Mikrokonteksty przemocy w wojnie domowej. O konflikcie zbrojnym, lokalnych antagonizmach i siłach chłopskich w Peru

Authors

DOI:

https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.81.18

Keywords:

civil war, comuneros, civilian terror, peasant forces, senderists, uniformed services, central‑southern province, Peru

Abstract

MICRO CONTEXTS OF VIOLENCE IN THE CIVIL WAR: ON THE ARMED CONFLICT, LOCAL ANTAGONISMS AND PEASANT FORCES IN PERU

The article discusses the mechanisms of the Peruvian internal conflict development (1980‑2000), with particular emphasis on the beginning of military operations in the central‑southern province and the circumstances of the peasants’ involvement. In the text, I decolonize the image of comuneros as passive victims of political violence. I assume that they were generally involved in the armed conflict but they responded primarily not to the macro‑ but the micro‑conditions of the processes of violence (i.e. inter‑ and intra‑village antagonisms instead of the political competition of the irregular forces with the state that arose outside their community). The article looks, therefore, at the mechanisms of the Peruvian conflict before the beginning of village self‑defense forces and identifies the sources of civilian terror in the province as well as its impact on the further course of the war. The text is based on the existing sources describing the participation of the peasants in the struggles, confronted with the results of my fieldwork in Peru in 2005‑2010 and their update from 2015‑2019.

Downloads

Download data is not yet available.

PlumX Metrics of this article

Author Biography

Joanna Pietraszczyk-Sękowska, University of Lodz

Antropolożka polityki i latynoamerykanistka. Absolwentka Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych UŁ (2004) oraz studiów podyplomowych w Centrum Studiów Latynoamerykańskich UW (2005). W latach 2002‑2022 prowadziła badania terenowe w Peru i Kolumbii oraz penetracje badawcze na Kubie, w Meksyku, Gwatemali, Boliwii i Ekwadorze. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół antropologii polityki i badań nad przemocą, ze szczególnym uwzględnieniem konfliktów wewnętrznych w Ameryce Łacińskiej, oraz polityki pamięci i jej powiązań ze strategiami ekshumacyjnym w wybranych regionach świata.

References

Arjona A., Wartime Institutions: A Research Agenda, ”Journal of Conflict Resolution” 2014, vol. 58, nr 8, https://doi.org/10.1177/0022002714547904. DOI: https://doi.org/10.1177/0022002714547904
Google Scholar

Berg R.H., Sendero Luminoso and the Peasantry of Andahuaylas, „Journal of Interamerican Studies and World Affairs” 1986, vol. 28, nr 4, https://doi.org/10.2307/165750. DOI: https://doi.org/10.2307/165750
Google Scholar

Coronel J., Loayza C., Violencia política: formas de respuesta comunera, [w:] Perú: el problema agrario en debate, red. C.I. Degregori, J. Escobal, B. Marticorena, Lima 1992.
Google Scholar

Cristóbal J., Uchuraccay o el rostro de la barbarie, Lima 2003.
Google Scholar

Degregori C.I., Campesinado andino y violencia. Balance de una década de estudios, [w:] Perú: el problema agrario en debate, red. C.I. Degregori, J. Escobal, B. Marticorena, Lima 1992.
Google Scholar

Degregori C.I., Cosechando tempestades: las rondas campesinas y la derrota de Sendero Luminoso en Ayacucho, [w:] Las rondas campesinas y la derrota de Sendero Luminoso, red. C.I. Degregori, Lima 1996.
Google Scholar

Degregori C.I., Jamás tan cerca arremetió lo lejos. Memoria y violencia política en el Perú, Lima 2003, Degregori C.I., Qué difícil es ser Dios. El Partido Comunista del Perú – Sendero Luminoso y el conflicto armado interno en el Perú: 1980‑1999, Lima 2013.
Google Scholar

Degregori C.I., Sendero Luminoso, cz. 1: Los hondos y mortales desencuentros; cz. 2: Lucha armada y utopía autoritaria, Lima 1985.
Google Scholar

Favre H., Perú: Sendero Luminoso y horizontes oscuros, „Quehacer” 1984, nr 31.
Google Scholar

Flores Galindo A., Manrique N., Violencia y campesinado, Lima 1986.
Google Scholar

Fumerton M., Rondas Campesinas in the Peruvian Civil War: Peasant Self‑Defence Organisations in Ayacucho, „Bulletin of Latin American Research” 2001, vol. 20, nr 4, https://doi.org/10.1111/1470‑9856.00026. DOI: https://doi.org/10.1111/1470-9856.00026
Google Scholar

Gavilán Sánchez L., Memorias de un soldado desconocido. Autobiografía y antropología de la violencia, Lima 2014.
Google Scholar

