To Rise and Become Again: Revitalization Processes Among Lemkos After 1989

Authors

  • Олена Дуць-Файфер Jagiellonian University, Kraków, Poland

DOI:

https://doi.org/10.12797/RRB.15.2019.15.01

Keywords:

Lemkos, ethnic policies, Lemko organizations, the Lemko language, Lemko literature, Lemko culture, Lemko education, Lemko philolohy, revuralization

Abstract

The paper aims to assess the nature and effects of the changes in socio-cultural life of Lemkos after 1989. It suggests three critical dates relevant to these changes, which are related to political transformations in Poland and the emerging ethnic policy in the country. The characteristics and assessment of the changes are presented in three parts, which discuss organizations and identity; language, literature, and culture; research and education. Each part substantiates multidirectional quality of the changes, various antinomies and ambivalences in their assessment, and their close relationship with inconsistencies in Polish ethnic policy as well as with global cultural phenomena of the contemporary world. Apart from denoting negative consequences of these factors attention is also brought to notable achievements made in the last thirty years in all areas of cultural and social functioning of the Lemko ethnic minority. However the most important development is the fact there has arisen a Lemko elite of professionals who are fully aware of the endangered status of their ethnic culture and identity and strive to devise and successfully implement revitalization strategies. Opening a cognitive perspective sets the stage for self-reflection about one’s own ethnic positioning.

References

Vatralʹ, Marta. 2011. «Plekaûčy rusinʹsko-lemkіvskіj âzyk». Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 7: 21-25.

«Dokumenty: Pisma v spravі oddanâ maєtku Ruskoj Bursy v Ґorlicâh z rokіv 1991-1996». 2005. Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 1: 37-69.

«Dokumenty: Pisma v spravі oddanâ maєtku Ruskoj Bursy v Ґorlicâh z rokіv 2000-2002». 2006. Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 2: 17-48.

«Dokumenty: Pisma v spravі oddanâ maєtku Ruskoj Bursy v Ґorlicâh z rokіv 2003-2005». 2007. Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 3: 31-56.

«Dokumenty: Pisma v spravі oddanâ maєtku Ruskoj Bursy v Ґorlicâh z rokіv 2006-2007». 2008. Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 4: 21-56.

«Dokumenty: Pisma v spravі oddanâ maєtku Ruskoj Bursy v Ґorlicâh z rokіv 2008-2009». 2009. Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 5: 27-61.

«Dokumenty: Pisma v spravі reprezentaciі lemkіvskoj etnіčnoj menšyny vo Spіlʹnіj Komіsiі Urâdu і Nacіonalʹnyh і Etnіčnyh Menšyn»; Zięba, Andrzej A. «Tożsamość Łemków w aspekcie historycznym»; Pęksa, Władysław. «Opinia prawna»; Michna, Ewa. «Analiza socjologiczna kwestii reprezentacji łemkowskiej mniejszości etnicznej w Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych». 2010. Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 6: 29-73.

«Dokumenty: Proby poklikuvanâ lemkіvskyh etnіčnyh sospіlʹnyh orґanіzacij v Polʹŝi v rokah 1956-1989». 2013. Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 9: 30-64.

Ducʹ-Fajfer, Olena. 2002. «Povyselenča lemkіvska lіteratura âk etos tyrvanâ». V: Ci to lem tuga, ci nadіâ. Antoloґіâ povyselenčoj lemkіvskoj lіteratury. Red. і vybіr Olena Ducʹ-Fajfer, 11-25. Lіґnicâ: Stovarišynâ Lemkіv.

[Ducʹ-Fajfer, Olena], red. 2008. Ruska Bursa 100 rokіv, Ruska Bursa 1908-2008. Ґorlicі: Stovarišynâ «Ruska Bursa».

Ducʹ-Fajfer, Olena. 2017. «„A Vіsla dale plyne” Petra Murânky: avtobіoґrafіâ âk reіnvencijnij mіf». Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 13: 149-167.

