W słabości siła. Bilans ewolucji polskich partii politycznych w latach 1989-2013
DOI:
https://doi.org/10.12797/Poliarchia.02.2014.02.10Keywords:
Poland, parties, politics, evolution, cartelAbstract
With strength comes weakness. The evolution of political parties in Poland, 1989‑2013
The article elaborates on the political parties in Polish Third Republic, from the inception of multi‑party system to contemporary days. Its aim is to analyse the evolution of Polish political parties and to point out advantages and disadvantages of the process. The Polish parties have undoubtedly undergone a major evolution over the past 25 years and it would seem that in some areas they are becoming similar to parties of Western Europe. However, the author indicates that on many levels their transition remains incomplete – a best‑case scenario – or superficial. This in turn leads to a problematic paradox – strengthening of Polish political parties has contributed to weakening the state rather than enhancing its capabilities. In this sense, the strength of Polish political party seems to be merely a facade behind which serious structural problems are hidden. The alarmingly low levels of trust in politics and social activity alongside the process of cartelization are leading to yet unidentified consequences.
References
I. Publikacje drukowane:
Literatura pomocnicza:
– monografie i opracowania:
Ágh A., The Politics of Central Europe, London 1998. DOI: https://doi.org/10.4135/9781446279250
Anusz A., Osobista historia PC, Warszawa 2007.
Bałtowski M., Miszewski M., Transformacja gospodarcza w Polsce, Warszawa 2006.
Banaszak B., Preisner A., Wprowadzenie do prawa konstytucyjnego, Wrocław 1992.
Chmaj M., Prawna instytucjonalizacja partii politycznych w Polsce, Lublin 1994.
Chmaj M., Żmigrodzki M., Status prawny partii politycznych w Polsce, Toruń 1995.
Cimoszewicz W., Smółko A., Czas odwetu, Białystok 1993.
Conradt D. P., German Polity, Boston 2009.
Dudek A., Historia polityczna Polski 1989‑2005, Kraków 2007, Arkana Historii.
Geremek B., Żakowski J., Geremek opowiada, Żakowski pyta. Rok 1989, Warszawa 1990.
Gherghina S. M., Explaining Electoral Volatility in Central and Eastern Europe. A Party Organizational Approach, Leiden 2012.
Godlewski T., Polski system polityczny. Instytucje, procedury, obywatele, Toruń 2005.
Grabowska M., Szawiel T., Budowanie demokracji. Podziały społeczne, partie polityczne i społeczeństwo obywatelskie w postkomunistycznej Polsce, Warszawa 2001.
Hall A., Polak E., Kobzdej M., Spór o Polskę, Warszawa 1993.
Hirsz Z. J., Historia polityczna Polski 1939‑1998, t. 5 Białystok 1998.
Huntington S. P., Trzecia fala demokratyzacji, przeł. A. Dziurdzik, Warszawa 1995.
Jacuński M., Dojrzali, wykształceni i religijni: partyjne kadry z profilu, [w:] Ludzie partii – idealiści czy pragmatycy? Kadry partyjne w świetle badań empirycznych, red. nauk. A. Pacześniak, J.‑M. De Waele, Warszawa 2011.
Karnowski M., Marcinkiewicz M., Zaremba P., Marcinkiewicz – kulisy władzy. Z Kazimierzem Marcinkiewiczem rozmawiają Michał Karnowski i Piotr Zaremba, Warszawa 2007.
Krasowski R., Po południu. Upadek elit solidarnościowych po zdobyciu władzy, Warszawa 2012, Historia III RP, t. 1.
Kuroń J., Żakowski J., Siedmiolatka, czyli Kto ukradł Polskę?, Wrocław 1997.
Lewis P. G., Political Parties in Post‑Communist Eastern Europe, London–New York 2001. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203183380
Majcherek J. A., Pierwsza dekada III Rzeczypospolitej 1989‑1999, Warszawa 1999.
Majewski M., Reszka P., Daleko od miłości, Warszawa 2011.
Materska‑Sosnowska A., Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej – dostosowanie syndykatu władzy do zasad demokracji parlamentarnej, Warszawa 2006.
Matyja R., Rywalizacja polityczna w Polsce, Kraków–Rzeszów 2013, Biblioteka Myśli Politycznej, 90.
Nalewajko E., Protopartie i protosystem? Szkic do obrazu polskiej wielopartyjności, Warszawa 1997.
Panebianco A., Political Parties. Organization and Power, przeł. M. Silver, Cambridge–New York 1988.
Polskie partie i ugrupowania parlamentarne, red. K. Kowalczyk, J. Sielski, Toruń 2005.
