Status i funkcje rosyjskiej inteligencji w społeczeństwie posttotalitarnym

Authors

  • Małgorzata Abassy Jagiellonian University, Kraków

DOI:

https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.76.04

Keywords:

Russia, intelligentsia, post-totalitarianism, civil society

Abstract

STATUS AND FUNCTIONS OF THE RUSSIAN INTELLIGENTSIA IN POST-TOTALITARIAN SOCIETY

Transition from totalitarian to post-totalitarian type of society requires profound changes not only within institutional frames but also in the mentality of a society. In the case of Russia it is not the matter of coming back to the civil society mechanisms but creating them from anew, as the kind of citizen – state relations had not been spread to the whole society before the Soviet Union times. Intelligentsia could be an agent of the changes towards post-totalitarian state and social order. In this paper questions about the intelligentsia’s status and role in the Russian society were posed. The idea of civil society coined in the times of the Decembrist was confronted with the mobilized type of governing. Intelligentsia, as perceived by the Russian society and experts on the one hand and its selfportrait on the other hand were discussed. An important question concerned the role of the Russian political opposition as the intelligentsia’s ethos continuation. The conclusions were that the intelligentsia repeats the pattern which was first developed at the beginning of the 19th century: its idealistic members are ready to struggle for the common good but without common social support. The status of intelligentsia is perceived as high if about education and morality, but it diminishes when its leadership is concerned. In the Russian post-totalitarian society the state is still an agent to be followed. It takes Russians towards totalitarianism.

Downloads

Download data is not yet available.

PlumX Metrics of this article

Author Biography

Małgorzata Abassy, Jagiellonian University, Kraków

Kulturoznawca i literaturoznawca, rusycystka i iranistka, dyrektor Instytutu Rosji i Europy Wschodniej Wydziału Studiów Międzyna-rodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Członek czterech towarzystw naukowych: Association for Slavic, East European and Eurasian Studies (ASEEES), 2011 Societas Iranologica Europea (S.I.E.), Komisja Kultury Słowian Polskiej Akade-mii Umiejętności, Polskie Towarzystwo Kulturoznawcze. Autorka pięciu monografii: Inteligencja a kultura. O problemach samoidentyfikacji dziewiętnastowiecznej inteligencji rosyjskiej (2008), Irańska inteligencja i Rewolucja Konstytucyjna (1905-1911) (2010), Kultura wobec postępu i modernizacji. Rosja i Iran w perspektywie porównawczej (2013), Russian Mason – Nicolas Novikov (2015), Modernizacja w cieniu Allaha. Współcze-sny Iran (2019), oraz kilkudziesięciu artykułów, w językach polskim, angielskim i ro-syjskim. Obszary jej zainteresowań badawczych to: inteligencja i elity intelektualne, przedsiębiorczość kobiet, transformacja uniwersyteckiego etosu w polskich uniwersy-tetach, kulturowe uwarunkowania odmienności Rosji i krajów islamskich od Zachodu, stosunki rosyjsko-irańskie i polsko-rosyjskie na fundamencie kultury, literatura piękna i publicystyka jako narzędzia kształtowania świadomości narodowej oraz źródło wie-dzy o historii i mentalności narodów, cybernetyka jako „myśl porządkująca kulturę”.

References

Teksty źródłowe:
Google Scholar

Murav’ev Apostol Sergej, Pravoslavnyj katehizis [Муравьев Апостол Сергей, Православный катехизис], [online] http://az.lib.ru/m/murawxewapostol_s_i/text_0040.shtml.
Google Scholar

Murav’v N.M., Lûbopytnyj razgovor, [w:] Proizvedeniâ dekabristov v 3 t., vol. 1: Severnoe obŝestvo, red. S.Â. Štrajh, Moskva 2019 [Муравьв Н.М., Любопытный разговор, [w:] Произведения декабристов в 3 т., vol. 1: Северное общество, red. С.Я. Штрайх, Москва 2019], s. 185-187.
Google Scholar

Pestel’ P., Russkaâ pravda, [w:] Vosstanie dekabristov. Dokumenty, vol. 7, Leningrad 1958
Google Scholar

[Пестель П., Русская правда, [w:] Восстание декабристов. Документы, vol. 7: Ленинград 1958], [online] http://www.rusconstitution.ru/library/constitution/articles/9423/.
Google Scholar

Solženicin A., Kak nam obustroit’ Rossiû, [w:] A. Solženicin, Publicistika, vol. 1, Âroslavl’ 1997 [Солженицин А., Как нам обустроить Россию, [w:] А. Солженицин, Публицистика, vol. 1, Ярославль 1997], s. 538-599, [online] https://imwerden.de/pdf/solzhenitsyn_publitsistika_tom1_1995__ocr.pdf.
Google Scholar

