Wolność według Lorda Actona i Józefa Tischnera. Analiza porównawcza myśli dwóch katolickich liberałów
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.11.2014.28.16Keywords:
Tischner, Acton, freedom, liberalism, CatholicismAbstract
Freedom according to Lord Acton and Józef Tischner. The comparison of notions by two Catholic liberals
The aim of this article is to provide a comparison between Lord Acton’s and Józef Tischner’s notions of freedom and liberalism. According to these authors, liberalism and Catholicism are not incompatible. Liberty, according to both Acton and Tischner, is inseparably related to Conscience, Responsibility and Good. Despite the differences between them, in particular the reflection on equality, both authors agreed that freedom of religion, private property or civil rights are the values that must be defended. Furthermore, they both were convinced of the huge role of Christianity in the history of freedom. Unlike classical liberals, in their opinion positive liberty is more important than negative liberty.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Dzieła Lorda Actona
Google Scholar
Acton‑Creighton Correspondence, [w:] J. E. E. Dalberg Acton, Essays on Freedom and Power, wybór i wstęp G. Himmelfarb, New York 1956, Meridian Books, M12.
Google Scholar
Biurokracja Richarda Simpsona, [w:] Lord Acton, Historia wolności. Wybór esejów, wybór i wstęp P. Śpiewak, przeł. A. Branny, A. Gowin, P. Śpiewak, Kraków 1995, Biblioteka Myśli Politycznej.
Google Scholar
Historia wolności. Wybór esejów, wybór i wstęp P. Śpiewak, przeł. A. Branny, A. Gowin, P. Śpiewak, Kraków 1995, Biblioteka Myśli Politycznej.
Google Scholar
Historia wolności w chrześcijaństwie, [w:] Lord Acton, W stronę wolności. Wybór esejów, wybór i oprac. J. Rzegocka, A. Rzegocki, Kraków 2006, Biblioteka Myśli Politycznej, 49.
Google Scholar
Historia wolności w starożytności, [w:] Lord Acton, W stronę wolności. Wybór esejów, wybór i oprac. J. Rzegocka, A. Rzegocki, Kraków 2006, Biblioteka Myśli Politycznej, 49.
Google Scholar
O demokracji w Europie, [w:] Lord Acton, W stronę wolności. Wybór esejów, wybór i oprac. J. Rzegocka, A. Rzegocki, Kraków 2006, Biblioteka Myśli Politycznej, 49.
Google Scholar
O narodzie, [w:] Lord Acton, W stronę wolności. Wybór esejów, wybór i oprac. J. Rzegocka, A. Rzegocki, Kraków 2006, Biblioteka Myśli Politycznej, 49.
Google Scholar
The Protestant Theory of Persecution, [w:] J. E. E. Dalberg Acton, Essays on Freedom and Power, wybór i wstęp G. Himmelfarb, New York 1956, Meridian Books, M12.
Google Scholar
Dzieła Józefa Tischnera
Google Scholar
Człowiek sprawdzonej wolności, „Tygodnik Powszechny” 1993, nr 31.
Google Scholar
Drogi i bezdroża miłosierdzia, Kraków 2001.
Google Scholar
Drogi i bezdroża sekularyzacji, „Tygodnik Powszechny” 1997, nr 45.
Google Scholar
Filozofia dramatu, Kraków 2006.
Google Scholar
Genesis z ducha, „Znak” 1973, nr 2.
Google Scholar
Kościół Jana Pawła II a demokracja, [w:] J. Tischner, W krainie schorowanej wyobraźni, Kraków 1998.
Google Scholar
Miłość niemiłowana, oprac. S. Grotomirski, Kraków 1993.
Google Scholar
Na drodze do Emaus, czyli Papież i jego krytycy, „Tygodnik Powszechny” 1998, nr 37.
Google Scholar
O nauczaniu dzisiaj, „Tygodnik Powszechny” 1971, nr 29.
Google Scholar
Opisując sytuację polskiej wiary, „Tygodnik Powszechny” 1989, nr 5.
Google Scholar
Państwo prawdy i państwo prawa, „Tygodnik Powszechny” 1994, nr 49.
Google Scholar
Po co pracujemy, [w:] J. Tischner, Polski młyn, Kraków 1991.
Google Scholar
Polski kształt dialogu, posł. J. Gowin, Kraków 2002.
Google Scholar
Powiewy religii politycznej, „Tygodnik Powszechny” 1993, nr 13.
Google Scholar
Próba wyjaśnień, „Tygodnik Powszechny” 1991, nr 48.
Google Scholar
Przekonać Pana Boga, rozmowa z D. Zańko i J. Gowinem, Kraków 1999.
Google Scholar
Religio znaczy: więź, [w:], J. Tischner, Polski młyn, Kraków 1991.
Google Scholar
Schyłek chrześcijaństwa tomistycznego, „Znak” 1970, nr 1.
Google Scholar
Spory przed znakiem drogowym, „Tygodnik Powszechny” 1993, nr 8.
Google Scholar
Spotkanie, rozmowa z A. Karoń‑Ostrowską, Kraków 2008.
