Wolność według Lorda Actona i Józefa Tischnera. Analiza porównawcza myśli dwóch katolickich liberałów
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.11.2014.28.16Keywords:
Tischner, Acton, freedom, liberalism, CatholicismAbstract
Freedom according to Lord Acton and Józef Tischner. The comparison of notions by two Catholic liberals
The aim of this article is to provide a comparison between Lord Acton’s and Józef Tischner’s notions of freedom and liberalism. According to these authors, liberalism and Catholicism are not incompatible. Liberty, according to both Acton and Tischner, is inseparably related to Conscience, Responsibility and Good. Despite the differences between them, in particular the reflection on equality, both authors agreed that freedom of religion, private property or civil rights are the values that must be defended. Furthermore, they both were convinced of the huge role of Christianity in the history of freedom. Unlike classical liberals, in their opinion positive liberty is more important than negative liberty.
Downloads
References
Dzieła Lorda Actona
Acton‑Creighton Correspondence, [w:] J. E. E. Dalberg Acton, Essays on Freedom and Power, wybór i wstęp G. Himmelfarb, New York 1956, Meridian Books, M12.
Biurokracja Richarda Simpsona, [w:] Lord Acton, Historia wolności. Wybór esejów, wybór i wstęp P. Śpiewak, przeł. A. Branny, A. Gowin, P. Śpiewak, Kraków 1995, Biblioteka Myśli Politycznej.
Historia wolności. Wybór esejów, wybór i wstęp P. Śpiewak, przeł. A. Branny, A. Gowin, P. Śpiewak, Kraków 1995, Biblioteka Myśli Politycznej.
Historia wolności w chrześcijaństwie, [w:] Lord Acton, W stronę wolności. Wybór esejów, wybór i oprac. J. Rzegocka, A. Rzegocki, Kraków 2006, Biblioteka Myśli Politycznej, 49.
Historia wolności w starożytności, [w:] Lord Acton, W stronę wolności. Wybór esejów, wybór i oprac. J. Rzegocka, A. Rzegocki, Kraków 2006, Biblioteka Myśli Politycznej, 49.
O demokracji w Europie, [w:] Lord Acton, W stronę wolności. Wybór esejów, wybór i oprac. J. Rzegocka, A. Rzegocki, Kraków 2006, Biblioteka Myśli Politycznej, 49.
O narodzie, [w:] Lord Acton, W stronę wolności. Wybór esejów, wybór i oprac. J. Rzegocka, A. Rzegocki, Kraków 2006, Biblioteka Myśli Politycznej, 49.
The Protestant Theory of Persecution, [w:] J. E. E. Dalberg Acton, Essays on Freedom and Power, wybór i wstęp G. Himmelfarb, New York 1956, Meridian Books, M12.
Dzieła Józefa Tischnera
Człowiek sprawdzonej wolności, „Tygodnik Powszechny” 1993, nr 31.
Drogi i bezdroża miłosierdzia, Kraków 2001.
Drogi i bezdroża sekularyzacji, „Tygodnik Powszechny” 1997, nr 45.
Filozofia dramatu, Kraków 2006.
Genesis z ducha, „Znak” 1973, nr 2.
Kościół Jana Pawła II a demokracja, [w:] J. Tischner, W krainie schorowanej wyobraźni, Kraków 1998.
Miłość niemiłowana, oprac. S. Grotomirski, Kraków 1993.
Na drodze do Emaus, czyli Papież i jego krytycy, „Tygodnik Powszechny” 1998, nr 37.
O nauczaniu dzisiaj, „Tygodnik Powszechny” 1971, nr 29.
Opisując sytuację polskiej wiary, „Tygodnik Powszechny” 1989, nr 5.
Państwo prawdy i państwo prawa, „Tygodnik Powszechny” 1994, nr 49.
Po co pracujemy, [w:] J. Tischner, Polski młyn, Kraków 1991.
Polski kształt dialogu, posł. J. Gowin, Kraków 2002.
Powiewy religii politycznej, „Tygodnik Powszechny” 1993, nr 13.
Próba wyjaśnień, „Tygodnik Powszechny” 1991, nr 48.
Przekonać Pana Boga, rozmowa z D. Zańko i J. Gowinem, Kraków 1999.
Religio znaczy: więź, [w:], J. Tischner, Polski młyn, Kraków 1991.
Schyłek chrześcijaństwa tomistycznego, „Znak” 1970, nr 1.
Spory przed znakiem drogowym, „Tygodnik Powszechny” 1993, nr 8.
Spotkanie, rozmowa z A. Karoń‑Ostrowską, Kraków 2008.