Polskie prawo konstytucyjne, red. nauk. D. Górecki, Warszawa 2012, Seria Akademicka – Wolters Kluwer Polska.
Robertson G. B., The Politics of Protest in Hybrid Regimes. Managing Dissent in Post‑Communist Russia, Cambridge 2010. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511921209
Sartori G., Parties and Party Systems, Colchester 2005.
Sobolewska‑Myślik K., Partie i systemy partyjne Europy Środkowej po 1989 roku, Kraków 1999.
Sobolewska‑Myślik K., Partie i systemy partyjne na świecie, Warszawa 2004.
Stankiewicz A., Śmiłowicz P., Zbigniew Ziobro. Historia prawdziwa, Warszawa 2007, Pod Lupą Newsweek Polska.
Szczerbiak A., Poles Together? The Emergence and Development of Political Parties in Postcommunist Poland, Budapest 1999.
Śpiewak P., Pamięć po komunizmie, Gdańsk 2005, Idee i Polityka.
Tavits M., Post‑Communist Democracies and Party Organization, Cambridge 2013. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781139565196
Tomczak Ł., Polskie partie socjaldemokratyczne w latach 1990‑1997, Szczecin 2003, Rozprawy i Studia – Uniwersytet Szczeciński, t. 452.
Zaremba P., O jednym takim… Biografia Jarosława Kaczyńskiego, Warszawa 2010.
Ziemkiewicz R., Czas wrzeszczących staruszków, Lublin 2008.
– prace zbiorowe:
Global Go To Think Tanks Report and Policy Advice, red. J. G. McGann, Philadelphia 2012.
Batorski D. [i in.], Internet w kampanii wyborczej 2011, Raport Instytutu Spraw Publicznych, Warszawa 2012.
Bober J. [i in.], Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy, konieczne działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce, Kraków 2013.
Brief programowy. Trzeci sektor – piata władza?, Instytut Kościuszki, Kraków 2011.
Demokracje zachodnioeuropejskie. Analiza porównawcza, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław 1997.
Komitety Obywatelskie. Powstanie – rozwój – upadek?, red. T. Borkowski, A. Bukowski, Kraków 1993, Select.
Nastroje społeczne w sierpniu, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Komunikat z badań BS/114/2013, Warszawa 2013.
O stanie Rzeczypospolitej i drogach wiodących do jej naprawy (próba diagnozy – wstępne postulaty), Warszawa 1997.
Partie i systemy partyjne, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Kraków 1999, Encyklopedia politologii, t. 3.
Partie i ugrupowania parlamentarne III RP, red. K. Kowalczyk, J. Sielski, Toruń 2006.
Wybory parlamentarne 1991 i 1993 a polska scena polityczna, red. S. Gebethner, Warszawa 1995.
– rozdziały w pracach zbiorowych:
Benda L., System partyjny Węgier, [w:] Partie i systemy partyjne Europy Środkowej, red. A. Antoszewski [i in.], Wrocław 2003.
Domański H., Czy w Polsce zanikają klasy? Postawy wyborcze a miejsce w strukturze społecznej w latach 1991‑1997,
[w:] Wielka transformacja. Zmiany ustroju w Polsce po 1989, red. I. Krzemiński, Warszawa 2011.
Fiala P., Hloušek V., System partyjny Republiki Czeskiej, [w:] Partie i systemy partyjne Europy Środkowej, red. A. Antoszewski [i in.], Wrocław 2003.
Herbut R., Jednaka W., Partie i system partyjny w Polsce na tle tendencji rozwojowych w wybranych państwach Europy Środkowej i Wschodniej, [w:] Ewolucja polskiego systemu politycznego po 1989 roku w świetle komparatystycznej teorii polityki, red. A. Antoszewski, Wrocław 1994.
Jackowska A., Subwencje budżetowe dla partii politycznych – kwoty i tendencje, [w:] Subwencje z budżetu państwa dla partii politycznych. Jawność i kontrola, red. J. Zbieranek, Warszawa 2008.
Kamiński A. Z., Demokracja, odpowiedzialność, korupcja w warunkach transformacji ustrojowej, [w:] Kapitalizm po polsku. Państwo, prawo, gospodarka, red. M. Szułdrzyński, Kraków 2003, Studia i Analizy – Ośrodek Myśli Politycznej, 8.
Matyja R., Od ruchu „trzech tenorów” do partii Tuska, [w:] Platforma Obywatelska, red. M. Migalski, Toruń 2009, Polskie Partie Polityczne.
Matyja R., Od silnego przywództwa do partii monocentrycznej, [w:] Prawo i Sprawiedliwość, red. M. Migalski, Toruń 2010, Polskie Partie Polityczne.
