Model kultury politycznej Marka Sobolewskiego
Przykład dostosowywania koncepcji teoretycznej Gabriela A. Almonda do warunków społeczeństwa socjalizmu
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.21.2024.90.16Keywords:
political culture, Marek Sobolewski, Gabriel A. Almond, socialism, theoretical modelAbstract
MAREK SOBOLEWSKI’S MODEL OF POLITICAL CULTURE AS AN EXAMPLE OF ADAPTATION OF GABRIEL ALMOND’S THEORETICAL CONCEPT TO THE CONDITIONS OF THE SOCIALIST SOCIETY
The article presents Marek Sobolewski’s attempt to adapt Gabriel A. Almond’s concept of political culture to the conditions of socialist regime and society. It focuses on the theoretical methods of accommodating the capitalist theoretical concept to the socio-political conditions of Poland in the 1970s. It emphasises the mechanisms and tools of constructing theoretical models used by Sobolewski, the strategy of moving away from speculation to the use of analogy, and highlights the usefulness of research intuition. It also displays Sobolewski’s endeavour to reflect within the theoretical concept the guiding principles of the socio-political order of the time. The article focuses on the theoretical rules of constructing and adapting models in the social sciences. Its purpose is not to assess the adequacy, usefulness or accuracy of the concept created, but to showcase the role of the scientific and political conditions of its creation and its theoretical and methodological dimensions.
Downloads
References
Almond G.A., Powell G.B. Jr., Kultura polityczna, [w:] Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, red. i wybór: W. Derczyński, A. Jasińska‑Kania, J. Szacki, Warszawa 1975.
Almond G.A., Verba S., The Civic Culture: Political Attitudes and Democracy in Five Nations, Princeton–New York 1963, https://doi.org/10.1515/9781400874569. DOI: https://doi.org/10.1515/9781400874569
Barcikowski A., Panków I., Kultura polityczna społeczeństwa i jej uwarunkowania, [w:] Wprowadzenie do teorii polityki, t. 3, Subiektywny kontekst polityki, red. J.P. Gieorgica, Warszawa 1982.
Biela A., Analogia w nauce, Warszawa 1989.
Blok Z., Czynniki determinujące kulturę polityczną oraz modele kultury politycznej, [w:] Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad kulturą polityczną, red. Z. Blok, Poznań 2005.
Blok Z., Pająk-Patkowska B., Kultura polityczna – propozycja pomiaru pojęcia, [w:] Kultura polityczna jako przedmiot badań, red. A. Sarnecki SJ, Kraków 2016.
Blok Z., Wstęp, [w:] Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad kulturą polityczną, red. Z. Blok, Poznań 2005.
Błaszczyk A., Kultura polityczna społeczeństwa polskiego, Warszawa 1990.
Bodnar A., Stefanowicz J., Kultura polityczna, Warszawa 1981.
Bokajło W., Niektóre teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad kulturą polityczną, [w:] Studia z teorii polityki, kultury politycznej i myśli politycznej, red. W. Bokajło, Wrocław 1996.
Borowiec P., Konsekwencje twierdzenia, że „to nie przedmiot konstytuuje teorię, ale teoria swój przedmiot” oraz czy badanie zjawisk politycznych może się obyć bez wstępnej teorii?, [w:] Odmiany współczesnej nauki o polityce, t. 1, red. P. Borowiec, R. Kłosowicz, P. Ścigaj, Kraków 2014.
Borucka-Arctowa M., Świadomość prawna a świadomość polityczna, [w:] Z badań nad kulturą polityczną, red. M. Sobolewski, Warszawa 1977.
Citkowska-Kimla A., Między autonomią własnych poglądów a koniecznością wyborów politycznych. Marek Sobolewski wobec totalitaryzmów, [w:] M. Sobolewski, Faszyzm i komunizm.
Wybór pism, wybór i oprac. A. Citkowska-Kimla, Kraków 2020.
Dziadkowiec J., Spekulacja jako teoria naukowa i jej związki z praktyką, [w:] Między spekulacją a namysłem. Ku źródłom badania filozoficznego, red. A. Przyłębski, Poznań 2006.
Dzieje kultury politycznej w Polsce, red. J.A. Gierowski, Toruń 1974.
Dzwończyk J., Kultura polityczna jako przedmiot polskich badań empirycznych, [w:] Politologia teoretyczna w Polsce. Bilans 50-lecia. Wybrane zagadnienia, red. Z. Blok, A. Stelmach, Poznań 2023.
Filipiak T., Modele kultury politycznej socjalizmu, [w:] Teoria polityki i stosunków międzynarodowych (niektóre problemy), red. E.J. Pałyga, W.J. Szczepański, Warszawa 1979.
Jasińska A., Siemieńska R., Wzory osobowe socjalizmu, Warszawa 1975.
Jaskólski M., Wstęp, [w:] M. Sobolewski, Pisma nieznane i rozproszone, red. K. Chojnicka, M. Jaskólski, Kraków 2003.
Krauz-Mozer B., Kultura polityczna w ujęciu socjologicznym, [w:] Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad kulturą polityczną, red. Z. Blok, Poznań 2005.
Krzynówek-Arndt A., Konstytucyjna kultura polityczna w pluralistycznych społeczeństwach demokratycznych: perspektywa liberalnopolityczna i propozycja typologii, [w:] Kultura polityczna jako przedmiot badań, red. A. Sarnecki SJ, Kraków 2016.
