Obraz rolnictwa Spytkowic i Ryczowa w dokumentacji Obozu Naukowo-Badawczego z 1968 r.
DOI:
https://doi.org/10.12797/RSpyt03.2024.03.04Słowa kluczowe:
wieś, rolnictwo, chałupa wiejska, stodoła wieloboczna, uprawa roli, hodowla zwierząt, orka, wóz konnyAbstrakt
W 1968 r. w czasie Etnograficznego Obozu Naukowo-Badawczego przeprowadzano wywiady z mieszkańcami Spytkowic i Ryczowa. Zebrane przez badaczy ankiety znajdują się obecnie w Archiwum Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie. W archiwaliach można znaleźć informacje na temat codzienności mieszkańców Spytkowic i Ryczowa. Z powodu niewielkiej liczby przeprowadzonych wywiadów nie można uznać ich za reprezentatywne, niemniej jednak zebrane wypowiedzi są niezwykle cenne ze względu na oddanie głosu bezpośrednim uczestnikom wiejskiej codzienności. Jeden z badanych tematów dotyczył lokalnego ludowego budownictwa, którego charakterystycznymi elementami były domy jednotraktowe kryte strzechą oraz stodoły wieloboczne. Ludność trudniła się głównie rolnictwem oraz pracą poza wsią. Mieszkańcy wspominali metody uprawy roli, w tym niepraktykowaną już współcześnie orkę w zagony, a także wykorzystywane narzędzia. Poświęcono wiele uwagi hodowli zwierząt, szczególnie wspólnotowego wypasu bydła na gminnych pastwiskach. Omówiona została także kwestia używania siły pociągowej koni i krów. Uczestników obozu naukowego interesowały ponadto środki transportu zaprzęgowego, jak wozy i sanie, a także ręcznego, np. taczki.
Bibliografia
Bazielichówna B., Transport i komunikacja w Siołkowicach Starych, „Etnografia Polska” 1958, t. 1.
Google Scholar
Caputa Z., Przysiółki górskie – ważny element krajobrazu Beskidu Żywieckiego, „Karta Groni: Wydawnictwo społeczno-kulturalne poświęcone sprawom Żywiecczyzny” 2004, nr 23.
Google Scholar
Czajkowski J., Konstrukcja sochowo-ślemieniowa w budownictwie wiejskim na terenie Polski, „Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie” 1972, t. 4.
Google Scholar
Drozd-Piasecka M., Postawy mieszkańców wsi w sytuacji konfliktowej zaistniałej na tle komasacji, „Etnografia Polska” 1982, t. 26, nr 1.
Google Scholar
Galczak-Froch A., Problemy z usystematyzowaniem wewnętrznego rozwarstwienia chłopstwa, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2013, nr 18, http://dx.doi.org/10.15804/ksm201312.
Google Scholar
Gnerowicz J., Skoczylas M., Profesor Teofil Ciesielski – współzałożyciel Galicyjskiego Towarzystwa dla Ogrodnictwa i Pszczelnictwa oraz Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika we Lwowie, „Wszechświat” 2017, t. 118, nr 10-12.
Google Scholar
Halamska M., Zwęglińska-Gałecka D., Od wsi chłopskiej do robotniczej, w: Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi, t. 1, seria: „Ciągłość i Zmiana 1918-2018”, red. M. Halamska, M. Stanny, J. Wilkin, Warszawa 2019, https://doi.org/10.53098/9788373839984.
Google Scholar
Kąś J., Kultura materialna Kliszczaków w ujęciu dialektologicznym i etnograficznym
Google Scholar
na tle gwar Małopolski południowej. Nazwy części wozu, w: Kliszczacy – gwara i kultura, red. M. Rak, M. Brytan-Ciepielak, Kraków 2022, https://doi.org/10.12797/9788381387187.01.
Google Scholar
Kolberg O., Dzieła wszystkie, t. 5, Krakowskie, cz. 1, Wrocław–Poznań 1962.
Google Scholar
Kolasa A., Marek R., Seremet A., Gmina Spytkowice na starej fotografii, Spytkowice–Wadowice 2021.
Google Scholar
Krystian M., „Nie rzucim ziemi” – organizacje rolnicze i spółdzielcze, w: Ryczów.
