Zreformowana Anglia w oczach polskich podróżników
DOI:
https://doi.org/10.12797/SH.62.2019.02.04Keywords:
travel literature, travels of Poles to England, Old Polish stereotypes about England and the English peopleAbstract
Reformed England in the Eyes of Polish Travelers in the Early Modern Period
The aim of this article is to reconstruct and present the image of reformed England and the English people as perceived by the inhabitants of the Polish-Lithuanian Commonwealth between the sixteenth and eighteenth centuries. The primary source used is travel literature. The author analyses travellers’ impressions with research and educational journeys, “grand tour,” and diplomatic missions related to state or parliamentary activities. Travel literature containing descriptions of England reflect the author’s impressions, feelings, judgments and subjective opinions, as well as convey some knowledge about the world acquired not only during the trip, but also as a result of prior knowledge gained through learning and education. Moreover, the article discusses the emergence of a spectrum of perspectives and prejudices both for and against the English people, as well as the formation of national stereotypes.
References
Źródła drukowane:
Autobiografia Jana Rybińskiego, seniora braci czeskich, wyd. A. Danysz, „Reformacja w Polsce” 1922, nr 8, s. 305-314.
Billewicz T., Diariusz podróży po Europie w latach 1677-1678, oprac. M. Kunicki-Goldfinger, Warszawa 2004.
Bohusz F.K., Dziennik podróży, wstęp i oprac. F. Wolański, Kraków–Wrocław 2014, Peregrinationes Sarmatarum, vol. 3.
Gawarecki S., Diariusz drogi. Podróż Jana i Marka Sobieskich po Europie 1646-1648, oprac. i wstęp M. Kunicki-Goldfinger, Warszawa 2013.
Hartmann A.S., Tagebuch Adam Samuel Hartmanns, Pfarrers zu Lissa i. P., über seine Kollektenreise durch Deutschland, die Niederlande, England und Frankreich in den Jahren 1657-1659, red. R. Prümers, „Zeitschrift der Historischen Gesellschaft für die Provinz Posen” 1900, t. 15, s. 203-246.
Korespondence pana Ondřeje Reje z Nagłowic, „Časopis Matice Moravské” 1930, t. 54, s. 177-182.
Kossowicz J.M., Diariusz podróży po Europie (1682-1688), oprac., wstęp i komentarz A. Markiewicz, Warszawa 2017.
Listy Jana Jonstona do Samuela Hartliba, transkrypcja oraz tłumaczenie angielskie i polskie ze wstępem, przypisami i bibliografią W.J. Hitchens, A. Matuszewski, J. Young, Warszawa 2000.
Merkuriusz sarmacki z Niderlandów i Anglii czyli zwięzła relacja z dwóch poselstw do Niderlandów i Anglii, które z woli Najjaśniejszego i Najpotężniejszego Króla Polski i Szwecji etc. i za zgodą Jego dostojników, senatorów i Sejmu gorliwie i chwalebnie sprawował i uczynił sławnymi oświecony i wspaniały pan Paweł Działyński Roku Pańskiego 1597, przeł. I. Horbowy, oprac. R. Marciniak, Wrocław 1978.
Niemcewicz J.U., Opisanie podróży i poselstwa, które w imieniu Najjaśniejszego Króla polskiego i szwedzkiego, Władysława IV, odprawował Jan Zawadzki, starosta świecki, podkomorzy królewski do książąt niemieckich, do królewiów szwedzkiej i czeskiej, do Zjednoczonych Prowincyi Belgów i do Króla angielskiego w r. 1633, [w:] idem, Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze, t. III, Lipsk 1839, s. 95-133.
Ossoliński J., Pamiętnik, oprac. W. Czapliński, Warszawa 1976.
Sobieski J., Peregrynacja po Europie (1607-1613). Droga do Baden (1638), oprac. J. Długosz, Wrocław 1991.
Weselski-Laetus J., Peregrinatio suscepta anno reparatae salutis M.DC.XXX.VII a me Andrea de Naglovice Rej in Daniam, Angliam ac Foederatus Belgium, cum Illustrissimum S.R.M. Poloniae legatum, Andream a Naglovice Rej, patruum meum comitater [...], wyd. przez O. Odložilíka, „Časopis Matice Moravské” 1930, t. 54, s. 114-177.
Wolski T.S., Illustris peregrinatio Ierosolimitana latius protracta per tres insigniores mundi partes, Lwów 1748.
Opracowania:
Augustyniak U., Myszkowski (Gonzaga-Myszkowski margrabia na Mirowie) Zygmunt, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 22, Wrocław 1977, s. 404-407.
Baczewski S., Szlachectwo. Studium z dziejów idei w piśmiennictwie polskim. Druga połowa XVI wieku-XVII wiek, Lublin 2009.
Baranowski J., Bartłomiej Nataniel Wąsowski. Teoretyk i architekt XVII wieku, Warszawa 1975.
Benedyktowicz Z., „Portrety obcego”. Od stereotypu do symbolu, Kraków 2000.
Betlej A., Sibi, Deo, Posteritati. Jabłonowscy a sztuka w XVIII wieku, Kraków 2010.
Bokszański Z., Stereotyp a kultura, Wrocław 2001.
