Towarzystwo Polsko-Ormiańskie we Lwowie (1920-1922)

Jakub  Osiecki

doi:10.12797/LH.07.2020.07.05

Authors

Jakub Osiecki Ośrodek Badań nad Kulturą Ormiańską w Polsce Polska Akademia Umiejętności, Kraków

DOI:

https://doi.org/10.12797/LH.07.2020.07.05

Keywords:

Armenia, Polish Armenians, Lwów, Polish-Armenian Society, Armenian National Delegation, Jan Grzegorzewski, August Teodorowicz, Garabed Keuprulian, political lobbying

Abstract

Polish-Armenian Society in Lwów (1920-1922)

Using Armenian and Polish sources, the author analyses the activities ofthe Polish-Armenian Society (Towarzystwo Polsko-Ormiańskie) founded in Lwów(Poland) on June 15, 1920. This organization focused on building relations betweenPoland and Armenia. Its leaders, Jan Grzegorzewski, Garabed Keuprulian and AugustTeodorowicz established cooperation with the Armenian National Delegationin Paris, chaired by Boghos Nubar Pasha, and with its branch in Berlin. They alsoundertook the difficult mission of lobbying for the Armenian case in Warsaw. In thefirst phase of its activity, the Society planned to relocate Polish Armenians (officialsand intelligentsia) to the territories of Western Armenia; due to the deteriorating internationalsituation, the idea was abandoned. Subsequently, efforts were focused onhelping Armenian refugees from Turkey in the Caucasus; on this matter, the Societymade an appeal to the Polish Minister of Foreign Affairs, Count Konstanty Skirmunt.The suspension of the Society’s activity was related to the deterioration of Armenia’ssituation on the international arena. With the abandonment of the Armenianquestion by France and Great Britain, the exchange of letters with activists in Parisalso stopped. The author compares the Society with its counterpart in London – theBritish Armenian Committee, emphasizing the organization of Polish Armenianswas truly exceptional because it was the first one of its kind, and also because itfocused not on the problems of the local diaspora, but on the issue of Armenia’s independence.

Author Biography

Jakub Osiecki, Ośrodek Badań nad Kulturą Ormiańską w Polsce Polska Akademia Umiejętności, Kraków

Historyk, pracownik naukowy Ośrodka Badań nad Kulturą Ormiańską w Polsce; specjalizuje się w dziejach najnowszych Kościoła ormiańskiego oraz relacjach polsko-ormiańskich i publikuje prace na te tematy; sekretarz Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego w Krakowie i współredaktor jego „Biuletynu”.

References

Źródła archiwalne

Archivio Segreto Vaticano: Secretaria di Stato, Orientali in Russia, Pos. 25 sc., fasc. 157; Russia III, Pos. 25 sc., fasc. 163

Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie: sygn. 4644, 4617, 4637

Church of England Lambeth Palace Library (Londyn): Douglas Papers, sygn. 61

[Hajastani] Hayasdani azkayin arkhiv (Erywań): f. 1/o. 6/d. 30; f. 430, o. 1, d. 781; f. 430, o. 1, d. 778; f. 430, o. 1, d. 779

Źródła drukowane

„Gazeta Poranna” (Lwów), 1921, 5621

„Gazeta Lwowska” (Lwów), 1921, 4

Grzegorzewski J., Dwa żywioły wschodnie w Rzeczypospolitej, „Gazeta Wieczorna” (Lwów), 1920, 5226

Grzegorzewski J., Polska – Armenia – Wschód, „Gazeta Poranna” (Lwów), 1929, 6, 8, 10, 13, 15, 19, 20

Grzegorzewski J., Z wczorajszej doby Armenii, „Gazeta Narodowa” (Lwów), 1889, 256

Teodorowicz A., Kwestya ormiańska, Lwów 1898

The treatment of Armenians In the Ottoman Empire 1915-1916. Documents presented to Viscount Grey of Fallodon by Viscount Bryce, wyd. A. Toynbee, London 1916

Opracowania

d’Abancourt H., Antoniewicz Jan Bołoz, w: Polski słownik biograficzny, 1, Kraków 1935, s. 137-139

[Armianskij] Armânskij vopros, red. K. Hudaverdân, Erevan 1991

Barton L. J., Story of Near East relief (1915-1930), New York 1930

[Borian] Borân B., Armeniâ. Zarubežnaâ diplomatiâ, Moskva 1928

[Chaczatrian W.] Khachʿadryan V., Basdatʿghtʿerr lehahay kaghtʿōchakhi masin [Dokumenty dotyczące kolonii polskich Ormian], „Panper Hayasdani arkhivner Hayasdani azkayin arkhiv ” [Przegląd Archiwów Armenii], 2010, 2 (116), s. 72-80

[Chaczatrian W.] Khachʿadryan V., Lehasdani hay hamaynkʿě ev Hay azkayin badviragutʿyun [Wspólnota ormiańska w Polsce i Ormiańska Delegacja Narodowa], „Panper Hayasdani arkhivner” [Przegląd Archiwów Armenii], 2011, 1 (117), s. 39-45

Danowska E., Wiadomości o polskich Ormianach ze zbiorów rękopiśmiennych Biblioteki Naukowej PAN i PAU w Krakowie, w: Polscy Ormianie w drodze do niepodległej Polski. Materiały z konferencji naukowej, Kraków, 9-10 października 2018 r., red.