Google Scholar
Z dziejów wsi i parafii, red. D. Fryc-Piętak, A. Rybarczyk, M. Szczypczyk, Wadowice 2002.
Google Scholar
Kuciel-Frydryszak J., Chłopki. Opowieść o naszych babkach, Warszawa 2023.
Google Scholar
Łuczkowski J., Od ziarenka do bochenka, Opoczno 2021.
Google Scholar
Matuszczak J., Uwagi o budownictwie drewnianym w powiecie pszczyńskim, „Ochrona Zabytków” 1957, t. 10, nr 1.
Google Scholar
Mostowik P., Dawne Spytkowice (do 1513 r.), w: 800 lat Spytkowic. Księga jubileuszowa, red. J. Warzecha, J. Fabin, P. Mostowik, Ząbki 2000.
Google Scholar
Mostowik P., Spytkowice na początku lat sześćdziesiątych, w: 800 lat Spytkowic. Księga jubileuszowa, red. J. Warzecha, J. Fabin, P. Mostowik, Ząbki 2000.
Google Scholar
Napora M., Woźniak M., Między humanistyką a posthumanistyką. Interdyscyplinarność w badaniach humanistycznych, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2017, t. 14, nr 1.
Google Scholar
Nowosz W., Zajęcia rolnicze i hodowlane, w: Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 1, seria: „Biblioteka Etnografii Polskiej”, nr 32, red. M. Biernacka et al., Wrocław 1976.
Google Scholar
Ogorzałek A., Kronika 1968-1970, „Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie” 1972, t. 4.
Google Scholar
Pokropek M., Etnografia. Materialna kultura ludowa Polski na tle porównawczym, Warszawa 2019.
Google Scholar
Rabiega E., Adaptacja mieszkańców Kargowej w zakresie kultury rolniczej, „Rocznik Lubuski” 1966, t. 4.
Google Scholar
Swadźba U., Etos pracy w Polsce. Ewolucja zjawiska, w: Praca – więź – integracja.
Google Scholar
Wyzwania w życiu jednostki i społeczeństwa. Monografia poświęcona pamięci prof. zw. dr. hab. Władysława Jachera, t. 1, seria: „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 3304, red. U. Swadźba, B. Pactwa, M. Żak, Katowice 2015.
Google Scholar
Szczypczyk M., Z przeszłości Ryczowa, w: Ryczów. Z dziejów wsi i parafii, red. D. Fryc-Piętak, A. Rybarczyk, M. Szczypczyk, Wadowice 2002.
Google Scholar
Szpak E., Mentalność ludności wiejskiej w PRL. Studium zmian, Warszawa 2013.
Google Scholar
Terlecki D., Po dolary i wolność: Śladami Polonii w Ameryce, Warszawa 2019.
Google Scholar
Thomas W., Znaniecki F., Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1-5, Warszawa 1976.
Google Scholar
Wieruszewska-Adamczyk M., Wieś polska w perspektywie stulecia. Refleksje rocznicowe 1918-2018, „Zeszyty Wiejskie” 2019, z. 24, https://doi.org/10.18778/1506-6541.24.01.
Google Scholar
Wylegała A., Był dwór, nie ma dworu. Reforma rolna w Polsce, Wołowiec 2022.
Google Scholar
Wyżga M., Chłopstwo. Historia bez krawata, Kraków 2022.
Google Scholar
Żurek D., Parafie Spytkowice, Bachowice i Ryczów w średniowieczu i w początkach epoki nowożytnej, „Rocznik Spytkowicki” 2022, nr 1.
Google Scholar
Netografia:
Google Scholar
Babice: 70 rocznica wyzwolenia Babic, https://chrzanowski24.pl/wiadomosci-lokalne/babice-70-rocznica-wyzwolenia-babic-30118147.
Google Scholar
Piotrowski K.P., Kropla drąży skałę, rozmowa z M. Baliszewską, dziennikarką Polskiego Radia, https://m.folk24.pl/wywiady/kropla-drazy-skale.
Google Scholar
Narodowy Instytut Dziedzictwa, [portal] zabytek.pl.maps.mapywig.org.
Google Scholar
