Status i funkcje rosyjskiej inteligencji w społeczeństwie posttotalitarnym
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.76.04Keywords:
Russia, intelligentsia, post-totalitarianism, civil societyAbstract
STATUS AND FUNCTIONS OF THE RUSSIAN INTELLIGENTSIA IN POST-TOTALITARIAN SOCIETY
Transition from totalitarian to post-totalitarian type of society requires profound changes not only within institutional frames but also in the mentality of a society. In the case of Russia it is not the matter of coming back to the civil society mechanisms but creating them from anew, as the kind of citizen – state relations had not been spread to the whole society before the Soviet Union times. Intelligentsia could be an agent of the changes towards post-totalitarian state and social order. In this paper questions about the intelligentsia’s status and role in the Russian society were posed. The idea of civil society coined in the times of the Decembrist was confronted with the mobilized type of governing. Intelligentsia, as perceived by the Russian society and experts on the one hand and its selfportrait on the other hand were discussed. An important question concerned the role of the Russian political opposition as the intelligentsia’s ethos continuation. The conclusions were that the intelligentsia repeats the pattern which was first developed at the beginning of the 19th century: its idealistic members are ready to struggle for the common good but without common social support. The status of intelligentsia is perceived as high if about education and morality, but it diminishes when its leadership is concerned. In the Russian post-totalitarian society the state is still an agent to be followed. It takes Russians towards totalitarianism.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Teksty źródłowe:
Google Scholar
Murav’ev Apostol Sergej, Pravoslavnyj katehizis [Муравьев Апостол Сергей, Православный катехизис], [online] http://az.lib.ru/m/murawxewapostol_s_i/text_0040.shtml.
Google Scholar
Murav’v N.M., Lûbopytnyj razgovor, [w:] Proizvedeniâ dekabristov v 3 t., vol. 1: Severnoe obŝestvo, red. S.Â. Štrajh, Moskva 2019 [Муравьв Н.М., Любопытный разговор, [w:] Произведения декабристов в 3 т., vol. 1: Северное общество, red. С.Я. Штрайх, Москва 2019], s. 185-187.
Google Scholar
Pestel’ P., Russkaâ pravda, [w:] Vosstanie dekabristov. Dokumenty, vol. 7, Leningrad 1958
Google Scholar
[Пестель П., Русская правда, [w:] Восстание декабристов. Документы, vol. 7: Ленинград 1958], [online] http://www.rusconstitution.ru/library/constitution/articles/9423/.
Google Scholar
Solženicin A., Kak nam obustroit’ Rossiû, [w:] A. Solženicin, Publicistika, vol. 1, Âroslavl’ 1997 [Солженицин А., Как нам обустроить Россию, [w:] А. Солженицин, Публицистика, vol. 1, Ярославль 1997], s. 538-599, [online] https://imwerden.de/pdf/solzhenitsyn_publitsistika_tom1_1995__ocr.pdf.
Google Scholar
Opracowania:
Google Scholar
Abassy M., Dylemat Rosja–Zachód. Typowe postawy inteligencji wobec ludu, „Slavia Orientalis” 2008, vol. 57, nr 1, s. 23-46.
Google Scholar
Abassy M., Między „indywidualnym” a „wspólnotowym”. Dziewiętnastowieczne korzenie współczesnej Rosji, [w:] Odmiany tożsamości, red. R. Szwed, L. Dyczewski, J. Szulich-Kałuża, Lublin 2010, s. 174-181.
Google Scholar
Abassy M., Kultura wobec postępu i modernizacji. Rosja i Iran w perspektywie porównawczej, Kraków 2013.
Google Scholar
Blecharczyk K., Partia bolszewicka jako zjawisko kulturowe. Czynnik ludzki w organizacji typu totalnego: wzajemne oddziaływanie i sprzężenie zwrotne, niepublikowana praca doktorska, [online] https://www.ap.uj.edu.pl/diplomas/120557/.
