Relacje pomiędzy Policją a samorządem terytorialnym – ujęcie prawne i polityczne

Authors

DOI:

https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.79.13

Keywords:

Police, local government, relations, community policing, Poland

Abstract

RELATIONS BETWEEN THE POLICE AND THE POLISH LOCAL GOVERNMENTS – LEGAL AND POLITICAL APPROACH

The relationship between the police forces and local governments (self‑government units) is of particular importance to effective national security management. In the article, I provide an extensive review of the existing mechanisms in the area and track down their evolution. I analyze trajectories and results of reforms carried out after 1990, examining crucial aspects of the relationship, including the participation of local governments in the appointment of Police governing bodies, co-financing, the institution of the “demand” to restore legal order, and the particularly problematic ties between poviats and the Police.

Downloads

Download data is not yet available.

PlumX Metrics of this article

Author Biography

Arkadiusz Nyzio, Jagiellonian University in Kraków

Doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, adiunkt w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wykłada również na Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Specjalizuje się w historii politycznej Polski i Europy Środkowo-Wschodniej oraz problematyce służb policyjnych i specjalnych. Zwycięzca konkursów im. Jana Józefa Lipskiego (2015), Waldemara Michowicza (2018) i Michała Cezarego Rostworowskiego (2021), dwukrotnie nominowany do nagrody im. Kazimierza Moczarskiego (2015 i 2021), ostatnio za monografię Rakowiecka w remoncie. Transformacja polityki bezpieczeństwa wewnętrznego Polski w latach 1989-1993.

References

A.Ł., Darowizny nie tylko od samorządów, „Rzeczpospolita” 2003, 30 X.
Google Scholar

Budżet miejski dla kobiet, nie dla policji!, Nasza Demokracja, https://naszademokracja.pl/petitions/budzet-miejski-dla-kobiet-nie-dla-policji?fbclid=IwAR1iQHNagcaU9POiRrWBHw1gm39LRqL0yazFVBwfBEZv3rU-UeoMP7Uq3tg.
Google Scholar

Cielecki T., Dziesięć lat prewencji kryminalnej w Polsce, [w:] Mit represyjności albo O znaczeniu prewencji kryminalnej / The Myth of Repression or The Importance of Crime Prevention, red. J Czapska, H. Kury, przeł. T. Michalak, T. Krajewska, Kraków 2002.
Google Scholar

Czapska J., Koordynacja działań lokalnych na rzecz bezpieczeństwa. Między powiatową komisją a monopolem Policji?, [w:] Prewencja Policji. Perspektywy i wyzwania, Warszawa 2015.
Google Scholar

Czapska J., Wójcikiewicz J., Policja w społeczeństwie obywatelskim, Kraków 1999.
Google Scholar

Dobkowski J., Policja i samorząd terytorialny w Polsce. Charakterystyka prawna relacji wzajemnych, Olsztyn 2015.
Google Scholar

Dziadul J., Po prośbie, „Polityka” 2004, nr 16 (17 IV).
Google Scholar

Dodatkowe sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Samorządu Terytorialnego, Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o Policji (druk nr 162), rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych (druk nr 480) i rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych, o Policji, o Urzędzie Ochrony Państwa, o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw (druk nr 506 i 506A), druk nr 1012-A, 22 VI 1995.
Google Scholar

Dofinansowanie Policji, oficjalny portal miasta Warszawa, https://bezpieczna.um.warszawa.pl/-/dofinansowanie-policji.
Google Scholar

GIES, Wrócą sponsorzy policji?, „Gazeta Wyborcza” 2003, 28 VIII.
Google Scholar

Horbaczewski R., Gminne wsparcie nadal niezbędne dla policji, „Rzeczpospolita” 2011, 17 II.
Google Scholar

Interpelacja nr 728, 21 II 2002. DOI: https://doi.org/10.1190/tle21080728.1
Google Scholar

jar, Sponsor nasz pan?, Wirtualna Polska, 20 XI 2003, [online] https://wiadomosci.wp.pl/sponsor-nasz-pan-6036853999182977a.
Google Scholar

Kisiel W., Powiatowa komisja bezpieczeństwa i porządku: uwagi administratywisty, [w:] Koordynacja działań lokalnych na rzecz bezpieczeństwa, red. J. Czapska, Kraków 2014.
Google Scholar

