Nowoczesny sport w soczewce sztuki. Obrazy wiślackie Wlastimila Hofmana
DOI:
https://doi.org/10.12797/RK.2025.91.05Słowa kluczowe:
Wlastimil Hofman, sztuka polska XX wieku, Wisła Kraków, dwudziestolecie międzywojenne, sztuka sportowaAbstrakt
Tematem niniejszego artykułu jest zespół kilkudziesięciu obrazów namalowanych przez Wlastimila Hofmana, określanych przez autora jako „obrazy wiślackie”. Łączy je wspólna tematyka – wszystkie przedstawiają piłkarzy bądź działaczy Towarzystwa Sportowego Wisła Kraków. W tekście przeanalizowano genezę zainteresowania Hofmana Wisłą oraz sposoby recepcji omawianych dzieł w literaturze naukowej i prasie z epoki. Rozwinięcie lub podważenie dotychczasowych tez badawczych, a także wprowadzenie nowych perspektyw analitycznych – zwłaszcza w zakresie sposobów przedstawiania wzorców tożsamości – umożliwiło zaprezentowanie pierwszej kompleksowej interpretacji zespołu, który dotychczas nie budził szerszego zainteresowania historyków sztuki.
Bibliografia
A Cultural History of Sport in the Modern Age, red. Steven A. Riess, London–New York–Oxford–New Delhi–Sydney 2021.
Bałus Wojciech, Mundus Melancholicus. Melancholiczny świat w zwierciadle sztuki, Kraków 1996.
Beiersdorf Zbigniew, Błonia krakowskie. Pastwisko miejskie, Krakowskie Pole Marsowe, Miejski Park Łąkowy, Łąka Niepodległości, „Rocznik Krakowski”, T. 90: 2024, s. 119‒151. DOI: 10.12797/RK.2024.90.07.
Bonfante Larissa, Nudity as a Costume in Classical Art, „American Journal of Archaeology”, 1989, nr 93 (4), s. 543‒570. DOI: 10.2307/505328.
Bonfante Larissa, The Naked Greek, „Archeology” 1990, nr 43 (5), s. 28‒35.
Dudek Dobiesław, Dzieje stadionu sportowego TS Wisła w Krakowie (1914‒1924), Studia i Monografie ‒ Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie, nr 37, Kraków 2007.
Doutlik Stanislaw et al., 130 lat Sokolstwa Polskiego. Międzynarodowa konferencja naukowa Kraków‒Lwów 21‒30 czerwca 1997, red. Andrzej Łopata, Kraków 1997.
Galmiche Xavier, Homosexualita v dějinách české kultury (L’Homosexualité dans l’histoire de la culture tchèque), „Slavica Bruxellensia”, 2013, nr 9. DOI: 10.4000/slavica.1354.
Garb Tamar, Bodies of Modernity. Figure and Flesh in Fin-de-Siècle France, Interplay: Theory, Arts, History, London 1998.
Gowarzewski Andrzej, Szmel Bożena L., Puchar Polski: dzieje rozgrywek o piłkarskie trofeum pod patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej 1926‒2018 spisane na stulecie odzyskania niepodległości RP: ludzie, mecze, fakty, daty, Katowice 2018.
Gowarzewski Andrzej et al., Wisła Kraków: 90 lat „Białej Gwiazdy”, Katowice 1996.
Haake Michał, Symbolika „Portretu Adama Asnyka z Muzą” Jacka Malczewskiego, „Quart”, 2011, nr 2 (20), s. 45‒61. DOI: 10.19195/quart.2011.2.64953.
Hadas Miklós, Football and Social Identity: The Case of Hungary in the Twentieth Century, „The Sports Historian”, 2000, nr 20, s. 43‒66. DOI: 10.1080/17460260009443368.
Hofman Vlastimil, w: Encyklopedia Krakowa, t. 1: A‒M, red. Jacek Purchla, Kraków 2023.
Hughson John, Not Just any Wintry Afternoon in England. The Curious Contribution Of C.R.W. Nevinson to ‘Football Art’, „The International Journal of the History of Sport”, 2011, nr 28, s. 1‒18. DOI: 10.1080/09523367.2011.611929.
Hurwit Jeffrey M., The Problem with Dexileos: Heroic and Other Nudities in Greek Art, „American Journal of Archaeology”, 2007, nr 111 (1), s. 35‒60. DOI: 10.3764/aja.111.1.35.
Jeleń Janusz, Konieczny Andrzej, Piłkarski Puchar Polski, Warszawa 1988.
Juszczak Wiesław, Młody Weiss, red. Alicja Dyczkówna, Warszawa 1979.
Kizyma Yuliia, The Sacred Aspect of the Image of the Child in the Early 20th Century Polish and Western Ukrainian Painting: Socio-Historical Context and Local Specifics, „Tekst ì Obraz: Aktualʹnì Problemi ìstorìï Mistectv”, 2021, nr 1 (1), s. 64‒82. DOI: 10.17721/2519-4801.2021.1.04.
Kurpios Szymon, Malarstwo religijne Wlastimila Hofmana, Kraków 2005.
Kühnst Peter, Sports: A Cultural History in the Mirror of Art, Amsterdam 1996.
Luba Iwona, Dialog nowoczesności z tradycją. Malarstwo polskie dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 2004.