Opracowania:
Google Scholar

Abassy M., Dylemat Rosja–Zachód. Typowe postawy inteligencji wobec ludu, „Slavia Orientalis” 2008, vol. 57, nr 1, s. 23-46.
Google Scholar

Abassy M., Między „indywidualnym” a „wspólnotowym”. Dziewiętnastowieczne korzenie współczesnej Rosji, [w:] Odmiany tożsamości, red. R. Szwed, L. Dyczewski, J. Szulich-Kałuża, Lublin 2010, s. 174-181.
Google Scholar

Abassy M., Kultura wobec postępu i modernizacji. Rosja i Iran w perspektywie porównawczej, Kraków 2013.
Google Scholar

Blecharczyk K., Partia bolszewicka jako zjawisko kulturowe. Czynnik ludzki w organizacji typu totalnego: wzajemne oddziaływanie i sprzężenie zwrotne, niepublikowana praca doktorska, [online] https://www.ap.uj.edu.pl/diplomas/120557/.
Google Scholar

Butenko A., Mironov A., Sravnitel’naâ politologiâ v terminah i ponâtiâh, Moskva 1998 [Бутенко А., Миронов А., Сравнительная политология в терминах и понятиях, Москва 1998].
Google Scholar

Byšok S., Semenov A., Naval’nyj. Čelovek, kotoryj ukral les. Istoriâ blogera i politika, Moskva 2014 [Бышок С., Семенов A., Навальный. Человек, который украл лес. История блогера и политика, Москва 2014].
Google Scholar

Gasparov M.L., Intellektualy, intelligenty, intelligentnost’ [Гаспаров М.Л., Интеллектуалы, интелли-генты, интеллигентность], [online] https://imwerden.de/pdf/gasparov_intellektualy.pdf.
Google Scholar

Gessen M., Będzie to, co było. Jak totalitaryzm odradza się w Rosji, przeł. M. Iwińska, H. Faryna-Paszkiewicz, Warszawa 2018.
Google Scholar

I dum vysokoe stremlenie, red. I.A. Arzumanova, Moskva 1980 [И дум высокое стремление, red. И.А. Арзуманова, Москва 1980].
Google Scholar

Kul’turologiâ. XX vek. Ènciklopediâ, vol. 2: M-Â, red. S.Â. Levit, Sankt-Peterburg 1996 [Культурология. XX век. Энциклопедия, vol. 2: М-Я, red. С.Я. Левит, Санкт-Петербург 1996], [online] http://www.cyclopedia.ru/68/200/2134620.html.
Google Scholar

Łotman J., Rosja i znaki. Kultura szlachecka w wieku XVIII i na początku XIX, przeł. B. Żyłko, Gdańsk 1999.
Google Scholar

Memetov V.S., Èkspertnyj opros „Takaâ raznaâ intelligenciâ: istoričeskij opyt otečestvennoj intelligencii v 1917-2017 gg.” i ego rezul’taty, „Intelligenciâ i mir”. Rossijskij meždisciplinarnyj žurnal social’no-gumanitarnyh nauk” [Меметов В.С., Экспертный опрос „Такая разная интеллигенция: исторический опыт отечественной интеллигенции в 1917-2017 гг.” и его результаты, „Интеллигенция и мир”. Российский междисциплинарный журнал социально-гуманитарных наук”] 2017, nr 3, s. 9-32.
Google Scholar

Memetov V.S., Rastorguev V.N., Intelligenciâ [Меметов В.С., Расторгуев В.Н., Интеллигенция], [online] https://bigenc.ru/domestic_history/text/2013995.
Google Scholar

Noble B., Dolbaum J.M., Lallouet M., Navalny. Putin’s Nemesis, Russia’s Future?, London 2021, https://doi.org/10.1093/oso/9780197611708.001.0001. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780197611708.001.0001
Google Scholar

Ryžaâ Û.N., Intelligenciâ i intelligentnost’ v ocenkah studenčeskoj molodeži: po materialam sociologičeskogo issledovaniâ [Рыжая Ю.Н., Интеллигенция и интеллигентность в оценках студенческой молодежи: по материалам социологического исследования], [online] https://cyberleninka.ru/article/n/intelligentsiya-i-intelligentnost-v-otsenkah-studencheskoymolodyozhi-po-materialam-sotsiologicheskogo-issledovaniya.
Google Scholar

Sadowski Z., Społeczeństwo posttotalitarne. Zarys problematyki rozwoju Polski w latach dziewięćdziesiątych, „Ekonomista” 1990, nr 6, s. 806-809.
Google Scholar

