,,Realizm” polityczny w kierownictwie PZPR – płaszczyzny i interpretacje
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.10.2013.25.03Keywords:
Leadership of PUWP, raison d’etat, Polish‑Soviet relations, political realismAbstract
Political “realism” in the leadership of PUWP – aspects and interpretations
The subject of this article are interpretations of the policy of PUWP in which the activities of the party leadership was presented as manifestations of political realism. Author analyzes two aspects of this policy: 1) relations with the Soviet Union under the rule of Wladyslaw Gomulka and Edward Gierek, 2) two different strategies used by the party leadership to resolve socio‑political crisis in Poland in the years 1980‑1981. Until 1970 the main argument in favor of such “realism” was the fact that the Soviet Union was the guarantor of the western Polish border. In the 70’s Gierek allegedly led the game with Moscow: for the price of dependence on USSR he modernized the state and developed contacts with the West. Imposition of martial law in 1981 in the interpretation of Jaruzelski prevented Soviet intervention and destabilization of the situation in the country. In fact, the alleged realistic attitude PUWP leadership meant the choice of such a strategy which allowed to remain in power.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Bożyk P., Polityka gospodarcza w latach 70., [w:] Polska pod rządami PZPR, red. M. F. Rakowski, Warszawa 2000.
Google Scholar
Bukowski W., Moskiewski proces. Dysydent w archiwach Kremla, Warszawa 1998, Historia Najnowsza.
Google Scholar
Ciołkoszowa L., Spojrzenie wstecz, Paryż 1995, Świadkowie XX Wieku, 5.
Google Scholar
Dokumenty centralnych władz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej marzec‑listopad ‘56, oprac. M. Jabłonowski [et al.], Warszawa 2009, Polska Mniej Znana 1944‑1989, t. 5.
Google Scholar
Dudek A., „Bez pomocy nie damy rady”. Notatki gen. W. Anoszkina z rozmowy W. G. Kulikowa z W. Jaruzelskim w dniu 9 grudnia 1981 r., „Biuletyn IPN” 2009, nr 12.
Google Scholar
Dudek A., Doktryny Kani i Jaruzelskiego. Uwagi na marginesie dyskusji o nieuchronności stanu wojennego w Polsce, [w:] Polska Solidarności. Kontrowersje, oblicza, interpretacje, red. J. Kloczkowski, Kraków 2011, Polskie Tradycje Intelektualne, 12.
Google Scholar
Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988-1990, Kraków 2004, Arkana Historii.
Google Scholar
Eisler J., PZPR. Pokoleniowa zmiana warty. Skąd się wziął Edward Gierek, „Dekada Gierka. Pomocnik historyczny Polityki”, 2010, nr 14.
Google Scholar
Eisler J., Siedmiu pierwszych sekretarzy KC PZPR. Porównanie sylwetek, [w:] Komunizm. Ideologia, system, ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001.
Google Scholar
Frelek R., PRL w świecie, [w:] Polska pod rządami PZPR, red. M. F. Rakowski, Warszawa 2000.
Google Scholar
Gierek E., Smak życia. Pamiętniki, Warszawa 1993.
Google Scholar
Gomułka W., Pamiętniki, t. 1‑2, red. nauk. A. Werblan, Warszawa 1994.
Google Scholar
Hochfeld J., Referat o sytuacji politycznej na plenarnym zebraniu Zarządu Głównego ZNMS 18 września 1946 r., „Dziś” 1992, nr 12.
Google Scholar
Holzer J., Jedyna ojczyzna proletariatu – ZSRR. W dobrym i złym to jest mój kraj, [w:] Komunizm. Ideologia, system, ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001.
Google Scholar
Jarząbek W., Doktryna Ulbrichta czy doktryna Gomułki? Polska a koordynacja polityki bloku wschodniego wobec Ostpolitik w latach 1966‑1967, „Dzieje Najnowsze” 2005, nr 3.
Google Scholar
Jarząbek W., Pozycja peerelowskich elit władzy w bloku wschodnim. Wybrane przykłady z lat 1956‑1980, [w:] Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011.
Google Scholar
Kamiński Ł., 1981. Koniec doktryny Breżniewa, [w:] Od Piłsudskiego do Wałęsy. Studia z dziejów Polski w XX wieku, red. K. Persak [et al.], Warszawa 2008.
Google Scholar
Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”. Posiedzenie w dniach 11‑12 grudnia 1981 r., oprac. T. Tabako, wstęp A. Paczkowski, Warszawa 2003, Archiwum Solidarności. Seria Dokumenty.
Google Scholar
Kostikow P., Roliński B., Widziane z Kremla. Moskwa–Warszawa. Gra o Polskę, Warszawa 1992.
