To nie „czerwony carat”. Dawna Rosja a Związek Sowiecki w myśli politycznej Józefa Mackiewicza

Authors

DOI:

https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.78.07

Keywords:

Poland, Russia, Soviet Union, Józef Mackiewicz, Jan Kucharzewski, Marian Zdziechowski, self-governance, communism, totalitarianism, lie, political violence

Abstract

NOT THE „RED CZARATE”: OLD-DAY RUSSIA VERSUS THE SOVIET UNION IN THE POLITICAL REFLECTION OF JÓZEF MACKIEWICZ

This article discusses Józef Mackiewicz’s views on old Russia and the Soviet Union, attempting to answer the question of whether Mackiewicz saw in totalitarian communist rule a continuation of Russian self-government or a new type of political phenomenon. Unlike most Polish writers and activists of political circles, Mackiewicz does not agree with the thesis formulated by Jan Kucharzewski in his work Od białego tsaratu do czerwonego [From the White to the Red Czarate], that the face of Russia was unchangeable, independent of political changes. Answering the question whether communism was institutionally and mentally rooted in the former Russian statehood, Mackiewicz strongly disagrees. He claims that communism was a completely different phenomenon, transcending systemic differences, which is why calling it “a red czarate” is completely wrong. He consistently separates the concepts of self-government and communism, opposes the view that the Soviet Union was a continuation of tsarist Russia, and therefore rejects the treatment of communist captivity as another iteration of the national dispute between Poland and Russia.

Downloads

Download data is not yet available.

PlumX Metrics of this article

Author Biography

Marek Gałęzowski, Lazarski University / The National Education Office

Dr hab., profesor Uczelni Łazarskiego, pracownik Biura Edukacji Narodowej IPN, autor prac dotyczących konspiracji politycznej piłsudczyków w latach 1939-1947, Żydów – uczestników walk o niepodległość Polski oraz polskiej myśli politycznej wobec Rosji (na ten temat opublikował monografię Zapomniany znawca Rosji. Wokół działalności i poglądów Tadeusza Grużewskiego na monarchię rosyjską i sprawę polską, Warszawa 2020). Członek Komisji Biograficznej PAU.

References

II. Literatura przedmiotu
Google Scholar

Źródła drukowane
Google Scholar

Matuszewski I., Pisma wybrane, t. 1: Nie ma wolności bez wielkości, t. 2: O Polskę całą, wielką i wolną, oprac. S. Cenckiewicz, Warszawa 2019.
Google Scholar

Miłosz Cz., Głos wiernego czytelnika, „Archiwum Emigracji” 2002/2003, z. 5/6.
Google Scholar

Miłosz Cz., Koniec Wielkiego Xięstwa. O Józefie Mackiewiczu, „Kultura” 1989, nr 5.
Google Scholar

Miłosz Cz., Rok myśliwego, Kraków 1991.
Google Scholar

Piłsudski J., Wywiad w „Le Petit Parisien”, 28 II 1920, [w:] J. Piłsudski, Pisma zbiorowe, t. 5, oprac. K. Świtalski, Warszawa 1990 (reprint wydania z 1937-1938).
Google Scholar

Zdziechowski M., Bolszewizm, [w:] M. Zdziechowski, Od Petersburga do Leningrada, wstęp J. Skoczyński, Kraków 2009.
Google Scholar

Zdziechowski M., Czerwony terror, [w:] M. Zdziechowski, W obliczu końca, Warszawa–Ząbki 1999.
Google Scholar

Zdziechowski M., Dwie rewolucje, [w:] M. Zdziechowski, Od Petersburga do Leningrada, wstęp J. Skoczyński, Kraków 2009.
Google Scholar

Zdziechowski M., Duchowa podstawa walki z bolszewizmem, [w:] M. Zdziechowski, Wybór pism, wstęp, wybór i red. M. Zaczyński, Kraków 1993.
Google Scholar

Zdziechowski M., Widmo przyszłości, [w:] M. Zdziechowski, Wybór pism, wstęp, wybór i red. M. Zaczyński, Kraków 1993.
Google Scholar

Zdziechowski M., Zwiastuny satanizmu w Polsce, [w:] M. Zdziechowski, W obliczu końca, Warszawa–Ząbki 1999.
Google Scholar

Relacje, dzienniki, korespondencja
Google Scholar

Iwańczak S., Czy warto było wracać do Polski? Wspomnienia i refleksje, Toruń 2007.
Google Scholar

Kisielewski S., Dzienniki, Warszawa 2001.
Google Scholar

Stefan Kieniewicz – Henryk Wereszycki. Korespondencja z lat 1947-1990, wstęp i oprac. E. Orman, Kraków 2013.
Google Scholar

Studnicki W., Pisma wybrane, t. 3: Ludzie, idee i czyny, oprac. J. Gzella, Toruń 2001.
Google Scholar

Opracowania
Google Scholar

Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, przeł. D. Grinberg, M. Szawiel, Warszawa 2021.
Google Scholar

Bałżewska K., Przestrzenie totalitarnego zniewolenia. Doświadczenie wojny i okupacji w twórczości Józefa Mackiewicza, Warszawa 2020.
Google Scholar