Kultura polityczna społeczeństwa polskiego (1983-1985), cz. 1, Zagadnienia ogólne, teoretyczne i metodologiczne, red. F. Ryszka, Warszawa 1987.
Kułakowska M., Sposoby rozumienia i operacjonalizacji poszczególnych elementów kultury politycznej,
[w:] Politologia teoretyczna w Polsce. Bilans 50-lecia. Wybrane zagadnienia, red. Z. Blok, A. Stelmach, Poznań 2023.
Ludwikowski R.R., Polska kultura polityczna. Mity, tradycje i współczesność, Wrocław–Kraków 1980.
Łabędź K., Dyskurs nad pojęciem kultury politycznej w polskiej literaturze naukowej, [w:] Kultura polityczna jako przedmiot badań, red. A. Sarnecki SJ, Kraków 2016.
Łabędź K., Koncepcje kultury politycznej w polskiej politologii, [w:] Politologia teoretyczna w Polsce.
Bilans 50-lecia. Wybrane zagadnienia, red. Z. Blok, A. Stelmach, Poznań 2023.
Łabędź K., Proces kształtowania się demokratycznej kultury politycznej, „Polityka i Społeczeństwo” 2006, nr 3.
Majchrowski J.M., Marek Feliks Sobolewski (1925-1983), [w:] Jubileuszowa Księga Nauk Politycznych.
Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. A. Zięba, Kraków 2015.
Markiewicz W., Kultura polityczna a rozwój społeczny, [w:] Marksizm i procesy rozwoju społecznego, red. W. Wesołowski, Warszawa 1979.
Markiewicz W., Kultura polityczna jako przedmiot badań naukowych, „Kultura i Społeczeństwo” 1976, nr 4.
Markiewicz W., Socjologia a służba społeczna, Poznań 1972.
Markiewicz W., Stan teraźniejszy kultury politycznej społeczeństwa polskiego, [w:] Władza, naród, tożsamość. Studia dedykowane Profesorowi Hieronimowi Kubiakowi, red. K. Gorlach, M. Niezgoda, Z. Seręga, Kraków 2004.
Młyniec E., Kultura polityczna i jej uwarunkowania, [w:] Elementy metodologii nauki o polityce. Rozważania pojęciowe, red. M. Surmaczyński, Wrocław 1989.
Nauka o polityce. Podręcznik akademicki, red. A. Bodnar, Warszawa 1984.
Nauka o polityce. Podręcznik akademicki, red. A. Bodnar, Warszawa 1988.
Nowacki G., Kultura polityczna pokolenia „Sierpnia 80”, Warszawa 1991.
Nowacki G., Kultura polityczna pokolenia „Sierpnia 80” (studium teoretyczno-empiryczne o kulturze politycznej pokolenia, które zaczęło się kształtować na początku lat osiemdziesiątych), Warszawa 1988.
Ociepka F., O ideologicznym zaangażowaniu marksistowskich nauk społecznych, [w:] Marksizm i procesy rozwoju społecznego, red. W. Wesołowski, Warszawa 1979.
Opałek K., Pojęcia „kultury” i „stylu” w nauce o polityce i w prawoznawstwie, Warszawa 1976.
Perlikowski Ł., Nowakowski P., Paradygmat badań nad kulturą polityczną w Polsce, [w:] Politologia teoretyczna w Polsce. Bilans 50-lecia. Wybrane zagadnienia, red. Z. Blok, A. Stelmach, Poznań 2023.
Ryszka F., Nauka o polityce a jej nauczanie, Warszawa 1991.
Ryszka F., Nauka o polityce. Rozważania metodologiczne, Warszawa 1988.
Sobolewski M., Model socjalistycznej kultury politycznej (próba konceptualizacji tematu), [w:] Z badań nad kulturą polityczną, red. M. Sobolewski, Warszawa 1977.
Sobolewski M., Obywatele w stanie wyjątkowym, [w:] M. Sobolewski, Pisma nieznane i rozproszone, red. K. Chojnicka, M. Jaskólski, Kraków 2003.
Szczegóła L., Problemy badań nad kulturą polityczną „schyłkowej” fazy PRL, [w:] Meandry modernizacji, red. D. Bazuń, R. Domke, M. Kwiatkowski, Toruń 2020.
Śliwa M., Inspiracje badawcze Profesora Marka Sobolewskiego nad zjawiskiem kryzysu parlamentaryzmu, [w:] Prawo konstytucyjne, doktryny polityczne, partie polityczne. Śladami idei Marka Sobolewskiego, red. J.M. Majchrowski, A. Zięba, Kraków 2015.
Śliwa M., Przegląd stanu badań nad kulturą polityczną w Polsce w XX wieku, [w:] Kultura polityczna jako przedmiot badań, red. A. Sarnecki SJ, Kraków 2016.
Tyszka A., Antropologiczna i socjologiczna perspektywa badania kultury współczesnej, „Kultura i Społeczeństwo” 1981, t. 25, nr 1-2.
Wiatr J.J., Socjologia stosunków politycznych, Warszawa 1977.
Wiatr J.J., Społeczeństwo. Wstęp do socjologii systematycznej, Warszawa 1973.
Wiśniewski S., Kultura polityczna. Analiza pojęcia i definicja, „Nauki Ekonomiczne” 1988, z. 29.
Woleński J., Problemy metodologiczne definiowania pojęcia „kultura polityczna”, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Nauk Politycznych” 1980, z. 14.
Sobolewski M., Wstęp, [w:] Z badań nad kulturą polityczną, red. M. Sobolewski, Warszawa 1977.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
