Rozwój sieci parafialnej w ziemi zatorskiej w okresie od ok. 1326 do ok. 1378 r.
DOI:
https://doi.org/10.12797/RSpyt03.2024.03.01Keywords:
Churches, land of Zator, parish districts, founders, parish salary, invocationsAbstract
THE DEVELOPMENT OF THE PARISH NETWORK IN ZATOR LAND IN THE PERIOD FROM CA. 1326 TO CA. 1378
The subject of this sketch is an analysis of changes in the church network in the so-called Zator land, that is, the part of the Zator deanery located south of the Vistula River and east of Skawinka. Around 1326, there were 23 churches in the area. Later sources were analysed, with the final caesura being 1375-1378. The most important development in the period from ca. 1326 to ca. 1378 was the incorporation of the town of Wadowice and the related creation of a separate parish in the town in the second half of the 14th century (initially the Wadowice church was a branch church to the parish in Woźniki). During the period under review, several other parish churches were also established as a result of the colonisation of previously uninhabited areas. The establishment of the parishes in Andrychów and Chocznia, like the earlier one in Inwałd, is linked to the economic boom brought about by the location of the town of Bielsko. The establishment of a parish in Krzeszów indicates a successful attempt to colonise the foothills. In conclusion, it can be stated that no parish disappeared during the period under review, and seven new ones were formed, mostly distributed in the southern part of Zator land. A total of 31 parish churches for the end of the period under study are shown.
References
Bielsko-Biała. Zarys rozwoju miasta i powiatu, red. H. Rechowicz, Katowice 1971.
Bukowski W., Krzeszów, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, z. 2, oprac. W. Bukowski et al., red. F. Sikora, Kraków 1997.
Chachaj J., Rozwój sieci parafialnej w dekanacie Zator do końca XVI wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1997, t. 68, https://doi.org/10.31743/abmk.8762.
Halecki O., Powołanie księcia Władysława Opolskiego na tron krakowski w r. 1273, „Kwartalnik Historyczny” 1913, t. 27.
Johannek P., Entstehung und Entwicklung des Städtenetzes in Oberschlesien, w: Oberschlesien im späten Mittelalter, Hrsg. T. Wünsch, Berlin 1995.
Kiryk F., Rozwój urbanizacji Małopolski XIII-XVI w. Województwo krakowskie, powiaty południowe, seria: „Prace Monograficzne Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie”, t. 70, Kraków 1985.
Kuhn W., Die Städtegründungspolitik des schlesischen Piasten im 13. Jahrhundert vor allem gegenüber Kirche und Adel, „Archiv für schlesische Kirchengeschichte” 1973, Bd. 31.
Kuhn W., Geschichte der deutschen Sprachinsel Bielitz, Würzburg 1981.
Kuhn W., Siedlungsgeschichte des Auschwitzer Beskidenvorlandes, „Zeitschrift für Ostforschung” 1975, Bd. 24.
Kuraś S., Statuty i przywileje bractwa kapłanów dekanatu zatorskiego 1378-1525, „Polonia Sacra” R. 7, 1955, z. 4.
Laberschek J., Myślenice, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 5, z. 1, oprac. W. Bukowski et al., red. W. Bukowski, Kraków 2016.
Leszczyńska-Skrętowa Z., Brodła, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, z. 2, oprac. Z. Leszczyńska-Skrętowa et al., Wrocław 1985.
Leszczyńska-Skrętowa Z., Jaroszowice, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 2, z. 2, oprac. J. Kurtyka et al., red. A. Gąsiorowski, Wrocław 1989.
Leszczyńska-Skrętowa Z., Klecza, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, z. 3, oprac. J. Kurtyka et al., red. A. Gąsiorowski, Wrocław 1991.
Leszczyńska-Skrętowa Z., Kosowa, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, z. 1, oprac. W. Bukowski et al., red. F. Sikora, Kraków 1994
Ładogórski T., Studia nad zaludnieniem Polski XIV w., Wrocław 1958.
Panic I., Bielsko od zarania do wybuchu wojen śląskich (1740), seria: „Bielsko-Biała. Monografia Miasta”, t. 1, Bielsko-Biała 2010.
Perzanowski Z., Bielsko-Biała. Zarys dziejów rozwoju przestrzennego miasta, seria: „Rozprawy i Studia – Uniwersytet Jagielloński”, t. 2, Kraków 1958.
Rajman J., Najstarsze kościoły ziemi zatorskiej na tle wykazu parafii dekanatu zatorskiego z lat 1325-1327, „Rocznik Spytkowicki” 2023, nr 2.
Rajman J., Średniowieczne Wadowice na tle osadnictwa nad Skawą i Wieprzanką, w: Wadowice.
Studia z dziejów miasta, red. A. Nowakowski, Wadowice 1997.
Rajman J., Żywiec i Stary Żywiec. Średniowieczna translokacja czy historiograficzna pomyłka?, w: Silesia – Polonia – Europa. Studia historyczne dedykowane Profesorowi Idziemu Panicowi, red. J. Sperka, Katowice–Bielsko-Biała 2019.
Sikora F., Bachowice, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, oprac. Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, Wrocław 1980.
Sikora F., Barwałd Dolny, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, oprac. Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, Wrocław 1980.
Sikora F., Barwałd Średni, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, oprac. Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, Wrocław 1980.
Sikora F., Brzezowiec, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, oprac. Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, Wrocław 1980.
Sikora F., Chrząstowice, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, oprac. Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, Wrocław 1980.
Wolski M., Łętkowice, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, z. 4, oprac. W. Bukowski et al., red. F. Sikora, Kraków 2003.
Wolski M., Marcyporęba, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 4, z. 1, oprac. W. Bukowski et al., red. W. Bukowski, Kraków 2006.
Zahradnik J., Zarys dziejów miasta Bielska w cieszyńskiej części województwa śląskiego, Bielsko 1936.