Google Scholar
Mac J. S., Przesłuchanie supergliny, Warszawa 1990.
Google Scholar
Matyja R., Realizm polityczny lat osiemdziesiątych, [w:] Patriotyzm i zdrada. Granice realizmu i idealizmu w polityce i myśli polskiej, red. J. Kloczkowski, M. Szułdrzyński, Kraków 2008, Polskie Tradycje Intelektualne, 5.
Google Scholar
Mianowicz T., Stan wyższej konieczności, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1996, z. 116.
Google Scholar
Paczkowski A., Droga do „mniejszego zła”. Strategia i taktyka obozu władzy. Lipiec 1980 – styczeń 1982, Kraków 2002.
Google Scholar
Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980‑1982, t. 2: Kwiecień 1981 – grudzień 1982, wybór i oprac. Ł. Kamiński, Warszawa 2007, Dokumenty / Instytut Pamięci Narodowej, t. 20.
Google Scholar
Ptasiński J., Dzienniki ambasadora. 1968‑1969.
Google Scholar
Wybór, red. P. Dybicz, G. Sołtysiak, Warszawa 2009, Historia Najnowsza. Dokumenty i Materiały, t. 3, cz. 1.
Google Scholar
Rakowski M. F., Dzienniki polityczne 1958‑1962, Warszawa 1998.
Google Scholar
Rakowski M. F., Dzienniki polityczne 1963‑1966, Warszawa 1999.
Google Scholar
Rolicki J., Edward Gierek. Przerwana dekada. Wywiad rzeka, Warszawa 1990.
Google Scholar
Rosyjskie Państwowe Archiwum Historii Społeczno‑Politycznej (RGASPI), Zespół akt Kominternu – teczki personalne polskich komunistów, fond 495, opis 252, dieło 37, Akta personalne Józefa Cyrankiewicza.
Google Scholar
Skrzypek A., Mechanizmy autonomii. Stosunki polsko‑radzieckie 1956‑1964, Pułtusk–Warszawa 2005.
Google Scholar
Skrzypek A., Mechanizmy uzależnienia. Stosunki polsko‑radzieckie 1944‑1957, Pułtusk 2002.
Google Scholar
Słownik polityki, red. M. Bankowicz, Warszawa 1996.
Google Scholar
Strzelecki‑Gomułka R., Salwa-Syzdek E., Między realizmem a utopią. Władysław Gomułka we wspomnieniach syna, Warszawa 2003.
Google Scholar
Szumiło M., Rozmowy Edwarda Gierka z dyplomatami sowieckimi w latach 1963‑1965 (dokumenty odnalezione w RGASPI), „Komunizm. System – ludzie – dokumentacja” 2013, nr 2, [online] http://komunizm.net.pl/wp‑content/uploads/2013/18_szumilo.pdf, 30 XII 2013.
Google Scholar
Tajne dokumenty Biura Politycznego. Grudzień 1970, oprac. P. Domański, Londyn 1991.
Google Scholar
Tajne dokumenty Biura Politycznego. PZPR a „Solidarność” 1980–1981, oprac. Z. Włodek, Londyn 1992.
Google Scholar
Teczka Susłowa. Dokumenty, oprac. W. Władyka, Warszawa 1993, Gorące Archiwa.
Google Scholar
Tejchma J., Między pierwszym a ostatnim spotkaniem z Władysławem Gomułką, [w:] Władysław Gomułka i jego epoka, red. E. Salwa‑Syzdek, T. Kaczmarek, Warszawa 2005.
Google Scholar
Tejchma J., Odszedł Gomułka, przyszedł Gierek. Notatki z lat 1971‑1973, Toruń 2006.
Google Scholar
Torańska T., Oni, Warszawa 2004.
Google Scholar
Waszczuk J., Biografia niezlustrowana. Zapamiętywanie czasu nieutraconego, Warszawa 2007.
Google Scholar
Werblan A., Polska w strefie dominacji radzieckiej, [w:] Polska pod rządami PZPR, red. M. F. Rakowski, Warszawa 2000.
Google Scholar
Wiatr J., PZPR w pojałtańskiej rzeczywistości, [w:] Polska pod rządami PZPR, red. M. F. Rakowski, Warszawa 2000.
Google Scholar
Wojna R., Odra–Nysa, historyczna zasługa PRL, [w:] Polska pod rządami PZPR, red. M. F. Rakowski, Warszawa 2000.
Google Scholar
Wrona J., System partyjny w Polsce 1944‑1950. Miejsce, funkcje, relacje partii politycznych w warunkach budowy i utrwalania systemu totalitarnego, Lublin 1997.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.