Meyer‑Sahling J. H., Jáger K., Party Patronage in Hungary: Capturing the State, [w:] Party Patronage and Party Government in European Democracies, red. P. Kopecký, P. Mair, M. Spirova, Oxford 2012. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199599370.003.0009
Migalski M., Dwadzieścia lat polskiego systemu partyjnego, [w:] Quo vadis Polonia? W drodze do demokratycznego państwa prawa. Polska 1989‑2009, red. J. Kochanowski, M. Kuruś, Warszawa 2010, Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich. Źródła, 2010, nr 5.
Scarrow S. E., Parties without Members? Party Organization in a Changing Electoral Environment, [w:] Parties without Partisans. Political Change in Advanced Industrial Democracies, red. R. J. Dalton, M. P. Wattenberg, Oxford–New York 2000.
Sielski J., Liderzy partyjni we współczesnych polskich partiach politycznych, [w:] Partie i system partyjny III RP, red. K. Kowalczyk, Toruń 2011.
Słomczyński W. [i in.], Stabilność ugrupowań parlamentarnych, [w:] Wybrane aspekty funkcjonowania Sejmu w latach 1997‑2007, red. J. K. Sokołowski, P. Poznański, Kraków 2008.
Sobolewska‑Myślik K., Kosowska‑Gąstoł B., Borowiec P., Od centralizacji do demokratyzacji – struktura organizacyjna Platformy Obywatelskiej RP, [w:] Platforma Obywatelska, red. M. Migalski, Toruń 2009, Polskie Partie Polityczne.
Ziętara W., Miejsce i znaczenie think‑tanks w polskim systemie politycznym po 1989 r., [w:] Oblicza polskiej modernizacji. Próba bilansu transformacji systemowej III Rzeczypospolitej, red. E. Krasucki, T. Sikorski, A. Szczepańska, Toruń 2011.
– artykuły w czasopismach naukowych:
Cześnik M., Partycypacja wyborcza Polaków, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2009, s. 6, Badania, Ekspertyzy, Rekomendacje.
Dmochowska M., Intelektualne zaplecze polityczne lewicy i prawicy w Polsce po 1989 roku. Wstępna diagnoza, „Studia Polityczne” 2008, nr 21.
Kamiński A. Z., III RP – anatomia kryzysu państwa, „Ius et Lex” 2005, nr 3.
Kinowska Z., Kondycja społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, „Infos” (Biuro Analiz Sejmowych) 2012, nr 22.
R. S. Katz, P. Mair, Changing Models of Party Organization and Party Democracy: The Emergence of the Cartel Party, „Party Politics” 1995, vol 1, nr 1, s. 14, [online] http://dx.doi.org/10.1177/1354068895001001001. DOI: https://doi.org/10.1177/1354068895001001001
Mair P., Van Biezen I., Party Membership in Twenty European Democracies, 1980‑2000, „Party Politics” 2001, vol. 7, nr 1, [online] http://dx.doi.org/10.1177/1354068801007001001. DOI: https://doi.org/10.1177/1354068801007001001
Majchrowski J., Ordynacje wyborcze do Sejmu w procesie krystalizacji systemu partyjnego w Polsce, „Studia Iuridica” 1998, nr 36.
Mojak R., Prawnoustrojowe i polityczne mechanizmy tworzenia rządu w Polsce (prolegomena), „Przegląd Sejmowy” 2002, nr 5 (52).
Nowakowski K., Wymiary zaufania i problem zaufania negatywnego w Polsce, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, rok LXX, z.1 z 2008 r., s. 213.
Peszyński W., Personalizacja politycznych preferencji, „Preferencje Polityczne. Postawy – identyfikacje – zachowania” 2012, nr 3.
Tittenbrun J., Kapitalizm patrymonialny, „Przegląd Zachodni” 2000, nr 2.
Tomczak Ł., Przywódcy polskich partii politycznych, „Preferencje Polityczne. Postawy – identyfikacje – zachowania” 2011, nr 2.
Van Biezen I., Mair P., Poguntke T., Going, Going… Gone? The Decline of Party Membership in Contemporary Europe, „European Journal of Political Research” 2012, vol. 51, nr 1, [online] http://dx.doi.org/10.1111/j.1475‑6765.2011.01995.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1475-6765.2011.01995.x
– artykuły prasowe:
„Kultura” 1993, nr 3.
„Polityka” 2010, 27 III.
„Tygodnik Solidarność” 2007, 2 II.
„Wprost” 2007, 12 II.
Borowska K., Niepartyjny think tank PiS, „Rzeczpospolita” 2009, 22 XII.
Borowska K., Platforma pokaże swój think tank, „Rzeczpospolita” 2010, 19 I.
