Kryzys na granicy polsko-białoruskiej a prawa człowieka
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.21.2024.92.02Keywords:
human rights, Polish-Belarusian border, migrantsAbstract
CRISIS ON THE POLISH-BELARUSIAN BORDER AND HUMAN RIGHTS
The purpose of this article is an attempt to analyze the activity of the Polish state in the context of respect for human rights on the Polish-Belarusian border in the period of the migration crisis, which began in mid-2021. The article puts forward the thesis that migrants on the Polish-Belarusian border were, “stripped of their rights” and depended, among other things, on the decisions of the Polish government, which did not want to accept them on its territory. The article is divided into three parts, the first of which deals with the issue of human rights in emergency situations. In the next, an attempt is made to show the validity of the positions of H. Arendt and G. Agamben, proclaiming that human rights are granted to an individual not by being a de facto human being, but a citizen of a state. The last part of the article presents the actions of the Polish authorities and Border Guard officers testifying to violations of human rights on the Polish-Belarusian border.
Downloads
References
Agamben G., Homo Sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, Warszawa 2008.
Agamben G., My, uchodźcy, przeł. K. Gawlicz, [w:] Agamben. Przewodnik Krytyki Politycznej, oprac. zbiorowe, wstęp M. Ratajczak, K. Szadkowski, Warszawa 2010.
Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, przeł. D. Grinberg, M. Szawiel, Warszawa 2008.
Arendt H., My, uchodźcy (styczeń 1943), przeł. H. Bortnowska, „Znak” 1983, nr 339-340, s. 501-511.
Benhabib S., The Legitimacy of Human Rights, „Daedalus” 2008, vol. 137, no. 3. DOI: https://doi.org/10.1162/daed.2008.137.3.94
Benhabib S., The Rights of Others. Aliens, Residents, and Citizens, Cambridge 2004. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511790799
Besson S., Human Rights and Democracy in a Global Context: Decoupling and Recoupling, „Ethics & Global Politics” 2011, vol. 4, no. 1, https://doi.org/10.3402/egp.v4i1.6348. DOI: https://doi.org/10.3402/egp.v4i1.6348
Boczek K., Strajk głodowy w Wędrzynie. Dr Machińska: „Ośrodek poniżej standardu więziennego, wymaga likwidacji”, 22.01.2022, [online] https://oko.press/strajk-glodowy-w-wedrzynie-drmachinska-osrodek-ponizej-standardu-wieziennego-wymaga-likwidacji/.
Burek W., Prawa niederogowalne a zagadnienie hierarchii praw człowieka. Perspektywa prawnomiędzynarodowa, „Przegląd Sejmowy” 2015, nr 4.
Burke E., Rozważania o rewolucji we Francji, przeł. D. Lachowska, Warszawa 2008.
Criddle E.J., Fox-Decent E., Human Right, Emergencies, and the Rule of Law, „Human Rights Quarterly” 2021, nr 34. DOI: https://doi.org/10.1353/hrq.2012.0001
Emergency Powers, European Commission for Democracy Through Law, CDL-STD(1995) 012, Strasbourg 1995, [online] https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-STD(1995)012-e.
Fox-Decent E., Criddle E.J., The Fiduciary Constitution of Human Right, „Legal Theory” 2009, nr 15. DOI: https://doi.org/10.1017/S1352325210000017
Gross O., Ní Aoláin F., Law in Times of Crisis: Emergency Powers in Theory and Practice, Cambridge 2006, https://doi.org/10.1017/CBO9780511493997. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511493997
Hamacher W., Mendoza-de Jesús R., On the Right to Have Rights: Human Rights; Marx and Arendt, „The New Centennial Review” 2014, vol. 14 (2). DOI: https://doi.org/10.14321/crnewcentrevi.14.2.0169
[online] https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2021-11/Do_Senatu_granica_panstwowa_22.11.2021.pdf.
[online] https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2022-03/RPO%20do%20MSWiA%2004.03.2022.pdf.
[online] https://interwencjaprawna.pl/wp-content/uploads/2022/02/Ylva-Johansson-26112021.pdf.
Klimowicz J., Sąd: Push-back nielegalny. Pierwszy wyrok w sprawie wywózek migrantów na granicę z Białorusią, „Gazeta Wyborcza Białystok”, 29.03.2022.