Google Scholar
Butenko A., Mironov A., Sravnitel’naâ politologiâ v terminah i ponâtiâh, Moskva 1998 [Бутенко А., Миронов А., Сравнительная политология в терминах и понятиях, Москва 1998].
Google Scholar
Byšok S., Semenov A., Naval’nyj. Čelovek, kotoryj ukral les. Istoriâ blogera i politika, Moskva 2014 [Бышок С., Семенов A., Навальный. Человек, который украл лес. История блогера и политика, Москва 2014].
Google Scholar
Gasparov M.L., Intellektualy, intelligenty, intelligentnost’ [Гаспаров М.Л., Интеллектуалы, интелли-генты, интеллигентность], [online] https://imwerden.de/pdf/gasparov_intellektualy.pdf.
Google Scholar
Gessen M., Będzie to, co było. Jak totalitaryzm odradza się w Rosji, przeł. M. Iwińska, H. Faryna-Paszkiewicz, Warszawa 2018.
Google Scholar
I dum vysokoe stremlenie, red. I.A. Arzumanova, Moskva 1980 [И дум высокое стремление, red. И.А. Арзуманова, Москва 1980].
Google Scholar
Kul’turologiâ. XX vek. Ènciklopediâ, vol. 2: M-Â, red. S.Â. Levit, Sankt-Peterburg 1996 [Культурология. XX век. Энциклопедия, vol. 2: М-Я, red. С.Я. Левит, Санкт-Петербург 1996], [online] http://www.cyclopedia.ru/68/200/2134620.html.
Google Scholar
Łotman J., Rosja i znaki. Kultura szlachecka w wieku XVIII i na początku XIX, przeł. B. Żyłko, Gdańsk 1999.
Google Scholar
Memetov V.S., Èkspertnyj opros „Takaâ raznaâ intelligenciâ: istoričeskij opyt otečestvennoj intelligencii v 1917-2017 gg.” i ego rezul’taty, „Intelligenciâ i mir”. Rossijskij meždisciplinarnyj žurnal social’no-gumanitarnyh nauk” [Меметов В.С., Экспертный опрос „Такая разная интеллигенция: исторический опыт отечественной интеллигенции в 1917-2017 гг.” и его результаты, „Интеллигенция и мир”. Российский междисциплинарный журнал социально-гуманитарных наук”] 2017, nr 3, s. 9-32.
Google Scholar
Memetov V.S., Rastorguev V.N., Intelligenciâ [Меметов В.С., Расторгуев В.Н., Интеллигенция], [online] https://bigenc.ru/domestic_history/text/2013995.
Google Scholar
Noble B., Dolbaum J.M., Lallouet M., Navalny. Putin’s Nemesis, Russia’s Future?, London 2021, https://doi.org/10.1093/oso/9780197611708.001.0001.
DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780197611708.001.0001
Google Scholar
Ryžaâ Û.N., Intelligenciâ i intelligentnost’ v ocenkah studenčeskoj molodeži: po materialam sociologičeskogo issledovaniâ [Рыжая Ю.Н., Интеллигенция и интеллигентность в оценках студенческой молодежи: по материалам социологического исследования], [online] https://cyberleninka.ru/article/n/intelligentsiya-i-intelligentnost-v-otsenkah-studencheskoymolodyozhi-po-materialam-sotsiologicheskogo-issledovaniya.
Google Scholar
Sadowski Z., Społeczeństwo posttotalitarne. Zarys problematyki rozwoju Polski w latach dziewięćdziesiątych, „Ekonomista” 1990, nr 6, s. 806-809.
Google Scholar
Skrâbina E.V., Kulešova I.N., Ponâtie intelligenciâ glazami sovremennoj rossijskoj molodeži. Sociologičeskoe issledovanie, „Intelligenciâ i mir. Rossijskij meždisciplinarnyj žurnal social’no-gumanitarnyh nauk” [Скрябина Е.В., Кулешова И.Н., Понятие интеллигенция глазами современной российской молодежи. Cоциологическое исследование, „Интеллигенция и мир. Российский междисциплинарный журнал социально-гуманитарных наук”] 2020, nr 3, s. 72-80.
