Na drodze stromej oraz śliskiej… i ku wolności
Wojenne losy Józefa Kowalskiego z Ryczowa i Jana Folgi z Bachowic
DOI:
https://doi.org/10.12797/RSpyt.01.2022.01.02Abstrakt
ON A STEEP AND SLIPPERY ROAD… AND TOWARDS FREEDOM. THE WARTIME LIVES OF JÓZEF KOWALSKI FROM RYCZÓW AND JAN FOLGA FROM BACHOWICE
The history of Poland and the Poles in the 19th and 20th centuries was characterised by a constant struggle to regain and then maintain independence. The inhabitants of the Spytkowice municipality have been involved in this struggle for many generations. They had a particular contribution to make during the Second World War, when they fought against the occupying forces on almost all European fronts. This article tells the turbulent fate of two soldiers: Józef Kowalski from Ryczów and Jan Folga from Bachowice. Both defended Poland during the September campaign and were taken prisoner by the Red Army after the Soviets entered the country. While on „inhuman soil”, they were forced to do hard labour to extract iron ore in the Ukrainian Soviet Socialist Republic, and then in the Komi Republic in the north of the USSR, in the Northern Railway Line Camp, or the so-called SiewŻiełDorŁag. After the Sikorski-Mayski Agreement was signed, they became part of the Polish Army in the USSR. With the so-called‚ Anders Army’ they evacuated through Kyrgyzstan to the Middle East. In 1944, they fought on the Italian front. They both took part in the bloodiest campaigns in Italy, most notably the Battle of Monte Cassino, for which they received numerous military decorations. After Britain ended the war, they returned to their homeland, to their families. In People’s Poland, they faced persecution from the new authorities. The proper honouring of these two heroes did not take place until after the political transformation in 1989. The younger Jan Folga still had the opportunity to personally experience historical justice. Józef Kowalski did not live to see it. He died in 1981.
Bibliografia
Opracowania:
Pułk Ułanów Lubelskich, „Polska Zbrojna”, nr okazyjny z 20 czerwca 2021.
Artymowski S., Od tęsknoty do werbunku. Szkic o przebiegu repatriacji żołnierzy PSZ na Zachodzie do Polski w latach 1945-1948, „Studia Podlaskie” 2009/2010, t. XVIII.
Artymowski S., Ordery i odznaczenia polskie jako źródło informacji historycznych, „Niepodległość i Pamięć” 2011, nr 18/1 (33).
Baciar pod „Kasynem”, czyli jak Polacy otworzyli drogę na Rzym – relacja Tomasza Marszałka, oprac. K. Starczewski, „Biuletyn IPN. Pamięć.pl” 2014, nr 5 (26).
Bolesławski B., Powojenne dylematy żołnierzy Andersa, „Biuletyn IPN” 2018, nr 5.
Draus J., Szkoły i studia na włoskim szlaku 2 Korpusu Polskiego, „Dzieje Najnowsze” 2021, z. 2.
Głowacki A., Obozy pracy dla polskich jeńców wojennych na wschodniej Ukrainie (w świetle dokumentów sowieckich) 1939-1940, „Dzieje Najnowsze” 1994, R. XXVI, 1994, z. 1.
Grzybowski J, Powojenne losy żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie po powrocie na Białoruś, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2007, nr 6/1 (11).
Jaczyński S., Losy oficerów polskich ocalałych z zagłady na Wschodzie po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej, czerwiec-sierpień 1941, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2012, nr 13 (64), z. 1.
Junosz-Drewnowski I., Rok 1939. Łączność Armii „Kraków” (wspomnienia i uwagi), „Przegląd Łączności i Informatyki” 1999, nr 1.
Kaczyński A., Polscy jeńcy wojenni w ZSRS, „Biuletyn IPN. Pamięć.pl” 2012, nr 7.
Kolinko E., Wstęp, w: Helena z Wolskich Krukowiecka. Dziennik 1831-1833, z rękopisu odczytała, skomentowała i wstępem poprzedziła E. Kolinko, Warszawa 2014.
Kowalski P., Ossowski A., Sitarek A., Ocaleni z „nieludzkiej ziemi”, Łódź 2012.
Krzeczunowicz K., Ułani księcia Józefa. Historia 8 Pułku Ułanów ks. Józefa Poniatowskiego 1784-1945, Londyn 1960.
Kunert A.K., Pius XII i żołnierze II Korpusu Polskiego gen. dyw. Władysława Andersa, „Resovia Sacra” 2021, R. 28, s. 290-291 (DOI: 10.52097/rs.2021.273-311).
Laudyn W., Zarys historii wojennej pułków polskich 1918-1920: 7 Pułk Ułanów Lubelskich, Warszawa 1931.
Margielewicz M., Obrona Narodowa w województwie śląskim w latach 1937-1939, „Wieki Stare i Nowe” 2012, nr 4 (9).
Морозов Н.А., ГУЛАГ в Коми крае. 1929-1956, Сыктывкар 1997, [Morozov N.A., GULAG v Komi krae. 1929-1956, Syktyvkar 1997.].
Narębski W., Szkolnictwo średnie i wojskowe 2 Korpusu Polskiego, „Prace Komisji Historii Nauki PAU” 2010, t. X.
Pasztor M., 2 Korpus Polski a stosunki polsko-włoskie w latach 1945-1946, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2015, nr 16 (67), z. 3 (253).
Rybarska E., Jeńcy w Juży. Alfabetyczny wykaz 9567 jeńców wojennych z 1939 roku – Polaków i obywateli polskich – skoncentrowanych latem 1941 w obozie jenieckim NKWD w Juży, seria: „Indeks represjonowanych”, t. 11, Warszawa 2000.
Sacewicz K., Układ Sikorski-Majski w ocenie centralnej prasy polityczno-informacyjnej Polskiego Państwa Podziemnego (czerwiec-sierpień 1941 roku), „Echa Przeszłości 2004, nr 5.
Siwiec-Cielebon M., Garnizon Wadowice oraz społeczeństwo Ziemi wadowickiej w systemie mobilizacyjnym sił zbrojnych II RP – wybrane zagadnienia i problemy badawcze, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny” 2015, nr 18.
Szczurowski M., Przyczynek do dziejów Armii Polskiej na Wschodzie w latach 1942-1943, „Przegląd Nauk Historycznych” 2002, R. I, nr 2.
Śmigielski T., Zarys historji wojennej 8-go pułku ułanów Ks. Józefa Poniatowskiego, Warszawa 1929.
Wywiał P., Bracia Herzogowie. Żołnierze Niepodległości, Kraków 2018.
Wywiał P., Bracia Herzogowie: z Wadowic ku Niepodległości, w: „Idziemy w bój życia”.
Społeczność wadowickiego Gimnazjum w drodze do Niepodległości, red. K. Meus, Wadowice 2018.
Zaćmiński A., Koncepcje i próby zachowania oraz odtworzenia Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (1945-1954), „Dzieje Najnowsze” 1999, R. XXXI, z. 4.
Netografia:
https://indeksrepresjonowanych.pl
https://podlaskisenior.pl/czerwone-maki/
https://www.gov.uk/guidance/medals-campaigns-descriptions-and-eligibility#war-medal-1939-to-1945
https://www.gov.uk/guidance/medals-campaigns-descriptions-and-eligibility#world-war-2-medals
https://www.polishresettlementcampsintheuk.co.uk