Kryzys humanitarny na pograniczu polsko-białoruskim. Raport Grupy Granica, red. W. Klaus, Warszawa 2021, [online] https://konsorcjum.org.pl/storage/2023/10/Raport-GG.pdf.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997, Nr 78, poz. 483.
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Dz. U. 1993, Nr 61, poz. 284.
List organizacji pozarządowych z Litwy, Łotwy, Polski do Ursuli von der Leyen, Warszawa, 11.10.2021, [online] https://interwencjaprawna.pl/wp-content/uploads/2021/01/Letterto-the-EC-on-push-back-in-Lithuania-Latvia-and-Poland.pdf.
Łuniewska L., Fiłończuk R., Od początku wojny do Polski przybyło 3 mln uchodźców z Ukrainy, 28.04.2022, [online] https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1181007%2Codpoczatku-wojny-do-polski-przybylo-3-mln-uchodzcow-z-ukrainy.html.
Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, Dz. U. 1977, Nr 38, poz. 167.
Migration Outlook 2021, ICMPD, [online] https://www.icmpd.org/file/download/50542/file/ICMPD_Migration_Outlook_2021_final.pdf.
MSF Leaves Polish Border after Being Blocked from Assisting People, 6.01.2022, [online] https://www.msf.org/msf-leaves-polish-border-after-being-blocked-assisting-migrants-and-refugees. Odpowiedź udzielona przez komisarz Ylvę Johansson w imieniu Komisji Europejskiej, interpelacje, 23.03.2022, [online] https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/P-9-2022-000297-ASW_PL.html.
Palęcka A., Przemoc państwa i działania oddolne. Raport Fundacji Ocalenie z kryzysu humanitarnego na pograniczu polsko-białoruskim, Warszawa 2022, [online] https://ocalenie.org.pl/wp-content/uploads/2022/04/Raport-Fundacji-Ocalenie-z-kryzysu-humanitarnego-napograniczu-PL-BY_1kor-1.pdf.
Polska: okrucieństwo zamiast współczucia na granicy z Białorusią, 11.04.2022, [online] https://amnesty.org.pl/wp-content/uploads/2022/04/Raport-Amnesty-Intrnational-POLSKA-OKRUCIENSTWO-ZAMIAST-WSPOLCZUCIA-NA-GRANICY-Z-BIALORUSIA.pdf.
Postanowienie Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim VII Zamiejscowy Wydział Karny w Hajnówce, 28.03.2022, Sygn. Akt VII Kp 203/21, [online] https://interwencjaprawna.pl/wp-content/uploads/2021/01/postanowienie-ws.-zatrzymania_VII_Kp_203_21.-zanonimizowane.pdf.
Protokół nr 6 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności dotyczący zniesienia kary, Dz. U. 2001, Nr 23, poz. 266.
Protokół nr 7 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Dz. U. 2003, Nr 42, poz. 364.
Protokół nr 13 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności dotyczący zniesienia kary śmierci we wszystkich okolicznościach, Dz. U. 2014, poz. 1155.
Przestrzeganie przez Łotwę, Litwę i Polskę dorobku prawnego UE w dziedzinie azylu, interpelacje, 24.01.2022. Pytanie priorytetowe wymagające odpowiedzi na piśmie P-000297/2022 do Komisji. Art. 138 Regulaminu Tineke Strik (Verts/ALE), Janina Ochojska (PPE), [online] https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/P-9-2022-000297_PL.html.
Questiaux N., Study of the Implications for Human Rights of Recent Developments Concerning Situations Known as the States of Siege or Emergency, United Nations Economic and Social Council, E/CN.4/Sub.2/l982/15 27.07.1982, [online] https://tind-customer-undl.s3.amazonaws.com/74ba5b72-fd9b-4100-af1a-9b63294555e4?response-content-disposition=attachment%3B%20filename%2A%3DUTF-8%27%27E_CN.4_Sub.2_1982_15-EN.pdf&response-content-type=application%2Fpdf&X-Amz-Algorithm=AWS4-HMAC-SHA256&X-Amz-Expires=86400&X-Amz-Credential=AKIAXL7W7Q3XFWDGQKBB%2F20220401%2Feu-west-1%2Fs3%2Faws4_request&X-Amz-SignedHeaders=host&X-Amz-Date=20220401T155133Z&X-Amz-Signature-=c1618bbd25c5a860aef47ddaae4f77637910c68c4b64a0e107f2aa5b2247d94b.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 lutego 2022 r. w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni i przemieszczania jej w stanie rozładowanym na obszarze województwa podlaskiego i lubelskiego przyległym do granicy państwowej z Republiką Białorusi, Dz. U. 2022, poz. 489.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 lutego 2022 r. w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu przebywania na określonym obszarze w strefie nadgranicznej przyległej do granicy państwowej z Republiką Białorusi, Dz. U. 2022, poz. 488.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 września 2021 r. w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego, Dz. U. 2021, poz. 1612.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 października 2021 r. w sprawie przedłużenia stanu wyjątkowego wprowadzonego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego, Dz. U. 2021, poz. 1788.
