Badania strat wojennych w zakresie zbiorów artystycznych na przykładzie zamku w Malborku
DOI:
https://doi.org/10.32030/KRZY.2021.01Słowa kluczowe:
Muzeum Zamkowe w Malborku, #Projekt Straty, MKiDN, straty wojenne, dawne zbiory zamkowe, archiwalia, badania proweniencyjneAbstrakt
W artykule omówiono badania prowadzone od 2018 roku w Muzeum Zamkowym w Malborku w zakresie strat wojennych zamków w Malborku i Kwidzynie. Nadrzędnym zadaniem realizowanego projektu Badanie polskich strat wojennych, który już trzykrotnie otrzymał dofinansowanie z programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jest stworzenie katalogu strat wojennych obu instytucji. Najistotniejszym elementem tych działań jest poznanie, scalenie i zbadanie dostępnego materiału archiwalnego, a na tej podstawie ustalenie powojennych losów dawnych zbiorów zamkowych, zakresu strat i rozproszeń.
Bibliografia
Biernat Czesław: Archiwum Państwowe w Gdańsku. Przewodnik po zasobie do 1945 roku. Warszawa–Łódź 1992
Butryn Bartłomiej: Przebieg prac dekoratorskich i aranżacyjnych w ujęciu Sprawozdań Zarządu Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego. W: Sprawozdania Zarządu Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego. Red. Artur Dobry, Janusz Trupinda. Malbork 2020, s. 50–65
Butryn Bartłomiej: Sukienka obrazu Matki Boskiej Pokornej (Malborskiej) [online]. Projekt Straty, Muzeum Zamkowe w Malborku [dostęp 26 kwietnia 2021]. Dostępny w internecie: http://straty.zamek.malbork.pl/sukienka-obrazu-matki-boskiej-pokornejmalborskiej/
Butryn Bartłomiej: Nie tylko militaria. Zapomniana część kolekcji T.J. Blella. W: Inwentarz kolekcji Theodora Josepha Blella. Opracowanie krytyczne. [w druku]
Czarnowska Joanna: Inwentarz monet ze zbioru dr. Maxa Jaqueta. W: Przywracanie historii. Losy malborskich zbiorów po II wojnie światowej. Katalog wystawy czasowej. Red. Aleksandra Siuciak. Malbork 2015, s. 375
Czarnowska Joanna: Numizmaty z przedwojennej kolekcji malborskiej w zbiorach zamkowych po 1961 roku. W: Nowy początek. (Od)budowa kolekcji muzealnych po II wojnie światowej. Red. Janusz Trupinda, Aleksandra Siuciak. Malbork 2019, s. 58–67
Czarnowska Joanna: Kolekcje zamkowe w świetle Sprawozdań Zarządu Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego. W: Sprawozdania Zarządu Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego. Red. Artur Dobry, Janusz Trupinda, Malbork 2020, s. 66–74
Darecka Katarzyna, Frąckowska Anna: Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku – straty wojenne. Gdańsk 2020
Darecka Katarzyna, Jastrzembska-Olkowska Izabela: Dwór Artusa w Gdańsku – straty wojenne. Gdańsk 2020
Dobry Artur: Inwentarz Zamku Średniego w Malborku z 1894 roku. „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2002, nr 4, s. 535–551
Dziedzic Marek: Smutny koniec króla Fryderyka. „Dziennik Malborski”, dodatek do „Dziennika Bałtyckiego” 2014, nr 37, z 14 lutego, s. 7
Gosk Daniel, Masłowski Aleksander: Inwentarz kolekcji Theodora Blella. W: Inwentarz kolekcji Theodora Josepha Blella. Opracowanie krytyczne. [w druku]
Górska Justyna: Powiatowe Archiwum Państwowe w Malborku w latach 1952–1966 w świetle kronik i sprawozdań Eligiusza Gumprechta. W: Ex praesenti praeteritum. Księga pamiątkowa jubileuszu 60-lecia Archiwum Państwowego w Elblągu z siedzibą w Malborku. Kom. red. Archiwum Państwowe w Elblągu z siedzibą w Malborku. Malbork 2021, s. 13–20