Gadomski W., Nie ukrywamy: pracujemy dla Platformy, „Gazeta Wyborcza” 2013, 14 VIII.
Kacprzak I., Zalesiński Ł, Platforma martwych dusz, „Rzeczpospolita” 2011, 6 VII.
Kowalczyk J., Polska jest zagłębiem think tanków, „Puls Biznesu” 2013, 11 VI.
Macieja D., Ruch w akcji, „Wprost” 1999, 24 I.
Skalski E., Bieda‑partie, „Gazeta Wyborcza” 1990, 7 IV.
Śmiłowicz P., Gielewska A., Nieobecny prezes, „Wprost” 2013, 16 IX.
Terlikowski T. P., Gladiatorzy wodza, „Wprost” 2008, 2 XI.
Ziemkiewicz R., Patrioci dopilnują Kaczyńskiego, „Rzeczpospolita” 2011, 28 V.
Żukowski T., Partia mniej ekskluzywna, „Rzeczpospolita” 2012, 31 XII.
II. Publikacje elektroniczne:
Literatura pomocnicza:
– artykuły:
„Dream team” przygotuje strategię globalną dla UE, Polska Agencja Prasowa, 23 VII 2012, [online] http://www.tvn24.pl/biznes‑gospodarka,6/dream‑team‑przygotuje‑strategie‑globalna‑dla‑ue,266631.html.
Maks Kraczkowski (PiS) o Instytucie Polska Racja Stanu, Radio Wnet, 27 IV 2011, [online] http://www.radiownet.pl/publikacje/maks‑kraczkowski‑pis‑o‑instytucie‑polska‑racja‑stanu.
Nem pártoljuk a párttagságot, „Népszabadság” 2011, 14 V, [online] http://nol.hu/belfold/nem_partoljuk_a_parttagsagot_‑1069921.
Platforma Obywatelska to Partia‑Kartel, Polskie Radio, 27 XII 2012, [online] http://www.polskieradio.pl/7/1691/Artykul/751732,Platforma‑Obywatelska‑to‑PartiaKartel.
Prof. Krzemiński: Polskiej polityce brakuje nowych idei i dalekosiężnych projektów, „Polska” 2011,20 V, [online] http://www.polskatimes.pl/artykul/405760,prof‑krzeminski‑polskiej‑polityce‑brakuje‑nowych‑idei‑i‑dalekosieznych‑projektow,id,t.html.
Prof. Piotr Gliński na czele nowego stowarzyszenia Program dla Polski, Polska Agencja Prasowa, 20 V 2013, [online] http://wiadomosci.wp.pl/kat,1025897,title,Prof‑Piotr‑Glinski‑na‑czele‑nowego‑stowarzyszenia‑Program‑dla‑Polski,wid,15663441,wiadomosc.html?ticaid=111595&_ticrsn=3.
Ruiz Castro M., La militancia en tiempos de crisis, „ABC” 2013, 27 V, [online] http://www.abc.es/espana/20130526/abci‑afiliados‑partidos‑crisis‑201305242232.html.
Rzeczkowski G., PiS gminny, 9 V 2006, [online] http://www.media.wp.pl/kat,1022939,page,2,wid,8301810,wiadomosc.html.
Skory T., Polskie partie to fikcja, 11 XII 2012, [online] http://www.rmf24.pl/fakty/polska/news‑polskie‑partie‑to‑fikcja,nId,724993.
Wszyscy chcą do PiS, Polska Agencja Prasowa, 4 IX 2006, [online] http://www.wiadomosci.wp.pl/kat,41794,title,Wszyscy‑chca‑doPiS,wid,8487556,wiadomosc.html?ticaid=110bd7.
Strony internetowe:
Blog Czesława Siekierskiego – http://www.siekierski.blog.pl.
Strona internetowa Fundacji Dyplomacja i Polityka – http://www.dyplomacja.org.
Strona internetowa Instituto Nacional de Estadística – http://www.ine.es.
Strona internetowa Instytutu Obywatelskiego – http://www.instytutobywatelski.pl.
Strona internetowa Instytutu Polska Racja Stanu 2010 – http://www.prs2010.pl.
Strona internetowa Központi Statisztikai Hivatal – http://www.ksh.hu.
Strona internetowa Krajowego Rejestru Sadowego – http://www.krs‑online.com.pl.
Strona internetowa Państwowej Komisji Wyborczej – http://www.pkw.gov.pl.
Strona internetowa Pierwszego Portalu Rolnego – http://www.ppr.pl.
Strona internetowa Stowarzyszenia Centrum im. Ignacego Daszyńskiego – http://www.centrumdaszynskiego.org.pl.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