Skrâbina E.V., Kulešova I.N., Ponâtie intelligenciâ glazami sovremennoj rossijskoj molodeži. Sociologičeskoe issledovanie, „Intelligenciâ i mir. Rossijskij meždisciplinarnyj žurnal social’no-gumanitarnyh nauk” [Скрябина Е.В., Кулешова И.Н., Понятие интеллигенция глазами современной российской молодежи. Cоциологическое исследование, „Интеллигенция и мир. Российский междисциплинарный журнал социально-гуманитарных наук”] 2020, nr 3, s. 72-80. DOI: https://doi.org/10.46725/IW.2020.4.5
Google Scholar

Słownik socjologii i nauki społecznych, red. G. Marshall, Warszawa 2004.
Google Scholar

Społeczeństwa posttotalitarne. Kierunki przemian, red. Z. Sadowski, Warszawa 1991.
Google Scholar

Toynbee A., Studium historii, przeł. J. Marzęcki, Warszawa 2000.
Google Scholar

Triandis H.C., Individualism and Collectivism, New York 2019, https://doi.org/10.4324/9780429499845. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429499845
Google Scholar

Vasil’ev N.N., Intelligenciâ i ideologiâ v sovremennoj Rossii, „Intelligenciâ i mir. Rossijskij meždisciplinarnyj žurnal social’no-gumanitarnyh nauk” [Васильев Н.Н., Интеллигенция и идеология в современной России, „Интеллигенция и мир. Российский междисциплинарный журнал социально-гуманитарных наук”] 2018, nr 2, s. 21-40.
Google Scholar

Vasil’ev N.N., Transformaciâ mental’nosti i žiznesposobnosti rossijskoj civilizacii, „Intelligenciâ i mir. Rossijskij meždisciplinarnyj žurnal social’no-gumanitarnyh nauk” [Васильев Н.Н., Трансформация ментальности и жизнеспособности российской цивилизации, „Интеллигенция и мир. Российский междисциплинарный журнал социально-гуманитарных наук”] 2016, nr 3, s. 85-103.
Google Scholar

Vorob’eva I.V., Intelligenciâ i vlast’. Protivopostavlenie ili simbioz, [w:] Kak živeš’, intelligenciâ.
Google Scholar

Socologičeskie očerki, red. H.T. Toŝenko, Moskva 2018 [Воробьева И.В., Интеллигенция и власть. Противопоставление или симбиоз, [w:] Как живешь, интеллигенция. Соцоло-гические очерки, red. Х.Т. Тощенко, Москва 2018].
Google Scholar

Walicki A., O inteligencji, liberalizmach i o Rosji, Kraków 2007.
Google Scholar

Walicki A., Words, Deeds and Values: The Intelligentsia in Russia and Poland during the Nineteenth and Twentieth Century, red. F. Björling, A. Pereswetoff-Morath, Lund 2006, s. 1-22.
Google Scholar

Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej. Od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków 2005.
Google Scholar

Zapesockij A.S., Graždanin s diplomom. Dolžny li vuzy otkazat’sâ ot ideologičeskoj raboty?, „Rossijskaâ gazeta” (Federal’nyj vypusk) 2014, nr 6293 (21), 31 ânvarâ [Запесоцкий А.С., Гражданин с дипломом. Должны ли вузы отказаться от идеологической работы?, „Российская газета” (Федеральный выпуск) 2014, nr 6293 (21), 31 января], [online] https://rg.ru/2014/01/31/vuzy.html.
Google Scholar

Zarycki T., Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i w Rosji, Warszawa 2008, https://doi.org/10.31338/uw.9788323517016. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323517016
Google Scholar

Zolotarev O.V., Liberal’naâ intelligenciâ v sovremennoj Rossii, „Intelligenciâ i mir. Rossijskij meždisciplinarnyj žurnal social’no-gumanitarnyh nauk” [Золотарев О.В., Либеральная ин-теллигенция в современной России, „Интеллигенция и мир. Российский междисципли-нарный журнал социально-гуманитарных наук”] 2016, nr 2, s. 55-66.
Google Scholar

Zubok V.M., Zhivago’s Children: The Last Russian Intelligentsia, Cambridge 2009, https://doi.org/10.4159/9780674054837. DOI: https://doi.org/10.4159/9780674054837
Google Scholar

Downloads

Published

2022-05-10

How to Cite

Abassy, Małgorzata. 2022. “Status I Funkcje Rosyjskiej Inteligencji W społeczeństwie Posttotalitarnym”. Politeja 19 (1(76):63-78. https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.76.04.