Groth Paweł: Egzemplarz relacji Boota z roku 1632 z odręcznymi rysunkami, odnaleziony w Archiwum Gdańskim. „Rocznik Gdański” 1955, t. 14, s. 405–416
Heś Robert: Utracone skarby dawnych wrocławskich muzeów. Wrocław 2017
Lijka Justyna: Okruchy z historii utraconego obrazu Matki Bożej Pokornej z kościoła Najświętszej Marii Panny na Zamku Wysokim w Malborku. W: Nowy początek. (Od) budowa kolekcji muzealnych po II wojnie światowej. Red. Janusz Trupinda, Aleksandra Siuciak. Malbork 2019, s. 104–133
Karecka Lidia Małgorzata: Mienie zwane podworskim w Muzeum Narodowym w Warszawie. „Muzealnictwo” 2012, nr 53, s. 44–56
Konferencja – relacja [online]. Projekt Straty, Muzeum Zamkowe w Malborku [dostęp 15 maja 2021]. Dostępny w internecie: http://straty.zamek.malbork.pl/konferencja-relacja/Kowalska Helena: Straty wojenne Muzeum Miejskiego (Stadtmuseum) w Gdańsku. Seria Nowa, t. 1. Malarstwo. Gdańsk 2017
Księgozbiory rozproszone. Losy księgozbiorów historycznych po II wojnie światowej: materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Zamkowe w Malborku 19 października 2012 roku. Red. Aleksandra Siuciak. Malbork 2015
Lewalski Krzysztof: Powstanie i działalność Verein für die Herstellung und Ausschmückung der Marienburg (Towarzystwo Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego) 1884−1945. „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1995, nr 2, s. 149−166
Lewandowska Anna, Zalewska Karolina, Zielińska Katarzyna: ABC – podstawy prowadzenia badań proweniencyjnych. Szkolenia Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Warszawa 2015
Matelski Dariusz: Grabież i restytucja polskich dóbr kultury od czasów nowożytnych do współczesnych. T. 1–2. Kraków 2006
Mierzwiński Mariusz: Zamek malborski w latach 1945–1960. „Studia Zamkowe” 2004, t. 1, s. 7–54
Nowy początek. (Od)budowa kolekcji muzealnych po II wojnie światowej. Red. Janusz Trupinda, Aleksandra Siuciak. Malbork 2019
Olkowski Roman: O badaniu proweniencji muzealiów. „Muzealnictwo” 2012, nr 53, s. 27–37
Palica Magdalena: Problem badania proweniencji dzieł sztuki. Przypadek Dolnego Śląska. „Muzealnictwo” 2012, nr 53, s. 30–43
Pospieszna Barbara: Inwentarz lapidarium zamkowego. W: Przywracanie historii. Losy malborskich zbiorów po II wojnie światowej. Katalog wystawy czasowej. Red. Aleksandra Siuciak. Malbork 2015, s. 403
Przylicki Krzysztof: Utracone na zawsze? Przedwojenne Muzeum Uniwersyteckie im. Księdza Kanonika Jana Władzińskiego. Lublin 2015
Pruszyński Jan: Dziedzictwo kultury Polski – jego straty i ochrona prawna. T. 1–2. Kraków 2001
Przywracanie historii. Losy malborskich zbiorów po II wojnie światowej. Katalog wystawy czasowej. Red. Aleksandra Siuciak. Malbork 2015
Romanowska-Zadrożna Maria: Badania proweniencyjne w Polsce (część 1.). „Muzealnictwo” 2016, nr 57, s. 179–191
Romanowska-Zadrożna Maria: Badania proweniencyjne w Polsce (część 2.). „Muzealnictwo” 2017, nr 58, s. 47–59
Rząd Ryszard: Pomniki malborskie. Rys historyczny. „Rocznik Gdański” 1993, t. 53, z. 1, s. 95–113
Rząd Ryszard: „Marienberg Baujahr” 1882–1919 jako źródło do dziejów odbudowy zamku w Malborku. W: Praeterita posteritati. Studia z historii sztuki i kultury ofiarowane Maciejowi Kilarskiemu. Red. Mariusz Mierzwiński. Malbork 2001, s. 413–432
Rząd Ryszard: Malbork 1945: relacja z obrony zamku. „Militaria i Fakty” 2012, nr 4, s. 20–29