Kosovskіj, Severiân, oprac. 2019. HHH Rokiv Stovarišynâ Lemkiv / 30 lat Stowarzyszenia Łemków. Dostup: 19.10.2019. http://www.stowarzyszenielemkow.pl/web/pl/30-lat-stowarzyszenia-lemkow/

Maґočіj, Pavel Robert. 2018. «Kodifіkacijnyj proces rusinʹskogo âzyka: Dosâgnutâ і novy zadačі». V: 20 rokіv vysokoškolʹskoj rusinіstіky na Slovakії. Red. Kvetoslava Koporova, 43-66. Prâšіv: Prâšіvska unіverzіta v Prâšovі.

Malecka-Novak, Natalіâ. 2019. Lemkіvskіj âzyk v rocі 2019/2020. Dostup: 19.10.2019 http://www.lem.fm/lemkivskij-yazyk-v-roczi-2019-2020/?fbclid=IwAR01Xm9m5-pD6yP1451JajZnaA4m6-nONzeP9e9LcySVFr-T0FDb6VU9mhg.

Statut OL. 2017. Dostup: 19.10.2019. http://www.lemkounion.pl/statut.html.

Ustava z dnâ 6 sіčnâ 2005 r. pro nacіonalʹny і etnіčny menšyny і pro reґіonalʹnij âzyk. Dostup: 20.10.2019. file:///C:/Users/UW/Downloads/lemkowski (1).pdf

Charakterystyka mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Dostup: 22.10.2019. http://mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl/mne/mniejszosci/charakterystyka-mniejs/6480,Charakterystyka-mniejszosci-narodowych-i-etnicznych-w-Polsce.html

«Dislocation». 1998. V: Ashcroft, Bill; Griffiths, Gareth; Tiffin, Hellen. Key Concepts in Post-Colonial Studies, 73-75. New York: Routledge.

Duć, Helena. 1985. W modlitewnym bluźnierstwie. Nowy Sącz: Sądecka Oficyna Wydawnicza.

Duć-Fajfer, Helena. 2006. «Szkolnictwo na Łemkowszczyźnie». Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 2: 51-67.

Duć-Fajfer, Helena. 2012. «„(…)odnaleźć ludzi/ i zapytać ich/ to wasza mowa?”. Językowe istnienie poprzez tekst». V: Pomiędzy bukwą a literą. Współczesna literatura mniejszości białoruskiej, ukraińskiej i łemkowskiej w Polsce, 213-264. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Duć-Fajfer, Helena. 2015. «Paternalizm unikowy, czyli jak radzić sobie z ustawowymi zobowiązaniami». V: Między lękiem a nadzieją. Dziesięć lat funkcjonowania ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (2005-2015). Red. Anita Adamczyk, Andrzej Sakson, Cezary Trosiak, 71-81. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Duć-Fajfer, Helena. 2016a. «„A Wisła dalej płynie” Petra Murianki : autobiografia jako mit reinwencyjny». V: Autobiografie (po)graniczne. Red. Inga Iwasiów, Tatiana Czerska, 15-29. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych «Universitas».

Duć-Fajfer, Helena. 2016b. «Literatura a proces rozwoju i rewitalizacji tożsamości językowej na przykładzie literatury łemkowskiej». V: Integral strategies for language revitalization. Red. Justyna Olko, Tomasz Wicherkiewicz, Robert Borges, 175-200. Warszawa: Artes Liberales.

Engaged humanities in Europe: Capacity building … – CORDIS. Dostup: 22.10.2019. <https://cordis.europa.eu › project › rcn>

Fontański, Henryk, Chomiak, Mirosława. 2000. Gramatyka języka łemkowskiego/Ґramatyky Lemkіvskogo Âzyka. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk.

Gosk, Hanna. 2010. Opowieści «skolonizowanego/kolonizatora». W kręgu studiów postzależnościowych nad literaturą polską XX i XXI wieku. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych «Universitas».

Graban, Władysław. 1984. Twarz pośród cieni. Nowy Sącz: Sądecka Oficyna Wydawnicza.

Gudaszewski, Grzegorz, oprac. 2015. Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny Ludności i mieszkań 2011. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. Dostup: 19.10.2019. https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5670/22/1/1/struktura_narodowo-etniczna.pdf

Horoszczak, Jarosław. 2004. Slovnik lemkіvsko-polʹskіj/ polʹsko-lemkіvskіj. Warszawa: Rutenika.