S. Dziedzic, J. Paluch, Kraków 2018, s. 147-154

Donigiewicz S., Ś. p. prof. dr Roman Barącz, „Posłaniec św. Grzegorza”, 5, 1931, 44, s. 3-10

Donigiewicz S., Śp. inż. Garabed Keuprulian, „Posłaniec św. Grzegorza”, 13, 1939, 3 (115), s. 130-131

Gawroński A., Jan Grzegorzewski, „Rocznik Orientalistyczny”, 1, 1919-1924 [1925], 2, s. 332-334

Grekowicz-Hausnerowa M., Ancówna Bogumiła, w: Materiały do słownika publicystów i dziennikarzy polskich, red. C. Lechicki, „Zeszyty Prasoznawcze”, 15, 1974, s. 119

[Harutiunian K.] Harutʿyunyan G., fransagan panagi haygagan letsʿioně 1916-1920 [Ormiański Legion w Armii Francuskiej 1916-1920], „Badmapanasiragan hantes” [Przegląd Historyczny], 1999, 2-3 (101), s. 101-111

Hovannisian R., Armenia on the road to independence. Los Angeles 1967

Hovannisian R., Republic of Armenia, 1-4, Berkeley–Los Angeles–London 1971, 1982, 1996

[Jeghizarian R.] Eghizaryan R., Ankliai hay kaghutʿ [Wspólnota ormiańska w Anglii], „Badmapanasiragan hantes” [Przegląd Historyczny], 2002, 1 (65), s. 65-87

Kaczmarek U., Jan Grzegorzewski – „pierwszy” polski orientalista, „Sprawy Wschodnie”, 2002, 1, s. 117-124

Kalendarz Wrocławski, 39, 1998

Kazemzadeh F., The struggle for Transcaucasia 1917-1921, New York 1951

Nieczuja-Ostrowski P., Ormiańskie instytucje we Francji (w zarysie), „Biuletyn Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego”, 76/77, 2014, s. 37-48

Nitsch K., Gawroński Andrzej, w: Polski słownik biograficzny, 7, Kraków 1948-1958, s. 325-328

Osiecki J., Bolszewicy a Kościół ormiański. Apostolski Kościół Ormiański w Armenii sowieckiej w latach 1920-1938, Kraków 2020

Osiecki J., Nad Kaukazem znów zebrały się chmury i szaleje straszna burza…, „Biuletyn

Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego”, 60/61, 2010, s. 26-33

Osiecki J., Od rosyjskiej Armenii do Republiki Armenii, „Biuletyn Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego”, 92/93, 2018, s. 72-82

Payaslian S., The History of Armenia. From the origins to the present, New York 2007, https://doi.org/10.1057/9780230608580

Pełczyński G., Instytucje i organizacje ormiańskie w czasach arcybiskupa Teodorowicza, „Biuletyn Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego”, 12/13, 1998, s. 46-56

Reychman J., Peleryna, ciupaga i znak tajemny, Kraków 1976

Rolle M., Z życia Ormian kamienieckich w XVII i XVIII wieku, Kraków 1891

Shaw S. J., Shaw E. K., Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej, 2, (1808-1975), Warszawa 2012

Skręt R., Rolle Michał, w: Polski słownik biograficzny, 31, Wrocław 1988-1989, s. 570-571

Suny R. G., Looking toward Ararat. Armenia in Modern History, Bloomington 1993

Stopka K., Zięba A. A., Ormiańska Polska, Warszawa 2018

Tyszkiewicz J., Jan Grzegorzewski w końcowych latach życia: 1916-1922, „Almanach Karaimski”, 4, 2015, s. 117-126, https://doi.org/10.33229/ak.2015.04.08

Zajączkowski W., Jan Grzegorzewski, w: Polski słownik biograficzny, 9, Wrocław 1960, s. 95-97

Zaleski T., Słownik biograficzny duchownych ormiańskokatolickich oraz duchownych rzymskokatolickich pochodzenia ormiańskiego w Polsce w latach 1750-2000, Kraków 2001

Zięba A. A., Komitet Ormiański w międzywojennej Warszawie, w: K. Stopka, A. A. Zięba, A. Artwich, M. Agopsowicz, Ormiańska Warszawa, Warszawa 2012

Netografia

Introduction to Social Democrat Hunchakian Party, http://www.hunchak.org.au/aboutus/intro.html

Krzyżowski T., Ksiądz Bogdan Dawidowicz (1858-1933) – armenista, http://armenopolonia.pl/ormianie-polscy/badacze

The Treaty of Sèvres, 1920, https://wwi.lib.byu.edu/index.php/Section_I,_Articles_1_-_260

http://www.armarchives.am/UserFiles/File/Banber%20-%2002%20-%202010.pdf

The archives of the Armenian National Delegation, http://www.bnulibrary.org/index.php/en/archives-en/les-archives-de-la-delegation-nationale-armenienne-en

Treaty of Lausanne, https://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaty_of_Lausanne