Rząd Ryszard: Bedeker malborski 1845–1945. Malbork 2018
Sierzputowski Bartłomiej: Status prawny zbiorów zamku w Malborku po II wojnie światowej – studium prawno-międzynarodowe. W: Nowy początek. (Od)budowa kolekcji muzealnych po II wojnie światowej. Red. Janusz Trupinda, Aleksandra Siuciak. Malbork 2019, s. 34–57
Siuciak Aleksandra: Biblioteki zamkowe – losy księgozbiorów Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku po II wojnie światowej. W: Księgozbiory rozproszone. Losy księgozbiorów historycznych po II wojnie światowej: materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Zamkowe w Malborku 19 października 2012 roku. Red. Aleksandra Siuciak. Malbork 2015, s. 51–64
Siuciak Aleksandra: Mało znane źródła do dziejów malborskich zabytków. W: Przywracanie historii. Losy malborskich zbiorów po II wojnie światowej. Katalog wystawy czasowej. Red. Aleksandra Siuciak. Malbork 2015, s. 220−237
Siuciak Aleksandra: Towarzystwo Odbudowy i Upiększania Zamku 1884−1945. W: Przywracanie historii. Losy malborskich zbiorów po II wojnie światowej. Katalog wystawy czasowej. Red. Aleksandra Siuciak. Malbork 2015, s. 24−29
Siuciak Aleksandra: Strata i rozproszenie. Struktura i charakter strat wojennych zamku w Malborku w świetle dotychczasowych rezultatów projektu. W: Nowy początek. (Od)budowa kolekcji muzealnych po II wojnie światowej. Red. Janusz Trupinda, Aleksandra Siuciak. Malbork 2019, s. 22–33
Siuciak Aleksandra: #ProjektStraty. Działania Muzeum Zamkowego w Malborku w zakresie programu MKiDN „Badanie polskich strat wojennych w latach 2018–2019”. „Studia Zamkowe” 2020, t. 7, s. 143–158
Siuciak Aleksandra: Badania nad stratami zamku w Malborku po II wojnie światowej. W: Kolekcje. Kształtowanie, historia, dziedzictwo utracone. Red. Magdalena Mielnik. Gdańsk 2020, s. 473–482
Siuciak Aleksandra, Trupinda Janusz: Sprawozdania Zarządu Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego z lat 1890–1942 jako źródło do poznania przebiegu i społecznego kontekstu odbudowy zamku w Malborku. W: Sprawozdania Zarządu Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego. Red. Artur Dobry, Janusz Trupinda. Malbork 2020, s. 40–49
Sprawozdania Zarządu Towarzystwa Odbudowy i Upiększania Zamku Malborskiego. Red. Artur Dobry, Janusz Trupinda. Malbork 2020
Straty wojenne Muzeum Okręgowego w Toruniu w świetle dokumentacji ikonograficznej i archiwalnej. Red. Piotr Birecki, Iwona Markowska. Toruń 2019
Szymański Wojciech: Dom Uphagena w Gdańsku – straty wojenne. Gdańsk 2020
Torbus Tomasz: Rekonstrukcje, dekonstrukcje, (nad)interpretacje. Studia o losach architektury środkowoeuropejskich miast i rezydencji w aspekcie politycznym (XIX−XX wiek). Gdańsk 2019
Trupinda Janusz: Badania strat wojennych w Malborku i Kwidzynie – budowanie tożsamości miejsca. W: Nowy początek. (Od)budowa kolekcji muzealnych po II wojnie światowej. Red. Janusz Trupinda, Aleksandra Siuciak. Malbork 2019, s. 8–21
Witkowicz-Pałka Ewa: Dwa skrzydła ołtarzowe ze scenami pasyjnymi (awers) oraz sceną zwiastowania (rewers). W: Przywracanie historii. Losy malborskich zbiorów po II wojnie światowej. Katalog wystawy czasowej. Red. Aleksandra Siuciak. Malbork 2015, s. 416–417
Witkowicz-Pałka Ewa: Obraz tablicowy „Adoracja dzieciątka”. W: Przywracanie historii. Losy malborskich zbiorów po II wojnie światowej. Katalog wystawy czasowej. Red. Aleksandra Siuciak. Malbork 2015, s. 418–419
