The Polycentric Standardization of the Rusyn Language
DOI:
https://doi.org/10.12797/RRB.15.2019.15.03Keywords:
Rusyn language, Bačka-Srem (Ruthenian) variant, Prešov variant, Lemko variant, Trans-Carpathian variant, polycentric standardization, sociolinguistics, Rusyns, Ruthenians, LemkosAbstract
Pursuant to the conclusions of the First Rusyn Language Congress held in Bardejovske Kupele (Slovakia) in 1992 Rusyn language planners are advised to follow the so-called Romansh model of the construction of a literary language (the Romansh language is spoken in five standardized idioms in South-Eastern Switzerland). This implies that each country inhabited by Rusyns should codify its own variant of the literary language based on the live local Rusyn language. Thus there emerge four variants of the Rusyn language: the Bačka-Srem variant (in Serbia and Croatia), the Prešov variant (in Slovakia), the Lemko variant (in Poland), and the Trans-Carpathian variant (in Ukraine; used in Romania and Hungary as well). The paper brings attention to the status and perspectives of the four variants of the Rusyn language. The Rusyn language codification process may be viewed as polycentric standardization.
References
Almašij, Mihajlo, Kerča, Igor, Molnar, Vasilʹ, Popovič, Stepan. 1997. Materinsʹkyj âzyk: pisemnicâ dїla pudkarpatʹskyh Rusinuv. Mukačovo: Obŝestvo imeni Aleksandra Duhnoviča.
Almašіj, Mihajlo. 2014a. Pravila rusinsʹkogo pravopisanâ. Užgorod: Zakarpatsʹkoє oblastnoє naučno-kulʹturologičnoє obŝestvo im. A. Duhnoviča.
Almašіj, Mihajlo. 2014b. Orfografično-orfoepičnyj slovarʹ rusinsʹkogo âzyka. Užgorod: Zakarpatsʹkoє oblastnoє naučno-kulʹturologičnoє obŝestvo im. A. Duhnoviča.
Almašіj, Mihajlo, Uhalʹ, Mihajlo. 2014v. Rusinsʹko-rosіjsʹko-ukrajinsʹko-latinsʹkyj slovarʹ lіnґvіstičnoї termіnoloґії. Užgorod: Zakarpatsʹkoє oblastnoє naučno-kulʹturologičnoє obŝestvo im. A. Duhnoviča.
Duličenko, Aleksander. 1981. «Rusinskij âzyk». V: Vvedenie v slavânskuû filologiû. Red. Adam E. Suprun, Aleksandr M. Kalûta, 132-134. Minsk: Vyšejšaâ škola.
Duličenko, Aleksander. 2009. Jugoslavo Ruthenica II: Roboti z ruskej filoloґiї i istoriї. Novi Sad: Filozofski fakultet, NVU Ruske slovo.
Kerča, Igor. 2007. Slovnik rusinsʹko-rusʹkyj / Rusinsko-russkij slovarʹ I-II. Dostup: 25.05.2019. https://www.ruwega.com/products/slovnik-rusinsko-ruskyj-2007
Kostelʹnik, Gavriїl. 1923. Gramatika bačvanʹsko-ruskej bešedi. Srimski Karlovci: RNPD.
Kočiš, Mikola. 1971. Pravopis ruskogo âzika. Novi Sad: Pokraїnski zavod za vidavanє učebnїkoh.
Kočiš, Mikola. 1972. Priručni terminoloґijni slovnїk serbskogrvatsko-rusko-ukraїnski. Novi Sad: Ruske slovo.
Kočiš, Mikola. 1977. Ґramatika ruskogo âzika: Fonetika – morfoloґiâ – leksika I. Novi Sad: Pokraїnski zavod za vidavanє učebnїkoh.
Medєši, Gelena. 2008. Âzik naš nasuŝni. Novi Sad: Družtvo za ruski âzik, literaturu i kulturu.
