W okowach „demokratycznego centralizmu” – przypadek Stronnictwa Demokratycznego w PRL

Authors

  • Adrian Tyszkiewicz Uniwersytet Jagielloński

DOI:

https://doi.org/10.12797/Politeja.10.2013.25.04

Keywords:

communism, political movements, The Democratic Party, support party, political realism

Abstract

In the grip of “democratic centralism” – the case of The Democratic Party in The People Republic of Poland

So – called “democratic centralism”, originally created by W. Lenin, was the main principle used by the communist party (PPR/PZPR) in Poland after the World War II to control the society and its organizations. One of them was a Democratic Party established in the 1939 by the politicians and activists rooted in the left – oriented independence movement, of whom Marshall Józef Piłsudski said to has been the icon and the undisputed leader. After the war the Democratic Party was enslaved by the communists and became the part of the rule system. It was said to be the representative of the systematically vanishing middle class (craftsmen, merchants, intelligence), due to the thesis of Stalin concerning the raging class struggle. Until the fall of the totalitarian system in 1989 the Democratic Party officially supported the communists who overwhelmed every aspect of political reality. That is why the phenomenon of political realism was not involved in its policy despite of being the part of the official propaganda. Nevertheless, in the party structures dwelled the resistance that headed for the independence, of whom Karol Głogowski or Przemysław Górny were the leaders. The Democratic Party conversed in 1989 and supported the first democratic government of Tadeusz Mazowiecki.

Downloads

Download data is not yet available.

PlumX Metrics of this article

Author Biography

Adrian Tyszkiewicz, Uniwersytet Jagielloński

Adiunkt w Katedrze Historii Polski Współczesnej INPiSM UJ, stypendysta Funduszu Pomocy Niezależnej Kulturze i Nauce Polskiej oraz Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, autor prac dotyczących polskich ruchów politycznych w II RP i PRL (nacjonalizm, myśl państwowa, lewica piłsudczykowska i społeczna) oraz historii polskich koncepcji geopolitycznych (W. Sikorski, J. Beck), recenzent „Politei”.

References

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, sygn. 0236/34/2.
Google Scholar

Bałtowski M., Gospodarka socjalistyczna w Polsce. Geneza, rozwój, upadek, Warszawa 2009.
Google Scholar

Czubiński A., Stronnictwo Demokratyczne (1937‑1989). Zarys dziejów, Poznań 1998, Publikacje Instytutu Historii UAM, 24.
Google Scholar

Deklaracja Ideowa podziemnego Stronnictwa Demokratycznego z września 1940 r., „Zeszyty Historyczno‑Polityczne Stronnictwa Demokratycznego” 1988, nr 1.
Google Scholar

Drążek A., Przy czy obok władzy? Stronnictwo Demokratyczne w województwie białostockim w latach 1945‑1989. Organizacja i działalność, Białystok 2005.
Google Scholar

Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945‑1980, Londyn 1994.
Google Scholar

Gomułka W., O naszej partii, Warszawa 1969.
Google Scholar

Hillebrandt B., Ruch młodzieżowy w Polsce. Zarys historii postępowego nurtu, Warszawa 1982.
Google Scholar

J[odłowski] J., Młodym Demokratom naprzeciw…, „Tygodnik Demokratyczny” 1956, nr 49.
Google Scholar

Kimla P., Historycy‑politycy jako źródło realizmu politycznego. Tukidydes, Polibiusz, Machiavelli, Kraków 2009.
Google Scholar

Materiały do historii Klubów Demokratycznych i Stronnictwa Demokratycznego w latach 1937‑1939, cz.1, wstęp i oprac. L. Chajn, Warszawa 1964.
Google Scholar

Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956‑1989, red. nacz. J. Skórzyński, t. 1, Warszawa 2000; t. 3, Warszawa 2006.
Google Scholar

Organizacja polityczna społeczeństwa socjalistycznego w Polsce, red. A. Dobieszewski, Warszawa 1977.
Google Scholar

Projekt „Deklaracji Ideowej” opracowany w krakowskim ośrodku podziemnego SD ( fragment), „Zeszyty Historyczno‑Polityczne Stronnictwa Demokratycznego” 1990, z. 4.
Google Scholar

Sadowski M., System polityczny Polski Ludowej, Warszawa 1975.
Google Scholar

Scruton R., Słownik myśli politycznej, przeł. T. Bieroń, Poznań 2002.
Google Scholar

Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej, cz. 1: Wybór dokumentów z lat 1944‑1949, Warszawa 1968.
Google Scholar

Tycner H., Realizm polityczny przede wszystkim, „Tygodnik Demokratyczny” 1956, nr 46.
Google Scholar

Tyszka K., Nacjonalizm w komunizmie. Ideologia narodowa w Związku Radzieckim i Polsce Ludowej, Warszawa 2004.
Google Scholar

Uchwała Zjednoczenia Demokratycznego [1945], „Zeszyty Historyczno‑Polityczne Stronnictwa Demokratycznego” 1990, nr 3.
Google Scholar

Waligóra G., Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela 1977‑1981, Warszawa 2006, Monografie / Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, t. 29.
Google Scholar

Winczorek P., Miejsce i rola SD w strukturze politycznej PRL. Zagadnienia wybrane, Warszawa 1975, Wydawnictwa Problemowe Ogólno‑Polityczne, t. 1.
Google Scholar

Wrona J., Przejawy kontestacji i próby działań opozycyjnych w SD i ZSL w latach 1945‑1980, [w:] Opozycja w systemach demokratycznych i niedemokratycznych, red. K. Łabędź, M. Mikołajczyk, Kraków 2001.
Google Scholar

Wrona J., SD w systemie politycznym PRL 1944‑1965.
Google Scholar

Studium krytyczne, „Zeszyty Historyczno‑Polityczne Stronnictwa Demokratycznego” 1990, nr 3.
Google Scholar

Wrona J., System partyjny w Polsce 1944‑1950.
Google Scholar

Miejsce, funkcje, relacje partii politycznych w warunkach budowy i utrwalania systemu totalitarnego, Lublin 1997.
Google Scholar

Wrona J., Zależni czy suwerenni. Stronnictwo Demokratyczne w województwie lubelskim 1944‑1975, Lublin 1998.
Google Scholar

Żebrowski W., Stronnictwo Demokratyczne w warunkach demokratyzacji ustroju politycznego, Olsztyn 2003.
Google Scholar

Downloads

Published

2013-08-14

How to Cite

Tyszkiewicz, Adrian. 2013. “W Okowach „demokratycznego centralizmu” – Przypadek Stronnictwa Demokratycznego W PRL”. Politeja 10 (3(25):51-68. https://doi.org/10.12797/Politeja.10.2013.25.04.

Issue

Section

Articles