Bartyzel J., Stanisław i Józef Mackiewiczowie – litewscy szlachcice i polscy pisarze. Żywoty równoległe, Wrocław 2016.
Google Scholar

Bolecki W., Ptasznik z Wilna. O Józefie Mackiewiczu (zarys monograficzny), Kraków 2007.
Google Scholar

Conquest R., Wielki terror, przeł. W. Jeżewski, Warszawa 1997.
Google Scholar

Fitas A., Tylko prawda jest ciekawa. O twórczości Józefa Mackiewicza, Kraków–Warszawa 2019.
Google Scholar

Gałęzowski M., Przeciw dwóm zaborcom. Polityczna konspiracja piłsudczykowska w kraju w latach 1939-1947, Warszawa 2013.
Google Scholar

Gałęzowski M., Zapomniany znawca Rosji. Wokół działalności i poglądów Tadeusza Grużewskiego na monarchię rosyjską i sprawę polską, Warszawa 2020.
Google Scholar

Heller M., Niekricz A., Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego, t. 1: Od narodzin do wielkości 1917-1939, przeł. A. Mietkowski, Poznań 2016.
Google Scholar

Karpiński W., Szkice sekretne, Warszawa 2017.
Google Scholar

Kucharzewski J., Od białego caratu do czerwonego, t. 1-7, Warszawa 1998-2002.
Google Scholar

Lewandowski W., Rosja Józefa Mackiewicza, [w:] Józef Mackiewicz i krytycy. Antologia tekstów, red. M. Zybura, Łomianki 2009. DOI: https://doi.org/10.12775/AE.2009.023
Google Scholar

Łobodowski J., O Chmielowcu subiektywnie, [w:] J. Łobodowski, Worek Judaszów, oprac. P. Kądziela, Warszawa 1995.
Google Scholar

Łukomski G., Józef Mackiewicz (1902-1985). Intelektualista u źródeł antykomunizmu ideowego, Łomianki 2020.
Google Scholar

Maciąg K., Józefa Mackiewicza Droga donikąd, [w:] Dzieje najnowsze w literaturze polskiej. Szkice o współczesnej poezji i prozie, red. A. Buchała, Warszawa 2019.
Google Scholar

Nowak A., Lewa wolna albo o spiskach Piłsudskiego z Leninem, [w:] Zmagania z historią. Życie i twórczość Józefa Mackiewicza i Barbary Toporskiej. Materiały z konferencji w Muzeum Polskim w Rapperswilu z cyklu „Duchowe źródła nowej Europy”, Zamek Rapperswil, 26-28 września 2006 r., red. N. Kozłowska, M. Ptasińska, Warszawa 2011.
Google Scholar

Paruch W., Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego 1926-1939, Lublin 2005.
Google Scholar

Pipes R., Rosja bolszewików, przeł. W. Jeżewski, Warszawa 2005.
Google Scholar

Pipes R., Żyłem. Wspomnienia niezależnego, przeł. D.M. Dastych, W. Jeżewski, Warszawa 2004.
Google Scholar

Smaga J., Rosja w 20 stuleciu, Kraków 2001.
Google Scholar

Stasiński P., Komunizm jako choroba, [w:] Józef Mackiewicz i krytycy. Antologia tekstów, red. M. Zybura, Łomianki 2009.
Google Scholar

Sucharski T., „Dusza buntu i dusza psiej uległości”? Rosjanie i Sowieci, [w:] Zmagania z historią.
Google Scholar

Życie i twórczość Józefa Mackiewicza i Barbary Toporskiej. Materiały z konferencji w Muzeum Polskim w Rapperswilu z cyklu „Duchowe źródła nowej Europy”, Zamek Rapperswil, 26-28 września 2006 r., red. N. Kozłowska, M. Ptasińska, Warszawa 2011.
Google Scholar

Trznadel J., Spojrzeć na Eurydykę. Szkice literackie, Kraków 2003.
Google Scholar

Urbanowski M., Mackiewicz versus Skiwski?, [w:] Józef Mackiewicz (1902-1985). Świadek „krótkiego stulecia”. Studia i materiały, red. K. Ruchniewicz, M. Zybura, Łomianki 2013.
Google Scholar

Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej. Od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków 2005.
Google Scholar

Wierzbicki A., Groźni i wielcy. Polska myśl historyczna XIX i XX wieku wobec rosyjskiej despotii, Warszawa 2001.
Google Scholar

Zadencka M., Wojna i polityka w prozie Józefa Mackiewicza, „Archiwum Emigracji” 2002/2003, z. 5/6.
Google Scholar

Zakrzewski M., I kto tu jest realistą? Wokół braci Mackiewiczów, Rosji, komunizmu i Polski ludowej, „Politeja” 2013, vol. 10, nr 3(25), https://doi.org/10.12797/Politeja.10.2013.25.12. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.10.2013.25.12
Google Scholar

Downloads

Published

2022-11-25

How to Cite

Gałęzowski, Marek. 2022. “To Nie „czerwony carat”. Dawna Rosja a Związek Sowiecki W myśli Politycznej Józefa Mackiewicza”. Politeja 19 (3(78):111-31. https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.78.07.

Issue

Section

Systems and political thought