Języki obce i języki mniejszości narodowych. Dostup: 25.10.2019. https://cie.men.gov.pl/sio-strona-glowna/dane-statystyczne/jezyki-obce-dane-statystyczne/

Kiedy skończył się komunizm? Historyczny spór. 2013 (Puls Trójki 4.06.2013). Dostup: 19.10.2019. https://www.polskieradio.pl/9/301/Artykul/859157,Kiedy-skonczyl-siekomunizm-Historyczny-spor

Kłoskowska, Antonina. 1996. Kultury narodowe u korzeni. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Łodziński, Sławomir. 1998. «Przekroczyć własny cień. Prawne, instytucjonalne oraz społeczne aspekty polityki państwa polskiego wobec mniejszości narodowych w latach 1989-1997». V: Mniejszości narodowe w Polsce. Praktyka po 1989 roku. Red. Bogusława Berdychowska, 11-82. Warszawa: Centrum Stosunków Międzynarodowych Instytutu Spraw Publicznych.

Michna, Ewa. 2013. «Łemkowskie organizacje społeczne – współczesna działalność na rzecz podtrzymania i rozwoju kultury». W: Łemkowie. Red. Beata Machul-Telus, 197-223. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Murianka, Petro. 1983. Suchy badyl. Nowy Sącz: Sądecka Oficyna Wydawnicza.

Olko, Justyna, Wicherkiewicz Tomasz, Borges Robert, red. 2016. Integral Strategies for Language Revitalization. Warszawa: Faculty of «Artes Liberales», University of Warsaw.

Plaskota, Tomasz, Nie chcemy być medium specjalnej troski – rozmowa z Bogdanem Gambalem, redaktorem naczelnym Łemkowskiego Radia Lem.Fm. Dostup: 24.10.2019. https://sdp.pl/nie-chcemy-byc-medium-specjalnej-troski-rozmowa-z-bogdanemgambalem-redaktorem-naczelnym-lemkowskiego-radia-lem-fm/

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 marca 1992 w sprawie organizacji kształcenia umożliwiającego poczucie tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych. (Dz.U. nr 34, poz. 150). Dostup: 21.10.2019. http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19920340150

Siatkowski, Zbigniew. 1994. «Współczesna poezja Łemków. Formowanie się pokolenia literackiego». Zagoroda, č. 2-3: 48-54.

Statut SL. Dostup: 19.10.2019. http://www.stowarzyszenielemkow.pl/web/pl/stowarzyszenie-lemkow/statut-sl/

Stefanowski, Paweł. 1985. Ikona. Łemkowski pejzaż/ Іkona. Lemkіvskіj Kraj. Nowy Sącz: Sądecka Oficyna Wydawnicza.

Trochanowska, Stefania. 1984. Potem, teraz, przedtem. Nowy Sącz: Sądecka Oficyna Wydawnicza.

Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Dostup: 19.10.2019. http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20050170141

Wicherkiewicz, Tomasz. Opinia nt. Raportu Komitetu Ekspertów Rady Europy ds. Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych z początkowego cyklu monitorowania realizacji postanowień Karty w Polsce oraz zaleceń Komitetu Ekspertów w sprawie stosowania Karty przez Polskę z 7 grudnia 2011 r. Dostup: 22.10.2019 http://kaszebsko.com/uploads/Raport_Karty_PODSUMOWANIE_TWicherkiewicz.pdf

Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 w zakresie deklarowanej narodowości oraz języka używanego w domu. Dostup: 19.10.2019. https://stat.gov.pl ›spisy-powszechne › narodowy-spis-powszechny-2002

http://www.encounters.al.uw.edu.pl/eng/News/language-as-a-cure---new-projectfinanced-by. Dostup: 23.10.2019.

http://www.revitalization.al.uw.edu.pl/eng/Lemko Dostup: 23.10.2019.

Downloads

Published

2019-02-25

How to Cite

Дуць-Файфер, О. (2019). To Rise and Become Again: Revitalization Processes Among Lemkos After 1989. Rocznik Ruskiej Bursy, 15, 93–119. https://doi.org/10.12797/RRB.15.2019.15.01

Issue

Section

Дискурс • Discourse