Gorriti G., Sendero. Historia de la guerra milenaria en el Perú, t. 1, Lima 1990.
Google Scholar

Guzmán Reynoso A., Reportaje del siglo: Presidente Gonzalo rompe el silencio, „El Diario” 1988, 31 VII.
Google Scholar

Hatun Willakuy. Versión abreviada del Informe Final de la Comisíon de la Verdad y Reconciliación – Perú, Comisión de la Verdad y Reconciliación (CVR), Lima 2008.
Google Scholar

Heilman J., Before the Shining Path. Politics in Rural Ayacucho, 1895‑1980, Stanford 2010, https://doi.org/10.11126/stanford/9780804770941.001.0001. DOI: https://doi.org/10.11126/stanford/9780804770941.001.0001
Google Scholar

Jiménez E., Chungui. Violencia y trazos de memoria, Lima 2009.
Google Scholar

Kalyvas S., The Logic of Violence in Civil War, Cambridge 2006, https://doi.org/10.1017/CBO9780511818462. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511818462
Google Scholar

Klarén P., Nación y sociedad en la historia del Perú, Lima 2004.
Google Scholar

Las rondas campesinas y la derrota de Sendero Luminoso, red. C.I. Degregori, Lima 1996.
Google Scholar

Los actores armados, [w:] Informe Final de CVR, t. 2, Comisión de la Verdad y Reconciliación (CVR), Lima 2003.
Google Scholar

Los Muertos de Ayacucho. Violencia y sitios de entierro clandestinos, Comisión de Derechos Humanos (COMISEDH), Lima 2012.
Google Scholar

Malewska‑Szałygin A., Antropologia polityczna – subdyscyplina antropologii czy perspektywa refleksji antropologicznej?, [w:] Horyzonty antropologii kultury, red. J.S. Wasilewski, A. Zadrożyńska, A. Bruczkowska, Warszawa 2005.
Google Scholar

Manrique N., El tiempo del miedo. La violencia política en el Perú 1980‑1996, Lima 2002.
Google Scholar

Marcus G.E., Ethnography in/of the World System: The Emergence of Multi‑Sited Ethnography,
Google Scholar

„Annual Review of Anthropology” 1995, vol. 24, https://doi.org/10.1146/annurev.an.24.100195.000523. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.an.24.100195.000523
Google Scholar

Mayer E., Peru in Deep Trouble: Mario Vargas Llosa’s „Inquest in the Andes” Reexamined, „Cultural Anthropology” 1991, vol. 6, nr 4, https://doi.org/10.1525/can.1991.6.4.02a00030. DOI: https://doi.org/10.1525/can.1991.6.4.02a00030
Google Scholar

Morote Barrionuevo O., Informe preliminar sobre la lucha de clases en las zonas altas de Huanta (distrito de Santillana), Huamanga 1969.
Google Scholar

Mucha J., Konflikt etniczny jako typ konfliktu społecznego, [w:] Konflikty etniczne. Źródła – typy – sposoby rozstrzygania, red. I. Kabzińska‑Stawarz, S. Szynkiewicz, Warszawa 1996.
Google Scholar

Münkler H., Wojny naszych czasów, przeł. K. Matuszek, Kraków 2004.
Google Scholar

Oré Cárdenas E., Ayahuanco – bajo la sombra de Sendero, Huancayo 2001.
Google Scholar

Perú: el problema agrario en debate, red. C.I. Degregori, J. Escobal, B. Marticorena, Lima 1992.
Google Scholar

Pietraszczyk J., Peruwiańskie Komitety Samoobrony – w poszukiwaniu nowej roli społecznej, [w:] Doświadczenie demokracji w Ameryce Łacińskiej, red. M. Kania, A. Kaganiec‑Kamieńska, Kraków 2008.
Google Scholar

Pietraszczyk‑Sękowska J., „En nombre del gobierno”, o algo diferente sobre la guerra en los Andes. Ponciano del Pino y la perspectiva polaca acerca de sus estudios sobre la violencia política, „Anuario Latinoamericano” 2022, vol. 13, https://doi.org/10.17951/al.2022.13.153‑170. DOI: https://doi.org/10.17951/al.2022.13.153-170
Google Scholar

Pietraszczyk‑Sękowska J., O badaniu wojny poprzez ustanawianie pokoju między dyscyplinami.
Google Scholar

Wybrane aspekty współpracy antropologii i nauk politycznych na przykładzie badań terenowych w Andach, „Łódzkie Studia Etnograficzne” 2022, nr 61, https://doi.org/10.12775/LSE.2022.61.14. DOI: https://doi.org/10.12775/LSE.2022.61.14
Google Scholar

