Nauczanie języka ormiańskiego na Uniwersytecie Lwowskim w latach 1904-1939
DOI:
https://doi.org/10.12797/LH.07.2020.07.06Keywords:
Armenian language, University of Lwów, Armenian studies, Bogdan Dawidowicz, Garabed Keuprulian, Andrzej Gawroński, Jerzy KuryłowiczAbstract
Teaching the Armenian language at the University of Lwówin the years 1904-1939
The first attempts to introduce an Armenian language course at the University of Lwów were made at the beginning of the 20th century. The authorities ofthe Faculty of Philosophy obtained the consent of the Ministry of Religious Affairsand Education in Vienna to open a course of Old and New Armenian, which was conducted in the years 1904-1933 by Rev. Bogdan Dawidowicz. The classes were attended by seminarians of the Armenian-Catholic archdiocese, linguists, orientalists and others interested in Armenian issues. Typically, two hours a week were allocated to these classes. Students learned Armenian grammar and literature, including the works of Movses Khorenatsi and Raffi (Hakob Melik Hakobian), as well as with the specific conditions of the development of the Armenian language in Poland. After the death of Rev. Dawidowicz, Garabed Keuprulian continued the course, focusing on West Armenian. In the interwar period, lectures on Armenian language and classical literature were conducted by professor Andrzej Gawroński from the Institute of Oriental Studies, while professor Jerzy Kuryłowicz taught Old Armenian from the historical and comparative perspective. During the discussed period, the university community in Lviv and the activists of the Archdiocese Union of Armenians were also involved in publishing aimed at popularizing knowledge and broadening th estudies in the field of the Armenian language.
References
Źródła archiwalne
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: zespół 304, C.K. Ministerstwo Wyznań i Oświaty w Wiedniu, sygn. 116u, Armenische sprache (1904)
Archiwum Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w Warszawie: Spuścizna abpa Józefa Teodorowicza, t. 128, korespondencja
[Derżawnyj] Deržavnij arhіv Lʹvіvsʹkoї oblastі we Lwowie: f. 26, op. 5, sp. 334, teczka personalna Andrzeja Gawrońskiego; sp. 541, teczka personalna Bogdana Dawidowicza; sp. 841, teczka personalna Garabeda Keupruliana; sp. 1023, teczka personalna Jerzego Kuryłowicza; f.. 26, op. 7, sp. 508, protokoły posiedzeń Rady Profesorów [Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Lwowskiego] w roku akademickim 1903/04; sp. 509, sprawozdania z pracy seminariów, korespondencja z Ministerstwem Wyznań i Oświaty [w Wiedniu], Namiestnictwem we Lwowie o powołaniu nowych katedr, wprowadzeniu języka ormiańskiego, warunkach dopuszczenia kobiet do studiowania farmacji, uczestnictwa w kongresie archeologów i in[ne] materiały dotyczące spraw naukowych i porządku pracy administracyjnej; sp. 809, autobiografie i biografie 23 profesorów Wydziału Filozoficznego Chybińskiego, Ułaszyna, Kleinera, Bulandy, Czekanowskiego, Fischera, Steinhausa i in[nych]; sp. 1365, protokoły (kopie) posiedzeń Rady Wydziału [Filozoficznego] za rok akademicki 1933/34; f. 26, op. 15, sp. 1007, katalog studentów I-IV roku (1906-1907)
Źródła drukowane
C. K. Uniwersytet imienia Cesarza Franciszka I we Lwowie. Program wykładów w półroczu zimowym 1904/1905-1918/1919, Lwów 1904-1918
C. K. Uniwersytet imienia Cesarza Franciszka I we Lwowie. Program wykładów w półroczu letnim 1904/1905-1917/1918, Lwów 1905-1918
Catalogus universi cleri et schematismus archidioecesis Leopoliensis ritus armenocatholici Anno 1905, Leopoli 1905