Megela, Anna. 2014. Gramatika rusinsʹkogo literaturnogo âzyka. Užgorod: Zakarpatsʹkoє oblastnoє naučno-kulʹturologičnoє obŝestvo im. A. Duhnoviča.
Mišanič, Oleksa. Polіtične rusinstvo: іstorіâ і sučasnіstʹ. Іdejnі džerela zakarpatsʹkogo regіonalʹnogo separatizmu. Dostup: 25.05.2019. http://history.org.ua/LiberUA/978-966-02-6767-1/978-966-02-6767-1.pdf
Nadʹ, Gavriїl. 1988. Prilogi do istoriї ruskogo âzika. Novi Sad: Ruske slovo. Pančuk, Maj. Politične rusinstvo v Ukraїni. Dostup: 25.05.2019. http://litopys.org.ua/rizne/panchuk.htm
Panʹko, Ûrij. 1994a. Orfoґrafičnyj slovnik rusinʹskogo âzyka. Prâšiv: Rusinʹska obroda, Inštitut rusinʹskogo âzyka i kultury.
Panʹko, Ûrij. 1994b. Rusinʹsko-rusʹko-ukraїnʹsko-slovenʹskyj slovnik linґvističnyh terminiv. Prâšiv: Rusinʹska obroda, Inštitut rusinʹskogo âzyka i kultury.
Plїškova, Anna. 2008. Rusinʹskyj âzyk na Slovenʹsku. Prâšіv: Svіtovyj konґres Rusinіv.
Ramač, Ûliân. 1983. Ruska leksika. Novi Sad: Univerzitet u Novim Sadze – Filozofski fakultet – Institut za pedaґoґiû – Katedra za ruski âzik i literaturu.
Ramač, Ûliân. 1987. Frazeološki rečnik: srpskohrvatsko-rusinski. Novi Sad: Filozofski fakultet i Zavod za izdavaњe uџbenika.
Ramač, Ûliân. 1996. Praktična stilistika. Novi Sad: Ruske slovo.
Ramač, Ûliân, Fejsa, Mihajlo, Medєši, Gelena. 1995. Srpsko-rusinski rečnik / Serbsko-ruski slovnїk, A-Њ, I. Novi Sad: Univerzitet u Novim Sadze – Filozofski fakultet – Katedra za ruski âzik i literaturu, Družtvo za ruski âzik i literaturu.
Ramač, Ûliân, Fejsa, Mihajlo, Medєši, Gelena. 1997. Srpsko-rusinski rečnik / Serbsko-ruski slovnїk, O-Š, II. Beoґrad: Zavod za učebnїki i nastavni sredstva, Univerzitet u Novim Sadze – Filozofski fakultet – Katedra za ruski âzik i literaturu, Družtvo za ruski âzik i literaturu.
Ramač, Ûliân. 2002. Ґramatika ruskogo âzika. Beograd: Zavod za uџbenike i nastavna sredstva.
Ramač, Ûliân, Medєši, Gelena, Timko-Dїtko, Oksana, Fejsa, Mihajlo. 2010. Rusko-serbski slovnїk / Rusinsko-srpski rečnik. Novi Sad: Univerzitet u Novim Sadze – Filozofski fakultet – Katedra za ruski âzik i literaturu, Zavod za kulturu vojvodânskih Rusnacoh.
Ramač, Ûliân. 2011. «Prof. dr Aleksander D. Duličenko i ruska (ûžnoruska) mikrofiloloґiâ». V: Lingvokulʹturnoe prostranstvo sovremennoj Evropy čerez prizmu malyh i bolʹših âzykov. Red. Irina V. Abisoґomân, 25-32. Tartu: Tartuskij universitet Kafedra slavânskoj filologii.
Ramač, Ûliân. 2017. Slovnїk narodnogo ruskogo âzika I-II. Novi Sad: Zavod za kulturu vojvodânskih Rusnacoh.