Pietraszczyk‑Sękowska J., Peruwiańskie siły samoobrony chłopskiej. Od konfliktu zbrojnego do transformacji pokojowej, praca doktorska pod kierunkiem prof. M. Śniadeckiej‑Kotarskiej, Instytut Antropologii i Etnologii UAM, Poznań 2011.
Google Scholar

del Pino P., En nombre del gobierno. El Perú y Uchuraccay: un siglo de política campesina, Juliaca 2017.
Google Scholar

del Pino P., Los campesinos en la guerra. O de cómo la gente comienza a ponerse macho, [w:] Perú: el problema agrario en debate, red. C.I. Degregori, J. Escobal, B. Marticorena, Lima 1992.
Google Scholar

del Pino P., Tiempos de guerra y de dioses: Ronderos, evangélicos y senderistas en el valle del río Apurímac, [w:] Las rondas campesinas y derrota del Sendero Luminoso, red. C.I. Degregori, Lima 1996.
Google Scholar

Portocarrero G., Razones de sangre. Aproximaciones a la violencia política, Lima 1998.
Google Scholar

Posern‑Zieliński A., Wspólne obszary refleksji: społeczno‑kulturowej antropologii, nauk politycznych i nauk prawnych, [w:] Zanikające granice. Antropologizacja nauki i jej dyskursów, red. A. Pomieciński, S. Sikora, Poznań 2009.
Google Scholar

Reginia‑Zacharski J., Wojna w świecie współczesnym. Uczestnicy – cele – modele – teorie, Łódź 2014, https://doi.org/10.18778/7969‑101‑2. DOI: https://doi.org/10.18778/7969-101-2
Google Scholar

Rojas‑Perez I., Mourning Remains. State Atrocity, Exhumations, and Governing the Disappeared in Peru’s Postwar Andes, Stanford 2017, https://doi.org/10.1515/9781503602632. DOI: https://doi.org/10.1515/9781503602632
Google Scholar

Sambanis N., What Is Civil War? Conceptual and Empirical Complexities of an Operational Definition, „The Journal of Conflict Resolution” 2004, vol. 48, nr 6, https://doi.org/10.1177/0022002704269355. DOI: https://doi.org/10.1177/0022002704269355
Google Scholar

Scott J.C., Weapons of the Weak. Everyday Forms of Peasant Resistance, New Haven 1985.
Google Scholar

Shining Path of Peru, red. D.S. Palmer, New York 1994.
Google Scholar

Smith M., Taking the High Ground: Shining Path and the Andes, [w:] Shining Path of Peru, red. D.S. Palmer, New York 1994, https://doi.org/10.1007/978‑1‑137‑05210‑0_2.
Google Scholar

Starn O., „Con los llanques todo barro”. Reflexiones sobre rondas campesinas, protesta rural y nuevos movimientos sociales, Lima 1991.
Google Scholar

Starn O., Senderos inesperados: las rondas campesinas de la sierra sur central, [w:] Las rondas campesinas y la derrota de Sendero Luminoso, red. C.I. Degregori, Lima 1996.
Google Scholar

Stern S., Los senderos insólitos del Perú. Guerra y sociedad 1980‑1995, Lima 1999.
Google Scholar

Śniadecka‑Kotarska M., Być kobietą w Peru (1980‑2005), Warszawa 2006.
Google Scholar

Tapia C., Autodefensa armada del campesinado, Lima 1995.
Google Scholar

Tapia C., Las Fuerzas Armadas y Sendero Luminoso. Dos estrategias y un final, Lima 1997.
Google Scholar

Theidon K., Entre prójimos. El conflicto armado interno y la política de la reconciliación en el Perú, Lima 2004.
Google Scholar

Theidon K., Justice in Transition. The Micropolitics of Reconciliation in Postwar Peru, „The Journal of Conflict Resolution” 2006, vol. 50, nr 3, https://doi.org/10.1170/0022002706286954. DOI: https://doi.org/10.1177/0022002706286954
Google Scholar

Tipe Sánchez V., Tipe Sánchez J., Uchuraccay. El pueblo donde morían los que llegaban a pie, Lima 2015.
Google Scholar

Toche Medrano E., Guerra y democracia. Los militares peruanos y la construcción nacional, Lima 2008.
Google Scholar

Wolf E.R., Europa i ludy bez historii, przeł. W. Usakiewicz, Kraków 2009.
Google Scholar

Downloads

Published

2022-12-28

How to Cite

Pietraszczyk-Sękowska, Joanna. 2022. “Mikrokonteksty Przemocy W Wojnie Domowej. O Konflikcie Zbrojnym, Lokalnych Antagonizmach I siłach chłopskich W Peru”. Politeja 19 (6(81):363-83. https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.81.18.