Donigiewicz S., Gramatyka języka ormiańskiego, 1, Język staroormiański, Lwów 1929 (reprint: Gliwice 1973), powielany rękopis
Drugi lektorat języka ormiańskiego w Polsce, „Gregoriana”, 1936, 3-4, s. 157
Janusz B., O potrzebie założenia we Lwowie „Ormiańskiego Muzeum Diecezjalnego”, w: Pamiętnik V. Zjazdu Delegatów Związku Muzeów w Polsce odbytego w Tarnowie w dn[iach] 12-13 czerwca 1930, red. M. Piotrowski, Kraków 1930, s. 36-41
Kronika, „Posłaniec św. Grzegorza”, 5, 1931, 50, s. 120
Kronika. Lektorat języka ormiańskiego, „Posłaniec św. Grzegorza”, 4, 1930, 40-41, s. 164
Lektorat języka ormiańskiego na U[niwersytecie] J[ana] K[azimierza], „Gregoriana”, 1938, 4, s. 274
Sprawozdanie z działalności Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu J. Piłsudskiego za rok akad[emicki] 1935-1936, Warszawa 1937
Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie. Program wykładów na rok akademicki 1923/1924-1938/1939, Lwów 1923-1938
Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie. Program wykładów na Wydziale Filozoficznym w trymestrze 3 roku akademickiego 1923/1924, Lwów 1924
Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie. Program wykładów w 1 i 2 trymestrze roku akademickiego 1920/1921-1922/1923, Lwów 1920-1922
Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie. Program wykładów w 3 trymestrze roku akademickiego 1920/1921-1922/1923, Lwów 1921-1923
Uniwersytet we Lwowie. Program wykładów w półroczu letnim 1918/1919-1919/1920, Lwów 1919-1920
Uniwersytet we Lwowie. Program wykładów w półroczu zimowym 1919/1920, Lwów 1919
Wójcik-Keuprulian B., Korespondencja do Szwajcarii. Listy do Henryka Opieńskiego (1925-37) i Ludwika Bronarskiego (1929-38), oprac. M. Sieradz, Warszawa 2018
Z kroniki żałobnej. Śp. inż. Garabed Keuprulian, „Posłaniec św. Grzegorza”, 13, 1939, 3, s. 130-131
Z piśmiennictwa. Gramatyka języka ormiańskiego, „Posłaniec św. Grzegorza”, 4, 1930, 36-37, s. 103
Z piśmiennictwa. Gramatyka języka ormiańskiego, 1, Język staroormiański, „Posłaniec św. Grzegorza”, 4, 1930, 32-33, s. 20
Z życia naszego Związku, „Posłaniec św. Grzegorza”, 12, 1938, 4, s. 82-83
Opracowania
[Ajdynian A.] Aytënean A., K’nnakan k’erakanowt’iwn ašxarhabar kamardi hayerēn lezowi [Krytyczna gramatyka świeckiego, czyli współczesnego języka ormiańskiego], Վիէննա [Wiedeń] 1866
[Ajdynian A.] Aytënean A., Oskedarean grabari ëndarjak k’erakanowt’iwn, [Obszerna gramatyka staroormiańskiego języka złotego wieku], Vienna [Wiedeń] 1884
[Ajdynian A., Czałychian W.] Aytënean A., Čalëxean V., K’erakanowt’iwn Haykaznean lezowi handerj p’op’oxmambk’ ew yawelowaçovk’ [Gramatyka języka narodu ormiańskiego wraz ze zmianami i uzupełnieniami], Vienna [Wiedeń] 1885
Barącz S., Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol 1869
Bibliografia prac prof. dra Eugeniusza Słuszkiewicza (1927–1973), oprac. A. i E. Ługowscy, w: Księga pamiątkowa ku czci Eugeniusza Słuszkiewicza, red. J. Reychman, Warszawa 1974, s. 9-19
Brugmann K., Delbrück B., Grundriß der vergleichenden Grammatik der indogermanischen Sprachen, Strassburg 1886-1900, https://doi.org/10.1515/9783111600550
Donigiewicz S., Dzieje nauczania języka ormiańskiego w Polsce i historia lektoratu tegoż języka w Uniwersytecie J[ana] K[azimierza] we Lwowie, „Posłaniec św. Grzegorza”, 7, 1933, 3-4, s. 35-38
Donigiewicz S., Śp. Ksiądz Bogdan Dawidowicz, „Rocznik Orientalistyczny”, 1934, 8, s. 201-202
Donigiewicz S., Śp. Prof. dr Roman Barącz, „Posłaniec św. Grzegorza”, 5, 1931, 44, s. 3-7
Gawroński A., Język Ormian polskich, w: Język polski i jego historia z uwzględnieniem innych języków na ziemiach polskich, 2, red. H. Ułaszyn et al., Kraków 1915, s. 452-455