Seґedi, Kseniâ. 2006. «Rusinisti-linґvisti». V: Rusini / Rusnaci / Ruthenians (1745-2005) I. Red. Mihajlo Fejsa, 248-252. Novi Sad: Filozofski fakultet ‒ Odsek za rusinistiku, IK Prometeј, KPD DOK.
Sidor, Dimitrij. 2005. Gramatika rusinsʹkogo âzyka dlâ rusinôv Ukrajiny, centralʹnoї Єvropi i Ameriki / Grammar of the Rusyn Language for the Rusyns of Ukraine, Central Europe and America. Užgorod: Mežinarodnyj Karpatsʹkyj Institut, Kirilo-Mefodiєvsʹka Akademiâ Slavânsʹkogo Prosviŝeniâ, Zakarpatsʹkoє podkarpato-rusinsʹkoє Obŝestvo imeni Kirila i Mefodiâ, Sojm Podkarpatsʹkyh rusinôv.
Sidor, Dimitrij. 2006. «Rusini – єst taki narod na Zakarpat`û». V: Rusini / Rusnaci / Ruthenians (1745-2005) I. Red. Mihajlo Fejsa, 94-97. Novi Sad: IK Prometeј, Filozofski fakultet – Odsek za rusinistiku, KPD DOK.
Tir, Mihal. 2010. «Euґen Paulini o ruskim / rusinskim âziku». Studia Ruthenica, č. 15: 55-58.
[Trohanovskіj, Metodij]. 1935. Bukvar: perša knižečka dlâ narodnyh škôl. Lʹvôv: Deržavne Vydavnictvo Knižok Školʹnyh.
[Trohanovskіj, Metodij]. 1936. Čytanka. Druga knižečka dlâ narodnyh škôl. Lʹvôv: Deržavne Vydavnictvo Knižok Školʹnyh. (?)
Udvari, Ištvan. 1998. «Rusinsʹki bukvarї iz XVIII solїtiâ». V: Bukvarʹ âzyka ruskago. Nyieregyhaza: Bessenyei Gyorgy Tanarkepzo Fioskola, Ukran es Ruszin Filologiai Tanszek, 63-83.
Fejsa, Mihajlo, red. 2006. Rusini / Rusnaci / Ruthenians (1745-2005) I. Novi Sad: Filozofski fakultet – Odsek za rusinistiku, IK Prometeј, KPD DOK – Kucura.
Fejsa, Mihajlo. 2008. «Ruski âzik u urâdovej sferi». V: Rusinʹskyj âzyk medžі dvoma konґresami. Red. Anna Plїškova, 92-95. Prâšіv: Svіtovyj konґres Rusinіv, Іnštіtut rusinʹskogo âzyka і kultury Prâšіvskoj unіverzіty.
Fejsa, Mihajlo, red. 2009. Rusini / Rusnaci / Ruthenians (1745-2005) II. Novi Sad: Filozofski fakultet – Odsek za rusinistiku, IK Prometeј, KPD DOK – Kucura.
Feјsa, Mihaјlo. 2010. Nova Srbiјa i њena rusinska maњina / Nova Serbiâ i єj ruska menšina / The New Serbia And Its Ruthenian Minority. Novi Sad: Izdavačka kuћa Prometeј, KPD DOK.
Fejsa, Mihajlo. 2017. Pravopisni slovnїk ruskogo âzika. Dostup: 25.05.2019. http://digitalna.ff.uns.ac.rs/sadrzaj/2017/978-86-6065-419-1
Fejsa, Mihajlo. 2019. Pravopis ruskogo âzika. Dostup: 25.05.2019. http://digitalna.ff.uns.ac.rs/sadrzaj/2019/978-86-6065-520-4
Fontanʹskі, Genrik. 2009. «Kodifіkaciâ lemkіvskogo âzyka». V: Rusini / Rusnaci / Ruthenians (1745-2005) II. Red. Mihajlo Fejsa, 135-139. Novi Sad: Filozofski fakultet – Odsek za rusinistiku, IK Prometeј, KPD DOK.