Komisyjny projekt ustawy o strażach gminnych, druk nr 2204, 6 II 1997.
Google Scholar

Lowndes V., Instytucjonalizm, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, red. D. Marsh, G. Stoker, przeł. J. Tegnerowicz, Kraków 2006.
Google Scholar

Maciejewski W., Kirzyński J., Profilaktyka po nowemu, „Magazyn Kryminalny 997” 1991, nr 5, 3 III.
Google Scholar

Majer P., O potrzebie uchwalenia nowej ustawy o Policji – uwagi na marginesie kilku projektów, „Studia Prawnoustrojowe” 2020, nr 50, https://doi.org/10.31648/sp.6045. DOI: https://doi.org/10.31648/sp.6045
Google Scholar

MAR, Starostowie i Policja, „Gazeta Wyborcza” (Wrocław) 1999, 10 IV.
Google Scholar

Mączyński M., Samorząd terytorialny a Policja w II RP, [w:] 100-lecie Policji. Organizacja i funkcjonowanie, red. E. Ura, M. Pomykała, S. Pieprzny, Rzeszów 2019.
Google Scholar

Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli wykorzystania środków budżetowych przez Policję, Warszawa, kwiecień 2000.
Google Scholar

Nocuń K., Mniej pieniędzy w kasach miast na policyjne patrole, „Dziennik Gazeta Prawna” 2020, 9 XII.
Google Scholar

Noszcz., ABC policji lokalnej, „Gazeta Policyjna” 1991, 13 I.
Google Scholar

Nowak M.C., Chcemy komisariatu, „Gazeta Wyborcza” (Katowice) 2001, 31 I.
Google Scholar

Nyzio A., Rakowiecka w remoncie. Transformacja polityki bezpieczeństwa wewnętrznego Polski w latach 1989-1993, Kraków 2020, https://doi.org/10.12797/9788381382694. DOI: https://doi.org/10.12797/9788381382694
Google Scholar

Nyzio A., Straże gminne – problemy, wyzwania i propozycje reform, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2020, nr 1, https://doi.org/10.14746/ssp.2020.1.3. DOI: https://doi.org/10.14746/ssp.2020.1.3
Google Scholar

Odpowiedź na interpelację nr 728, 29 III 2002.
Google Scholar

Odpowiedź na wniosek o udostępnienie informacji publicznej, Kwo-325/22/KR.
Google Scholar

Osierda A., Prawne aspekty pojęcia bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, nr 23.
Google Scholar

Paciorkowski J., Pakiet bezpieczeństwa, „Gazeta Policyjna” 2001, nr 19, 20 V.
Google Scholar

PAP/kr/mś, 37 nowych radiowozów dla stołecznej policji, „TVN Warszawa” 2018, 15 XI, [online] https://tvn24.pl/tvnwarszawa/najnowsze/37-nowych-radiowozow-dla-stolecznejpolicji-620254.
Google Scholar

PEPE, Starosta chce policji, „Gazeta Wyborcza” (Olsztyn) 2000, 27 V.
Google Scholar

Pieprzny S., Policja. Organizacja i funkcjonowanie, Warszawa 2011.
Google Scholar

Podgórski A.K., Dzielnicowy a społeczności lokalne, „Gazeta Policyjna” 2000, nr 34, 10 IX.
Google Scholar

Podolski A., Z szeryfa żandarm, „Gazeta Wyborcza” 2002, 20 XII.
Google Scholar

Policjant kandyduje w wyborach samorządowych, „Informacyjny Serwis Policyjny”, 3 IX 2014, [online] https://isp.policja.pl/isp/aktualnosci/6000,Policjant-kandyduje-w-wyborach-samorzadowych.html.
Google Scholar

Portal Otwarte Dane, [online] https://www.dane.gov.pl.
Google Scholar

Poselski projekt ustawy o samorządzie powiatowym, druk nr 25, 6 XI 1997.
Google Scholar

Przemyski A., Community policing po polsku, [w:] Zapobieganie przestępczości w społecznościach lokalnych, red. J. Czapska, W. Krupiarz, Warszawa 1999.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 kwietnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków porozumienia między organem powiatu lub gminy a wojewodą w zakresie pokrywania kosztów utrzymania dodatkowych etatów Policji w rewirach dzielnicowych, Dz.U. 2002, nr 55, poz. 493.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 4 marca 1999 r. w sprawie szczegółowych warunków porozumienia między organem powiatu lub gminy a wojewodą w zakresie pokrywania kosztów utrzymania dodatkowych etatów Policji w rewirach dzielnicowych, Dz.U. 1999, nr 22, poz. 208.
Google Scholar