Gramatyka języka ormiańskiego, „Posłaniec św. Grzegorza”, 3, 1929, 31, s. 176
Heinz A., Profesor Jerzy Kuryłowicz. Wspomnienie pośmiertne, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, 37, 1980, s. 3-7
Hübschmann H., Armenische Grammatik, Leipzig 1895
Hübschmann H., Armenische Studien, Leipzig 1883
Kainz C., Praktische Grammatik der armenischen Sprache für den Selbstunterricht. 1, Classische Sprache, 2, Neu-armenische Sprache mit einem neu-armenisch-deutschen und deutsch-neu-armenischen Wörterbuch und zahlreichen Lesestücken, Wien 1891
Kajetanowicz D., La cathédrale arménienne de Lwów et son entourage. Guide, Lwów 1931
[Ketik H.], Կէտիկ Հ., Ապագա հայերէնագէտներ [Przyszli armeniści], „Հանդէս Ամսօրեայ” [Handes Amsorya], 1905, 1, s. 28-32
Kozarynowa Z., Andrzej Gawroński (1885-1927), „Znak”, 34, 1982, 6, s. 579-604
Krzyżowski T., Archidiecezja lwowska obrządku ormiańskokatolickiego w latach 1902-1938, Kraków 2020
Lewicki K., Dawidowicz Bogdan, w: Polski słownik biograficzny, 4, Kraków 1938, s. 464
Meillet A., Esquisse d’une grammaire comparée de l’arménien classique, Vienne 1903
[Miskijan H.] Misk’č̣ean Y., Aṙjeṙn baṙagirk’ hayerēn-latinerēn i pēts dproc’ac’ (Manuale lexicon Armeno-Latinum. Ad usum scholarum), Hṙom [Rzym] 1887
Mojzesowicz M., Dawna szkoła ormiańska w Kutach, „Posłaniec św. Grzegorza”, 1, 1927, 7, s. 7-9
Nitsch K., Andrzej Gawroński, „Przegląd Współczesny”, 6, 1927, 58, s. 177-191
Nitsch K., Gawroński Andrzej (1885-1927), w: Polski słownik biograficzny, 7, Kraków 1948-1958, s. 325-328
Pedersen H., Armenisch und die Nachbarsprachen, „Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung”, 39, 1904, s. 334-485
Pedersen H., Zur armenischen Sprachgeschichte, „Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung”, 38, 1902, s. 194-240
Petermann J. H., Brevis linguae armeniacae: grammatica, litteratura, chrestomathia cum glossario: in usum praelectionum et studiorum privatorum, Berolini 1872
Pisowicz A., Gramatyka ormiańska (grabar – aszcharabar), Kraków 2014, https://doi.org/10.12797/8371884893
Pisowicz A., Znajomość języka i literatury ormiańskiej w Polsce w XIX i XX wieku, „Przegląd Orientalistyczny”, 1999, 3-4, s. 187-194
Słownik ormiańsko-polski, „Posłaniec św. Grzegorza”, 12, 1938, 4, s. 82
Słuszkiewicz E., Andrzej Gawroński (w czterdziestolecie zgonu), w: Szkice z dziejów polskiej orientalistyki, red. J. Reychman, Warszawa 1969, s. 173-215
Słuszkiewicz E., O charakterze języka ormiańskiego, jego pokrewieństwa z innymi językami i fazach rozwojowych, „Posłaniec św. Grzegorza”, 8, 1934, 3-4, s. 21-27
Słuszkiewicz E., Wspomnienie o Andrzeju Gawrońskim. W dziesięciolecie zgonu, „Rocznik Orientalistyczny”, 1936, 12, s. 216-230
Stopka K., Nieznane karty z dziejów szkolnictwa Ormian polskich. Szkoła kościelna (tybradun) do XVII wieku, w: Virtuti et ingenio. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Julianowi Dybcowi, red. A. K. Banach, Kraków 2013, s. 477-498
Stopka K., Tożsamość Ormian w Galicji, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, „Prace Historyczne”, 2017, 2, s. 335-355, https://doi.org/10.4467/20844069PH.17.018.6261
Śp. Andrzej Gawroński, „Rocznik Orientalistyczny”, 1926, 4, [wyd. 1928], s. I-VII
Tryjarski E., Eugeniusz Słuszkiewicz – najwybitniejszy armenista polski (1901–1981), „Przegląd Orientalistyczny”, 1983, 1-4, s. 11-19
Tryjarski E., Ze studiów nad rękopisami i dialektem kipczackim Ormian polskich, 2,
O nauce języków obcych w Kolegium teatyńskim we Lwowie, „Rocznik Orientalistyczny”, 1960, 23, 2, s. 30-55
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.