Homâk, Miroslava. 1992a. Lemkіvsky bukvy, č. I, kl. I. Lіґnicâ: Stovarišynâ Lemkіv.
Homâk, Miroslava. 1992b. Ґramatyka lemkіvskogo âzyka. Lіґnicâ: Stovarišynâ Lemkіv.
Homâk, Miroslava. 1992v. Lemkіvska ґramatyka dlâ dіti, Lіґnicâ: Stovarišynâ Lemkіv.
Homâk, Miroslava. 1993. Lemkіvsky bukvy, č. ІІ, kl. I, Lіґnicâ: Stovarišynâ Lemkіv.
Horњak, Mihaјlo. 2006. «Bačko-sremski Rusini». V: Rusini / Rusnaci / Ruthenians (1745-2005) I. Red. Mihajlo Fejsa, 23-73. Novi Sad: IK Prometeј, Filozofski fakultet – Odsek za rusinistiku, KPD DOK.
Čarskij, Vâčeslav. 2011. Rusinskij âzyk Serbii i Horvatii v svete âzykovyh kontaktov: lingvogenetičeskij aspekt. Ŝëlkovo: Ontoprint.
Âbur, Vasilʹ, Panʹko Ûrij. 1994. Pravila rusinskogo pravopisu. Prâšiv: Rusinʹska obroda, Inštitut rusinʹskogo âzyka і kultury.
Âbur, Vasilʹ, Plїškova, Anna, Koporova, Kvetoslava. 2015. Ґramatika rusinʹskogo âzyka. Prâšiv: Vydavatelstvo Prešovskej Univerzity.
Baptie, Gavin. 2011. Issues in Rusyn Language Standardisation. Dostup: 25.05.2019. https://theses.gla.ac.uk/2781/1/2011BaptieMPhil-1.pdf
Chomiak, Mirosława, Fontański, Henryk. 2004. Gramatyka języka łemkowskiego. Warszawa: Rutenika.
Dmytryszyn, Sebastian. The Rusyns of Slovakia. Dostup: 25.05.2019. http://www.ptpn.poznan.pl/Wydawnictwo/czasopisma/our/Our europe.html
Fontański, Henryk, Chomiak, Miroslawa. 2000. Gramatyka języka łemkowskiego / Ґramatyka lemkivskogo âzyka. Katowice: Śląsk.
Horoszczak, Jarosław. 2004. Slovnik lemkivsko-polʹskij ‒ polʹsko-lemkivskij / Słownik łemkowsko-polski ‒ polsko-łemkowski. Warszawa: Rutenika.
Husar Struk, Danylo. 2014. Mushynka, Mykola. Dostup: 25.05.2019. http://www.encyclopediaofukraine.com/display.asp?linkpath=pagesMUMushynkaMykola.htm
Kushko, Nadiya. 2007. «Literary Standards of the Rusyn Language: The Historical Context and Contemporary Situation». The Slavic and East European Journal 51, no 1: 111-132.
Magocsi, Paul Robert. 1996. «The Rusyn Language Question Revisited». V: A New Slavic Language Is Born. Ed. Magocsi P., Robert, 19-47. New York: Columbia University Press.
Magocsi, P. Robert, Pop I. Ivan eds. 2002. Encyclopedia of Rusyn History and Culture. Toronto: University of Toronto Press. https://doi.org/10.1515/ijsl.1996.120.63.
Magocsi, Paul Robert ed. 2004. Rusinʹskyj âzyk. Opole: Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskej.
Plishkova, Anna. 2009. Language and National Identity: Rusyns South of Carpathians. New York: Columbia University Press.
Rumantsch / Romansh / Rhaeto-Romance: Switzerland`'s Fourth National Language. Dostup: 25.05.2019. http://official-swiss-national-languages.all-about-switzerland.info/rumantsch-language.html