Witkowicz-Pałka Ewa: Obraz tablicowy „Biczowanie Chrystusa”. W: Przywracanie historii. Losy malborskich zbiorów po II wojnie światowej. Katalog wystawy czasowej. Red. Aleksandra Siuciak. Malbork 2015, s. 414–415
Witkowicz-Pałka Ewa: Obraz tablicowy Matka Boska Pokorna [online]. Projekt Straty, Muzeum Zamkowe w Malborku [dostęp 26 kwietnia 2021]. Dostępny w internecie: http://straty.zamek.malbork.pl/obraz-tablicowy-matka-boska-pokorna/
Wełniak Arkadiusz: Archiwum Państwowe w Elblągu z siedzibą w Malborku. Informator o zasobie. Warszawa 2003
Wełniak Arkadiusz: Charakterystyka zasobu Archiwum sprzed 1945 r. W: Ex praesenti praeteritum. Księga pamiątkowa jubileuszu 60-lecia Archiwum Państwowego w Elblągu z siedzibą w Malborku. Kom. red. Archiwum Państwowe w Elblągu z siedzibą w Malborku. Malbork 2021, s. 23–33
Woźniak Michał: Das Denkmal Friedrichs der Großen und die Wiederherstellung der Marienburg. In: Visuel le Erinnerungskulturen und Geschichtskonstruktionen in Deutschland und Polen 1800 bis 1939. Beiträge der 11. Tagung des Arbeitskreises deutscher und polnischer Kunsthistoriker und Denkmalpfleger in Berlin, 30. September – 3. October 2004 = Wizualne konstrukcje historii i pamięci historycznej w Niemczech i w Polsce 1800–1939. Materiały 11 Konferencji Grupy Roboczej Polskich i Niemieckich Historyków Sztuki i Konserwatorów Zabytków w Berlinie, 30 września – 3 października 2004. Red. Robert Born, Adam S. Labuda, Beate Störtkuhl. Warszawa 2006, s. 233–244
Własność a dobra kultury. Red. Grażyna Czubek, Piotr Kosiewski. Warszawa 2006
Wspomnienie z konferencji [online]. Projekt Straty, Muzeum Zamkowe w Malborku [dostęp 15 maja 2021]. Dostępny w internecie: http://straty.zamek.malbork.pl/wspomnienie-z-konferencji/
Zając Małgorzata: Program „Badanie polskich strat wojennych” – wsparcie MKIDN dla muzeów i nie tylko. Warszawa 2020 [online]. [dostęp 26 kwietnia 2021]. Dostępny w internecie: http://cennebezcenne.pl/wp-content/uploads/2020/06/2020-1-2-ZAJAC.pdf
Zbierska Eleonora: Więzi Muzeum Zamkowego i stowarzyszenia społecznego jako wyraz formowania się środowiska kulturalnego w Malborku w latach 1945−1974. „Rocznik Elbląski” 1985, t. 10, s. 133–142
Zinkiewicz Jacek: Budowa kolekcji militariów w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa po II wojnie światowej. W: Nowy początek. (Od)budowa kolekcji muzealnych po II wojnie światowej. Red. Janusz Trupinda, Aleksandra Siuciak. Malbork 2019, s. 340–359
Strony internetowe
Büchersammlung des Königl. Schlosses Marienburg Da No 38, informacja za: [Booth Abraham] – Journael (ende origineel – handschrift) von de Legatie… [online]. Szukaj w Archiwach [dostęp 26 kwietnia 2021]. Dostępny w internecie: https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/35356375
Dzieła utracone. Katalog strat wojennych [online]. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 26 kwietnia 2021]. Dostępny w internecie: http://dzielautracone.gov.pl/
Wydział Restytucji Dóbr Kultury [online]. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 26 kwietnia 2021]. Dostępny w internecie: http://www.dzielautracone.gov.pl/wydzial-strat-wojennych
Zarząd Odbudowy Zamku w Malborku [online]. Szukaj w Archiwach [dostęp 26 kwietnia 2021]. Dostępny w internecie: https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/zespol/-/zespol/59242
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
