialpolitik, Religion und Kultur, Leipzig 1909.
Google Scholar
Roman Dmowski o ustroju politycznym państwa, wstęp, wybór i oprac. K. Kawalec, Warszawa 1996.
Google Scholar
Rybarski R., Idee przewodnie gospodarstwa Polski, Warszawa 1939.
Google Scholar
Rybarski R., Program gospodarczy, Warszawa 1937.
Google Scholar
Sardà y Salvany F., Liberalizm jest grzechem, przeł. Z. Bereszyński, Poznań 1995.
Google Scholar
Sepczyńska D., Katolicyzm a liberalizm. Szkic z filozofii społecznej, Kraków 2008.
Google Scholar
Siedliński R., Człowiek, mit, kultura. Filozofia społeczna i historiozofia Jana Stachniuka, Toruń 2008.
Google Scholar
Skoczyński J., Neognoza polska, Kraków 2004.
Google Scholar
Słomka J., Pamiętniki włościanina. Od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Warszawa 1983.
Google Scholar
Stachniuk J., Heroiczna wspólnota narodu. Kapitalizm epoki imperializmu a Polska, Poznań 1935.
Google Scholar
Stahl Z., Wobec zagadnień gospodarczych, Warszawa 1932.
Google Scholar
Stern F., Kulturpessimismus als politische Gefahr. Eine Analyse nationaler Ideologie in Deutschland, Bern 1963.
Google Scholar
Suchodolski B., Stanisław Brzozowski. Rozwój ideologii, Warszawa 1933.
Google Scholar
Świętochowski A., Historia chłopów polskich, Lwów 1928.
Google Scholar
Terej J.J., Rzeczywistość i polityka. Ze studiów nad dziejami najnowszymi Narodowej Demokracji, Warszawa 1971.
Google Scholar
Trevor-Roper H., Zjawisko faszyzmu, [w:] Faszyzmy europejskie (1922-1945) w oczach współczesnych i historyków, wybór J.W. Borejsza, Warszawa 1979.
Google Scholar
Trzaska-Chrząszczewski A., Przypływy i odpływy demokracji, Warszawa 1939.
Google Scholar
Wapiński R., Ruchy nacjonalistyczne a formowanie się tendencji faszystowskich i parafaszystowskich, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1971, nr 366.
Google Scholar
Wasiutyński W., Micewskiego szkice węglem, „Polemiki” 1966, z. 5.
Google Scholar
Weber M., Etyka protestancka i duch kapitalizmu, przeł. J. Miziński, Lublin 1994.
Google Scholar
Wichmanowski M., Miejsce chłopów w narodzie i kształtowanie ich świadomości, [w:] Idee w procesie kształtowania współczesnej rzeczywistości polskiej. Nacjonalizm, red. E. Maj, M. Mikołajczyk, M. Śliwa, Kraków 2010.
Google Scholar
Wielomski A., Hiszpania Franco – źródła i istota doktryny politycznej, Biała Podlaska 2006.
Google Scholar
Witos W., Moje wspomnienia, Warszawa 1978.
Google Scholar
Zaleski W., Polska bez proletariatu, Warszawa 1937.
Google Scholar
Zdybel L., Polski charakter narodowy – nacjonalistyczna analiza problemu, [w:] Charakter narodowy i religia, red. K. Wiliński, Lublin 1997.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.