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 września 1990 r. w sprawie szczegółowego trybu korzystania przez policjantów z pomocy instytucji państwowych, jednostek gospodarczych, organizacji społecznych i obywateli, Dz.U. 1990, nr 70, poz. 408.
Google Scholar

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie użycia oddziałów i pododdziałów Policji oraz Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w razie zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenia porządku publicznego, Dz.U. 2016 poz. 1090.
Google Scholar

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 lutego 2020 r. w sprawie postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów, Dz.U. 2020, poz. 192.
Google Scholar

Rządowy projekt ustawy o samorządzie województwa, druk nr 181, 27 I 1998.
Google Scholar

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw: o samorządzie gminnym, o samorządzie województwa, o samorządzie powiatowym, o administracji rządowej w województwie oraz o zmianie niektórych innych ustaw, druk nr 2144, 10 VIII 2000.
Google Scholar

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji i innych ustaw, druk nr 968, 7 X 2002.
Google Scholar

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji, ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz ustawy – Prawo bankowe, druk nr 2012, 19 VI 2000.
Google Scholar

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych, o Policji, o Urzędzie Ochrony Państwa, o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw, druk nr 853, 3 IV 1993.
Google Scholar

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych, druk nr 480, 15 VI 1994.
Google Scholar

Rzepka E., Nie milicjant lecz szeryf, „Gazeta Wyborcza” 1989, 19 XII.
Google Scholar

Sęk A., Obrębski Z., Prawne determinanty współpracy jednostek samorządu terytorialnego i Policji w zakresie ochrony bezpieczeństwa publicznego, „Studia Politologiczne” 2009, vol. 14. Sitek E., Reforma, czyli wraca stare, „Gazeta Policyjna” 2003, nr 5, 9 II.
Google Scholar

Smolarek Z., List otwarty komendanta głównego Policji, „Gazeta Policyjna” 1992, nr 20, 13 IX.
Google Scholar

Sprawozdania stenograficzne z posiedzeń komisji: Administracji i Spraw Wewnętrznych (10 I 1991, 8 VII 1992, 29 X 2002), Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej (14 XI 2000).
Google Scholar

Sprawozdania stenograficzne z posiedzeń Sejmu X kadencji (nr 25, 56), I kadencji (nr 13, 24), II kadencji (nr 51, 53), III kadencji (nr 20, 109).
Google Scholar

Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Samorządu Terytorialnego, Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o Policji (druk nr 162), rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych (druk nr 480) i rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych, o Policji, o Urzędzie Ochrony Państwa, o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw (druk nr 506 i 506A), druk nr 1012, 24 V 1995.
Google Scholar

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej (wraz z wnioskami mniejszości) o uchwalonej przez Sejm w dniu 7 maja 1998 r. ustawie o samorządzie województwa, druk nr 71 A, 15 V 1998.
Google Scholar

Stanowisko Związku Powiatów Polskich, 20 XI 2008.
Google Scholar

Stępień J., Reformy administracji publicznej w warunkach polskiej transformacji, [w:] Z zagadnień prawa rolnego, cywilnego i samorządu terytorialnego. Księga jubileuszowa profesora Stanisława Prutisa, red. J. Bieluk i in., Białystok 2012.
Google Scholar

Sitek E., Burmistrz ponad prawem?, „Gazeta Policyjna” 2004, nr 12, 28 III.
Google Scholar

Ślifierz J., To się sprawdza, „Gazeta Policyjna” 1991, nr 16, 28 VII.
Google Scholar

Świątkiewicz B., Status policjanta – radnego (opinia prawna), „Biuletyn Prawny Komendy Głównej Policji” 1999, nr 2.
Google Scholar

Świeszczakowska H., Powrót do starych zasad, „Gazeta Policyjna” 2002, nr 42, 10 XI.
Google Scholar

Ustawa z dnia 11 kwietnia 2001 r. o zmianie ustaw: o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym, o samorządzie województwa, o administracji rządowej w województwie oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz.U. 2001, nr 45, poz. 497.
Google Scholar

Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, Dz.U. 2022, poz. 655.
Google Scholar