Spór o istnienie człowieka, Kraków 1998.
Szukajcie najpierw Królestwa Bożego. Wybór kazań starosądeckich, Stary Sącz 2007.
Wezwani do wolności, „Znak” 1985, nr 7.
Wiara czasów końca Oświecenia. Wokół tekstu Sergiusza Awierincewa (głos w dyskusji), „Znak” 1994, nr 3.
Wiara szuka rozumienia, [w:] J. Tischner, Zrozumieć własną wiarę, red. W. Bonowicz, Kraków 2006.
Wierzę w uczciwość tych ludzi, „Powściągliwość i Praca” 1993, nr 3.
Własność prywatna i jej wrogowie, „Tygodnik Powszechny” 1987, nr 35.
Wobec zła, „Tygodnik Powszechny” 1994, nr 2.
Wolność, która obnaża, „Tygodnik Powszechny” 1991, nr 50.
Za naszą i waszą wolność, „Krytyka” 1994, nr 44/45.
„Zamieszkało między nami”, [w:] J. Tischner, Wiara ze słuchania. Kazania starosądeckie 1980‑1992, oprac. W. Bonowicz, Kraków 2009.
Zarys filozofii człowieka dla duszpasterzy i artystów, [w:] J. Tischner, Myślenie w żywiole piękna, wybór i oprac. W. Bonowicz, Kraków 2004.
Literatura uzupełniająca
Berlin I., Dwie koncepcje wolności, przeł. D. Grinberg, [w:] I. Berlin, Cztery eseje o wolności, Warszawa 1994, Krytyka.
Biblia Tysiąclecia, [online] http://biblia.deon.pl.
Bonowicz W., Tischner, Kraków 2001.
Gadacz T., Tischner a liberalizm (głos w dyskusji), [w:] „Bądź wolność Twoja”. Józefa Tischnera refleksja nad życiem publicznym, red. J. Jagiełło, W. Zuziak, Kraków 2005.
Gowin J., Posłowie, [w:] J. Tischner, Polski kształt dialogu, Kraków 2002.
Gowin J., Religia i ludzkie biedy. Ks. Tischnera spory o Kościół, Kraków 2003.
Gowin J., Wiara, wolność, sumienie, „Tygodnik Powszechny” 2004, nr 51.
Himmelfarb G., Introduction, [w:] J. E. E. Dalberg Acton, Essays on Freedom and Power, New York 1956, Meridian Books, M12.
Jan Paweł II, Synaj tkwi w centrum prawdy o człowieku. Fragmenty przemówienia Jana Pawła II w czasie spotkania modlitewnego na Górze Synaj 26 II 2000 r., „Misyjne Drogi” 2000, nr 3, [online] http://archiwum.misyjnedrogi.pl/artykuly.php?tresc,450.
Katechizm Kościoła Katolickiego, [online] http://www.katechizm.opoka.org.pl.
Kłos J., Wolność, indywidualizm, postęp. Liberalizm konserwatywny wobec nowoczesności, Lublin 2007.
Legutko R., Czy Tischner był liberałem?, [w:] „Bądź wolność Twoja”. Józefa Tischnera refleksja nad życiem publicznym, red. J. Jagiełło, W. Zuziak, Kraków 2005.
Lisak M., Katolicki liberalizm. Etyka społeczna Michaela Novaka, Dublin–Kraków 2008.
Michnik A., Tischner J., Żakowski J., Między Panem a Plebanem, Kraków 1995.
Miłosz Cz., Tischner J., Dziedzictwo diabła, „Znak” 1993, nr 7.
Rzegocki A., Wolność i sumienie. Fenomen liberalnego katolicyzmu w myśli lorda Actona, Kraków 2004, Biblioteka Myśli Politycznej, 41.
Stawrowski Z., O pewnej fundamentalnej iluzji. Polemiczny komentarz do myślenia politycznego Józefa Tischnera, [w:] „Bądź wolność Twoja”. Józefa Tischnera refleksja nad życiem publicznym, red. J. Jagiełło, W. Zuziak, Kraków 2005.
Szacki J., Liberalizm po komunizmie, Kraków 1994, Demokracja – Filozofia i Praktyka.
Śpiewak P., Radykalizm sumienia, [w:] Lord Acton, Historia wolności. Wybór esejów, wybór i wstęp P. Śpiewak, przeł. A. Branny, A. Gowin, P. Śpiewak, Kraków 1995, Biblioteka Myśli Politycznej.
Tischner J., Żakowski J., Tischner czyta Katechizm, Kraków 1996.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