Google Scholar
Spór o istnienie człowieka, Kraków 1998.
Google Scholar
Szukajcie najpierw Królestwa Bożego. Wybór kazań starosądeckich, Stary Sącz 2007.
Google Scholar
Wezwani do wolności, „Znak” 1985, nr 7.
Google Scholar
Wiara czasów końca Oświecenia. Wokół tekstu Sergiusza Awierincewa (głos w dyskusji), „Znak” 1994, nr 3.
Google Scholar
Wiara szuka rozumienia, [w:] J. Tischner, Zrozumieć własną wiarę, red. W. Bonowicz, Kraków 2006.
Google Scholar
Wierzę w uczciwość tych ludzi, „Powściągliwość i Praca” 1993, nr 3.
Google Scholar
Własność prywatna i jej wrogowie, „Tygodnik Powszechny” 1987, nr 35.
Google Scholar
Wobec zła, „Tygodnik Powszechny” 1994, nr 2.
Google Scholar
Wolność, która obnaża, „Tygodnik Powszechny” 1991, nr 50.
Google Scholar
Za naszą i waszą wolność, „Krytyka” 1994, nr 44/45.
Google Scholar
„Zamieszkało między nami”, [w:] J. Tischner, Wiara ze słuchania. Kazania starosądeckie 1980‑1992, oprac. W. Bonowicz, Kraków 2009.
Google Scholar
Zarys filozofii człowieka dla duszpasterzy i artystów, [w:] J. Tischner, Myślenie w żywiole piękna, wybór i oprac. W. Bonowicz, Kraków 2004.
Google Scholar
Literatura uzupełniająca
Google Scholar
Berlin I., Dwie koncepcje wolności, przeł. D. Grinberg, [w:] I. Berlin, Cztery eseje o wolności, Warszawa 1994, Krytyka.
Google Scholar
Biblia Tysiąclecia, [online] http://biblia.deon.pl.
Google Scholar
Bonowicz W., Tischner, Kraków 2001.
Google Scholar
Gadacz T., Tischner a liberalizm (głos w dyskusji), [w:] „Bądź wolność Twoja”. Józefa Tischnera refleksja nad życiem publicznym, red. J. Jagiełło, W. Zuziak, Kraków 2005.
Google Scholar
Gowin J., Posłowie, [w:] J. Tischner, Polski kształt dialogu, Kraków 2002.
Google Scholar
Gowin J., Religia i ludzkie biedy. Ks. Tischnera spory o Kościół, Kraków 2003.
Google Scholar
Gowin J., Wiara, wolność, sumienie, „Tygodnik Powszechny” 2004, nr 51.
Google Scholar
Himmelfarb G., Introduction, [w:] J. E. E. Dalberg Acton, Essays on Freedom and Power, New York 1956, Meridian Books, M12.
Google Scholar
Jan Paweł II, Synaj tkwi w centrum prawdy o człowieku. Fragmenty przemówienia Jana Pawła II w czasie spotkania modlitewnego na Górze Synaj 26 II 2000 r., „Misyjne Drogi” 2000, nr 3, [online] http://archiwum.misyjnedrogi.pl/artykuly.php?tresc,450.
Google Scholar
Katechizm Kościoła Katolickiego, [online] http://www.katechizm.opoka.org.pl.
Google Scholar
Kłos J., Wolność, indywidualizm, postęp. Liberalizm konserwatywny wobec nowoczesności, Lublin 2007.
Google Scholar
Legutko R., Czy Tischner był liberałem?, [w:] „Bądź wolność Twoja”. Józefa Tischnera refleksja nad życiem publicznym, red. J. Jagiełło, W. Zuziak, Kraków 2005.
Google Scholar
Lisak M., Katolicki liberalizm. Etyka społeczna Michaela Novaka, Dublin–Kraków 2008.
Google Scholar
Michnik A., Tischner J., Żakowski J., Między Panem a Plebanem, Kraków 1995.
Google Scholar
Miłosz Cz., Tischner J., Dziedzictwo diabła, „Znak” 1993, nr 7.
Google Scholar
Rzegocki A., Wolność i sumienie. Fenomen liberalnego katolicyzmu w myśli lorda Actona, Kraków 2004, Biblioteka Myśli Politycznej, 41.
Google Scholar
Stawrowski Z., O pewnej fundamentalnej iluzji. Polemiczny komentarz do myślenia politycznego Józefa Tischnera, [w:] „Bądź wolność Twoja”. Józefa Tischnera refleksja nad życiem publicznym, red. J. Jagiełło, W. Zuziak, Kraków 2005.
Google Scholar
Szacki J., Liberalizm po komunizmie, Kraków 1994, Demokracja – Filozofia i Praktyka.
Google Scholar
Śpiewak P., Radykalizm sumienia, [w:] Lord Acton, Historia wolności. Wybór esejów, wybór i wstęp P. Śpiewak, przeł. A. Branny, A. Gowin, P. Śpiewak, Kraków 1995, Biblioteka Myśli Politycznej.
Google Scholar
Tischner J., Żakowski J., Tischner czyta Katechizm, Kraków 1996.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