DOI: https://doi.org/10.46725/IW.2020.4.5
Google Scholar
Słownik socjologii i nauki społecznych, red. G. Marshall, Warszawa 2004.
Google Scholar
Społeczeństwa posttotalitarne. Kierunki przemian, red. Z. Sadowski, Warszawa 1991.
Google Scholar
Toynbee A., Studium historii, przeł. J. Marzęcki, Warszawa 2000.
Google Scholar
Triandis H.C., Individualism and Collectivism, New York 2019, https://doi.org/10.4324/9780429499845.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780429499845
Google Scholar
Vasil’ev N.N., Intelligenciâ i ideologiâ v sovremennoj Rossii, „Intelligenciâ i mir. Rossijskij meždisciplinarnyj žurnal social’no-gumanitarnyh nauk” [Васильев Н.Н., Интеллигенция и идеология в современной России, „Интеллигенция и мир. Российский междисциплинарный журнал социально-гуманитарных наук”] 2018, nr 2, s. 21-40.
Google Scholar
Vasil’ev N.N., Transformaciâ mental’nosti i žiznesposobnosti rossijskoj civilizacii, „Intelligenciâ i mir. Rossijskij meždisciplinarnyj žurnal social’no-gumanitarnyh nauk” [Васильев Н.Н., Трансформация ментальности и жизнеспособности российской цивилизации, „Интеллигенция и мир. Российский междисциплинарный журнал социально-гуманитарных наук”] 2016, nr 3, s. 85-103.
Google Scholar
Vorob’eva I.V., Intelligenciâ i vlast’. Protivopostavlenie ili simbioz, [w:] Kak živeš’, intelligenciâ.
Google Scholar
Socologičeskie očerki, red. H.T. Toŝenko, Moskva 2018 [Воробьева И.В., Интеллигенция и власть. Противопоставление или симбиоз, [w:] Как живешь, интеллигенция. Соцоло-гические очерки, red. Х.Т. Тощенко, Москва 2018].
Google Scholar
Walicki A., O inteligencji, liberalizmach i o Rosji, Kraków 2007.
Google Scholar
Walicki A., Words, Deeds and Values: The Intelligentsia in Russia and Poland during the Nineteenth and Twentieth Century, red. F. Björling, A. Pereswetoff-Morath, Lund 2006, s. 1-22.
Google Scholar
Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej. Od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków 2005.
Google Scholar
Zapesockij A.S., Graždanin s diplomom. Dolžny li vuzy otkazat’sâ ot ideologičeskoj raboty?, „Rossijskaâ gazeta” (Federal’nyj vypusk) 2014, nr 6293 (21), 31 ânvarâ [Запесоцкий А.С., Гражданин с дипломом. Должны ли вузы отказаться от идеологической работы?, „Российская газета” (Федеральный выпуск) 2014, nr 6293 (21), 31 января], [online] https://rg.ru/2014/01/31/vuzy.html.
Google Scholar
Zarycki T., Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i w Rosji, Warszawa 2008, https://doi.org/10.31338/uw.9788323517016.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323517016
Google Scholar
Zolotarev O.V., Liberal’naâ intelligenciâ v sovremennoj Rossii, „Intelligenciâ i mir. Rossijskij meždisciplinarnyj žurnal social’no-gumanitarnyh nauk” [Золотарев О.В., Либеральная ин-теллигенция в современной России, „Интеллигенция и мир. Российский междисципли-нарный журнал социально-гуманитарных наук”] 2016, nr 2, s. 55-66.
Google Scholar
Zubok V.M., Zhivago’s Children: The Last Russian Intelligentsia, Cambridge 2009, https://doi.org/10.4159/9780674054837.
DOI: https://doi.org/10.4159/9780674054837
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.