Rumieńczyk B., Działacze na rzecz praw człowieka zgłaszają Straż Graniczną do prokuratury. „Macie krew na rękach”, 27.03.2022, [online] https://oko.press/zglaszaja-strazgraniczna-do-prokuratury-macie-krew-na-rekach/.
Sheeran S., Human Rights and Derogation in Peacekeeping Addressing a Legal Vacuum Within the State of Exception, [w:] Human Rights in Emergencies, red. E.J. Criddle, Cambridge 2016, ASIL Studies in International Legal Theory. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781316336205.009
SIP wnosi skargę na nieludzkie traktowanie uchodźców, 15.02.2022, [online] https://interwencjaprawna.pl/sip-wnosi-skarge-na-nieludzkie-traktowanie-uchodzcow/.
The Siracusa Principles on the Limitation and Derogation Provisions in the International Covenant on Civil and Political Rights, American Association for the International Commission of Jurists, IV 1985, s. 3, [online] https://www.icj.org/wp-content/uploads/1984/07/Siracusa-principles-ICCPR-legal-submission-1985-eng.pdf. DOI: https://doi.org/10.2307/762035
Third Party Intervention by the Council of Europe Commissioner for Human Rights under Article 36, Paragraph 3, of the European Convention on Human Rights R.A. and Others v. Poland (no. 42120/21), Strasbourg, 27.01.2022, [online] https://rm.coe.int/third-party-intervention-before-the-european-court-of-human-rights-in-/1680a5527a.
Sprawozdanie stenograficzne z 41. Posiedzenia Sejmu RP w dniu 9 listopada 2021, [online] https://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter9.nsf/0/E759260C92FA55C5C125878900001D34/%24File/41_a_ksiazka_bis.pdf.
Stanowisko HFPC w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego, 2.09.2021, [online] https://www.hfhr.pl/stanowisko-hfpc-w-sprawie-wprowadzenia-stanu-wyjatkowego/.
Stanowisko Stowarzyszenia Interwencji Prawnej w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej i niektórych innych ustaw (druk nr 1754), Warszawa, 19.11.2021, [online] https://interwencjaprawna.pl/wp-content/uploads/2021/01/Stanowisko-w-sprawie-zmiany-ustawy-o-ochronie-granicy-panstwowej-.pdf.
Szczepańska E., Nielegalne przekroczenia granicy z Białorusią w 2021 r., Komenda Straży Granicznej, 12.01.2022, [online] https://www.strazgraniczna.pl/pl/aktualnosci/9689,Nielegalneprzekroczenia-granicy-z-Bialorusia-w-2021-r.html.
Tm/tam, Nie będzie śledztwa w sprawie zawrócenia migrantów. „Postępowanie funkcjonariuszy było prawidłowe”, TVN24 Białystok, 10.05.2022, [online] https://tvn24.pl/bialystok/bialystok-prokuratura-odmowila-wszczecia-sledztwa-w-sprawie-zawrocenia-grupymigrantow-na-granice-z-bialorusia-5704816.
Utrudnienie przejazdu delegacji RPO i Komisarz Rady Europy. Rzecznik prosi o wyjaśnienia.
Odpowiedź KGP, 30.12.2021, [online] https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-delegacja-rpo-komisarz-rady-europy-utrudnienie-interwencja-kgp.
Uzasadnienie wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego, Warszawa, 2.09.2021, [online] https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/A3F1521EA5A80277C1258744004D7B0B/%24File/1512.pdf.
Ustawa z dnia 16 listopada 1964 r. o Polskim Czerwonym Krzyżu, Dz. U. 1964, Nr 41, poz. 276.
Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo Prasowe, Dz. U. 2018, poz. 1914.
Ustawa z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. 2021, poz. 1918.
Wyrok w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, 18.01.2022, Sygn. Akt I KK 171/21, [online] http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/I%20KK%20171-21.pdf.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