Bystroń J.S., Megalomania narodowa, Warszawa 1995.
Brensztejn M., Billewicz Teodor, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 101-102.
Brzozowski J., Anglia i Anglicy w świetle „Merkuriusza sarmackiego z Niderlandów i Anglii z roku 1597”, [w:] Anglosasi, Francuzi i Polacy – wzajemny wizerunek dawniej i dziś, red. P. Guzowski, M. Kamecka, Białystok 2005, s. 43-57.
Chachaj M., Staropolscy studenci i podróżnicy w Oksfordzie (1573-1620), [w:] Miscellanea Res Polonorum, Brittanorum Ac Judaeorum Illustrantia, red. J. Basista, A. Kaźmierczyk, M. Markiewicz, D. Oliwa, Kraków 2015, s. 159-168.
Czapliński W., Jerzy Ossoliński, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 24, Wrocław 1979, s. 403-410.
Dąbrowski J., Polacy w Anglii i o Anglii, Kraków 1962.
Długosz J., Jakub Sobieski 1590-1646. Parlamentarzysta, polityk i pamiętnikarz, Wrocław 1989.
Długosz J., Sobieski Jakub, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Warszawa–Kraków 1999-2000, s. 483-490.
Długosz J., Sobieski Marek, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Warszawa–Kraków 1999-2000, s. 504-506.
Dolański D., Anglia – ewolucja obrazu w polskim piśmiennictwie XVIII w., [w:] Staropolski ogląd świata – problem inności, red. F. Wolański, Toruń 2007, s. 246-261.
Dziechcińska H., O staropolskich dziennikach podróży, Warszawa 1991.
Gierowski J.A., Jabłonowski Aleksander Jan, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 10, Wrocław 1962-1964, s. 213.
Gierowski J.A., Jabłonowski Jan Stanisław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 10, Wrocław 1962- 1964, s. 221-223.
Gostkowski Z., Teoria stereotypu i poglądy na opinię publiczną Waltera Lippmanna, „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 1959, nr 5, s. 39-84.
Kalinowska A., Misja Andrzeja Reya w Anglii w 1637 roku, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2007, t. 51, s. 7-20.
Kamecka M., „Po naukę świata i ludzi”. O zagranicznej edukacji Polaków czasów saskich, [w:] Między barokiem a oświeceniem. Edukacja, wiedza, wykształcenie, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2005, s. 38-48.
Konopczyński W., Działyński Paweł, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 6, Kraków 1948, s. 95-96.
Kowalczyk M.E., Obraz Włoch w polskim piśmiennictwie geograficznym i podróżniczym osiemnastego wieku, Toruń 2005.
Kowalski P., Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa–Wrocław 1998.
Kucharski A., Theatrum peregrinandi. Poznawcze aspekty staropolskich podróży w epoce późnego baroku, Toruń 2013.
Kuchowicz Z., Człowiek polskiego baroku, Łódź 1992.
Lepszy K., Jan III Sobieski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 10, Wrocław 1962-1964, s. 413-422.
Maliszewski K., W kręgu staropolskich wyobrażeń o świecie, Lublin 2006.
Mamzer H., Tożsamość w podróży. Wielokulturowość a kształtowanie tożsamości jednostki, Poznań 2002.
Mirga A., Stereotyp jako model „prawdziwego swojego” i „obcego”. (Próba rekonstrukcji teoretycznej zjawiska stereotypu), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Etnograficzne” 1984, nr 19, s. 51-69.
Mościcki H., Bohusz Franciszek Ksawery, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 229-230.
Niewiara A., Wyobrażenia o narodach w pamiętnikach i dziennikach z XVI-XIX wieku, Katowice 2000.
Nowicka E., Swojskość i obcość jako kategorie socjologicznej analizy, [w:] Swoi i obcy, red. E. Nowicka, Warszawa 1990, s. 5-53.
Odložilík O., Morawsti exulanti Jiri a Jan Weselski-Laetove, „Časopis Matice Moravské” 1930, t. 54, s. 79-114.
Pietrzyk Z., Relacja z podróży jezuity Bartłomieja Nataniela Wąsowskiego, [w:] Staropolskie podróżowanie, red. B. Rok, F. Wolański, Kraków 2016, Peregrinationes Sarmatarum, vol. 4, s. 263-264.
Podemski K., Socjologia podróży, Poznań 2004.
Szumska U., Anglia a Polska w epoce humanizmu i reformacji: (związki kulturalne), Lwów 1938.
Targosz K., Jana Sobieskiego nauki i peregrynacje, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.
Tazbir J., Stosunek do obcych w dobie baroku, [w:] Swojskość i cudzoziemszczyzna w dziejach kultury polskiej, red. Z. Stefanowska, Warszawa 1973, s. 80-112.
Taźbierski Z., Związki Polski z Anglią od schyłku XIV do połowy XVII wieku. Studium z dziejów polityki dynastycznej, Olsztyn 1994.
Wasilewski T., Rey (Rej) Andrzej, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 31, Wrocław 1988-1989, s. 183-187.
Wilmański D., Tomasz Stanisław Wolski z Uniejowa (1697-po 1766). Najsłynniejszy Polski podróżnik czasów saskich, cz. 1, „W Uniejowie” 2014, nr 60, s. 10-13.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