Mazurkiewicz Michał, Motywy sportowe w polskiej sztuce międzywojennej ‒ rekonesans, „Literatura i Kultura Popularna”, T. 22: 2016, s. 75‒89. DOI:10.19195/0867-7441.22.5.
Michalski Czesław, Ruch Sokoli w Krakowie przed I wojną światową, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis”, T. 28: 2025, Studia Historica, t. 4, s. 122‒130.
Mouratidis John, The Origin of Nudity in Greek Athletics, „Journal of Sport History”, 1985, nr 12 (3), s. 213‒232.
Nowakowska-Sito Katarzyna, Między Wawelem a Akropolem. Antyk i mit w sztuce polskiej przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1996.
Parmelee Kara, John Trumbull. Heroic Nudity in the Enlightenment, „Yale University Art Gallery Bulletin”, 1993, s. 64‒75.
Pierzchała Paweł, Z Białą Gwiazdą w sercu (Wiślacka legenda: Henryk Reyman 1897‒1963), Kraków 2006.
Portraiture. Facing the Subject, ed. Joanna Woodall, Manchester 1997.
Reinterpreting the Past. Traditionalist Artistic Trends in Central and Eastern Europe of the 1920s and 1930s, red. Irena Kossowska, Warszawa 2010.
Ripa Cesare, Ikonologia, tłum. Ireneusz Kania, Kraków 2009.
Scanlon Thomas, Eros and Greek Athletics, New York 2002.
Strożek Przemysław, Modernizm – Sport – Polityka. Praktyki artystyczne wokół Igrzysk IX Olimpiady w Amsterdamie i Spartakiad 1928 roku, Warszawa 2019.
Strożek Przemysław, Off-Field Spectacle: Polish Contemporary Art and the National Game (1921–2012), „Soccer and Society”, 2017, nr 18 (4), s. 476‒496. DOI: 10.1080/14660970.2015.1018499.
Strożek Przemysław, Sport w kręgu formistów i pierwszej serii „Zwrotnicy” (1919‒1923), „Pamiętnik Sztuk Pięknych”, 2018, nr 13, s. 113‒118. DOI: 10.11588/psp.2018.1.103183.
Sport and the European Avant-Garde (1900‒1945), red. Andreas Kramer, Przemysław Strożek, Avant-Garde Critical Studies, t. 39, Leiden‒Boston 2022.
Szymański Wojciech, Zagubiona/stracona generacja. Sztuka polska wobec Wielkiej Wojny jako przeżycia pokoleniowego, w: Wielka Wojna, red. Paulina Kurc-Maj, Paweł Polit, Anna Saciuk-Gąsowska, Łódź 2018, s. 115‒136.
Vere Bernard, Sport and Modernism in the Visual Arts in Europe, c. 1909–39, Manchester 2018.
Wilczyńska Bogna, Makkabi, Jutrzenka, Wisla and Cracovia. Polish-Jewish Krakow from the Perspective of Football, „Aschkenas” 2017, nr 27 (1), s. 93‒108. DOI: 10.1515/ASCH-2017-0007.
Winnicka-Gburek Joanna, Sentymentalna interpretacja „Spowiedzi” Wlastimila Hofmana: refleksje aksjologiczne, w: Studia z historii sztuki polskiej XIX‒XX wieku: ikonografia malarstwa religijnego czasów porozbiorowych, kolor w architekturze historycznej, red. Barbara M. Gawęcka, Aleksander Jankowski, Bydgoszcz 2017.
Wolniewicz-Mierzwińska Elżbieta, Sylwetka Wlastimila Hofmana w świetle jego pamiętnika, „Biuletyn Historii Sztuki”, 1989, nr 41 (3), s. 263‒274. DOI: 10.11588/diglit.48234.46.
Wolniewicz-Mierzwińska Elżbieta, Wlastimil Hofman – twórczość do roku 1939, w: Dzieła czy kicze, red. Elżbieta Grabska, Tadeusz Jaroszewski, Warszawa 1981, s. 387‒497.
Wolsza Tadeusz, Ze sportem za pan brat, ze sportem na bakier. Pasje sportowe elit politycznych w dwudziestoleciu międzywojennych i w pierwszych latach Polski Ludowej, Warszawa 2018.
Zastawny Dariusz, Sto lat w blasku Białej Gwiazdy, Kraków 2006.
Zikmund-Lender Ladislav, „Nakřivo rostlý výhonek”. Obrazy homosexuality v umění české dekadence, w: Homosexualita v dějinách české kultury, red. Martin C. Putna, Praha 2013, s. 321‒338.
Zastawny Dariusz, Cruising for a Bruising: Heterosexual Male-Artists Creating Queer Art, w: All Equally Real: Femininities and Masculinities Today, red. Anna Pilińska i Harmony Siganporia, s. 133‒143. DOI:10.1163/9781848883178_015.
Inne:
Czajkowski Bogusław, Portret z pamięci, Wrocław 1971.
Wierzyński Kazimierz, Match footballowy, w: Kazimierz Wierzyński, Laur olimpijski: w 90-lecie zdobycia złotego medalu na Olimpiadzie w Amsterdamie, red. Krzysztof Zuchora, Warszawa 2018, s. 11.
Zastawny Dariusz, Na pewnego malarza, w: Dariusz Zastawny, Stuletnia nasza historia, czyli Wisła Kraków, Biała Gwiazda w słów orszaku i obrazkach, il. Sylwia Gulczyńska-Kudła, Kraków 2006, s. 15.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