Ustawa z dnia 13 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o Policji, ustawy o administracji rządowej w województwie i ustawy o samorządzie powiatowym, Dz.U. 2002, nr 200, poz. 1688.
Google Scholar

Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta, Dz.U. 2002, nr 113, poz. 984.
Google Scholar

Ustawa z dnia 21 lipca 1995 r. o zmianie ustaw: o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych, o Policji, o Urzędzie Ochrony Państwa, o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 1995, nr 104, poz. 515.
Google Scholar

Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2017, poz. 768.
Google Scholar

Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej – w związku z reformą ustrojową państwa, Dz.U. 1998, nr 106, poz. 668.
Google Scholar

Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej, Dz.U. 1991, nr 88, poz. 400.
Google Scholar

Ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. 2004, nr 273, poz. 2703.
Google Scholar

Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o Policji, ustawy o działalności ubezpieczeniowej, ustawy – Prawo bankowe, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, Dz.U. 2001, nr 100, poz. 1084.
Google Scholar

Ustawa z dnia 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa, Dz.U. 1998, nr 162, poz. 1126.
Google Scholar

Ustawa z dnia 29 października 2003 r. o zmianie ustawy o Policji, Dz.U. 2003, nr 192, poz. 1873.
Google Scholar

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, Dz.U. 1997, nr 137, poz. 926.
Google Scholar

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych, Dz.U. 1997, nr 123, poz. 779.
Google Scholar

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, Dz.U. 1998, nr 91, poz. 578.
Google Scholar

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, Dz.U. 1998, nr 91, poz. 576.
Google Scholar

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, Dz.U. 1990, nr 30, poz. 179.
Google Scholar

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym, Dz.U. 1990, nr 16, poz. 95.
Google Scholar

Widacki J., Koniec okresu organów władzy ludowej PRL, [w:] Obywatelskie inicjatywy ustawodawcze Solidarności 1980-1990. Materiały i projekty ustaw Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych „S” i Społecznej Rady Legislacyjnej, oprac. K. Barczyk, S. Grodziski, S. Grzybowski, Warszawa 2001.
Google Scholar

Widacki J., Podgórski A.K., 10 lat ustawy, 10 lat Policji, „Gazeta Policyjna” 2000, nr 16, 23 IV.
Google Scholar

Widacki J., Rewiry dzielnicowych. Przełom czy kolejna zmarnowana szansa na reformę Policji?, [w:] Bezpieczeństwo lokalne. Społeczny kontekst prewencji kryminalnej, red. J. Czapska, J. Widacki, Warszawa 2000.
Google Scholar

Widacki J., System bezpieczeństwa wewnętrznego – ewolucja struktur i funkcji, [w:] Druga fala polskich reform, red. L. Kolarska-Bobińska, Warszawa 1999.
Google Scholar

Wojtczuk M., Sulowski K., Samorządy mogą wstrzymać dofinansowanie dla policji, „Gazeta Wyborcza” 2020, 28 XI.
Google Scholar

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, 9 IX 2013, IV SA/Gl 629/13.
Google Scholar

Zarządzenie nr 22/98 Komendanta Głównego Policji z dnia 3 listopada 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji i zakresu działania komend, komisariatów i innych jednostek organizacji Policji, odpowiedź na wniosek o udostępnienie informacji publicznej, Kwo-1699/22/AW.
Google Scholar

Zarządzenie nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji i zakresu działania komend, komisariatów i innych jednostek organizacyjnych Policji, Dz.Urz.KGP 2000, nr 2, poz. 17.
Google Scholar

Ziobro W., Policjant chodzi z czapką, „Dziennik Polski”, 9 XII 2005, [online] https://dziennikpolski24.pl/policjant-chodzi-z-czapka/ar/1745746.
Google Scholar

Żółciak T., Policjant radnym? To może godzić w interes służby, „Gazeta Prawna” 2017, 12 XII, [online] https://serwisy.gazetaprawna.pl/samorzad/artykuly/1091342,czy-policjant-mozezostac-radnym.html.
Google Scholar

Downloads

Published

2022-12-21

How to Cite

Nyzio, Arkadiusz. 2022. “Relacje pomiędzy Policją a samorządem Terytorialnym – ujęcie Prawne I Polityczne”. Politeja 19 (4 (79):219-49. https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.79.13.

Issue

Section

Understanding Contemporary Security