The Roman Models of mater familias and pater familias in the Parentalia by Decimus Magnus Ausonius
Their Literary Creation, Moral Tradition and Compositional Function
DOI:
https://doi.org/10.12797/CC.28.2025.28.06Keywords:
Decimus Magnus Ausonius, Roman funeral poetry of the end of the 4th century AD, Roman culture, Roman moral tradition, mater familias, pater familiasAbstract
D.M. Ausonius’ Parentalia occupy an important place in Latin funeral poetry and constitute a collection of thirty eulogies aimed to commemorate the dead members of gens Ausoniana. Ausonius, who intends to honour the memory of his dead relatives, draws in the eulogies first and foremost their moral portraits. Despite these characteristics being more or less individualised, they are in fact composed of quite conventional virtues constitutive of two moral models such as mater familias and pater familias; ones deeply rooted within Roman culture and moral tradition. In consequence, the eulogies in memoriam composed are actually not free from literary, moral and cultural convention but rather seem to be firmly based on it. Therefore, the purpose of this article is to present Ausonius’ literary creation of the mater familias and pater familias models that emerge from the eulogies and to indicate their moral tradition and compositional function as well as the literary and stylistic techniques used by the author to show both these moral patterns in the Parentalia.
References
Primary sources
Decimus Magnus Ausonius, ‘Parentalia’, [in:] Decimi Magni Ausonii Burdigalensis Opuscula, R. Peiper (ed.), Leipzig 1886, pp. 28−47.
Decimus Magnus Ausonius, ‘Parentalia’, [in:] D.M. Ausonii Burdigalensis Opuscula omnia. Ausone de Bordeaux, Oeuvres complѐtes, vol. 1−2, B. Combeaud (ed.), Bordeaux 2010, pp. 126−157.
Decimus Magnus Ausonius, ‘Parentalia’, [in:] Opere di Decimo Magno Ausonio, A. Pastorino (ed.), Torino 1971.
Decimus Magnus Ausonius, Parentalia, M. Lolli (ed.), Bruxelles 1997.
Decimus Magnus Ausonius, Sämtliche Werke, Band 1: (Auto-)biographische Werke, P. Dräger (ed.), Trier 2012.
Secondary sources
von Albrecht M., 1997, A History of Roman Literature: From Livius Andronicus to Boethius, Leiden. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004329904
den Boeft J. et al., 2011, Philological and Historical Commentary on Ammianus Marcellinus XXVIII, Boston. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004224025
Bravo B., Wipszycka E., 1988, Historia starożytnych Greków, vol. 1, Warszawa.
Cameron A., 2011, The Last Pagans of Rome, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199747276.001.0001
Capogrossi Colognesi L., 1970, ‘Ancora sui poteri del pater familias’, Bulletino dell’ Istituto di Diritto Romano 12, pp. 357−425.
Coşkun A., 2002, Die gens Ausonia an der Macht: Untersuchungen zu Decimus Magnus Ausonius und seiner Familie, Oxford.
Cracco Ruggini L., 1986, ‘Otia et negotia di classe – fra conservazione e rinnovamento’, [in:] Actes du Colloque Genevois sur Symmaque, F. Paschoud (ed.), Paris, pp. 73−96.
Cytowska M., 1995, ‘Pater familias w poezji łacińskiej’, [in:] Rodzina w społeczeństwach antycznych i wczesnym chrześcijaństwie. Literatura, prawo, epigrafika, sztuka, J. Jundziłł (ed.), Bydgoszcz, pp. 97−104.
Cytowska M., Szelest H., 1992, Historia literatury łacińskiej. Okres cesarstwa, Warszawa.
Degórski B., 2002, ‘Wdowy w starożytności chrześcijańskiej i ich posługa w Kościele’, Vox Patrum 22, pp. 303−318. DOI: https://doi.org/10.31743/vp.7161
Duval P.-M., 1967, Życie codzienne w Galii w okresie pokoju rzymskiego, transl. E. Bąkowska, Warszawa.
Favez Ch., 1946, ‘Une famille gallo-romaine au IVᵉ siѐcle’, Museum Helveticum 3, pp. 118−131.
Fiori R., 1993−1994, ‘Materfamilias’, Bulletino dell’Istituto di Diritto Romano 96−97, pp. 455−498.
Gardner J.F., 1991, Women in Roman Law and Society, Bloomington−Indiana-polis. DOI: https://doi.org/10.2979/3344.0
Green R.P.H., 1991, The Works of Ausonius, Oxford.
Grimal P., 1978, Le lyrisme à Rome, Paris.
Harris W.V., 1986, ‘The Roman Father’s Power of Life and Death’, [in:] Studies in Roman Law in Memory of A. Arthur Schiller, Leiden, pp. 81−95.
Hillard T.W., 2001, ‘Popilia and laudationes funebres for Women’, Antischthon 35, pp. 45−63. DOI: https://doi.org/10.1017/S0066477400001246
Hopkins M.K., 1961, ‘Social Mobility in the Later Roman Empire: The Evidence of Ausonius’, The Classical Quarterly 11/2, pp. 239−249, https://doi.org/10.1017/s0009838800015548. DOI: https://doi.org/10.1017/S0009838800015548
Jones A.H.M., Martindale J.R., Morris J., 1971, The Prosopography of the Later Roman Empire, vol. 1: A.D. 260−395, Cambridge. DOI: https://doi.org/10.2307/4347658
Jońca M., 2011, Laudatio Turiae – rzymska mowa pogrzebowa ku czci żony. Język, polityka, prawo, Poznań.
Kay N.M., 2001, Ausonius: Epigrams, London.
Korpanty J., 1975, ‘Z dziejów rzymskiej pietas’, Meander 30/1, pp. 7−18.
Korpanty J., 1976, Studia nad łacińską terminologią polityczno-socjalną okresu republiki rzymskiej, Wrocław.
Korpanty J., 1978, ‘Pochwała pewnej matrony rzymskiej’, Filomata 322, pp. 95−103.
Korpanty J., 1979, Rzeczpospolita potomków Romulusa, Warszawa.
Korpanty J., 1980, ‘Rzymska pochwała idealnej żony’, Meander 35/4, pp. 156−164.
Krynicka T., 2008, ‘Auzoniuszowe Parentalia. Charakter i kompozycja zbiorku’, Vox Patrum 28/52, pp. 549−561, https://doi.org/10.31743/vp.8905. DOI: https://doi.org/10.31743/vp.8905
Krynicka T., 2010−2011, ‘Sylwetki kobiet w zbiorku Parentalia Decimusa Magnusa Auzoniusza’, Roczniki Humanistyczne 58−59/3, pp. 133−150.
Krynicka T., 2011, ‘Maturam frugem flore manente ferens: Pochwała starości w poezjach Auzoniusza’, Vox Patrum 31/56, pp. 1−15, https://doi.org/10.31743/vp.4214. DOI: https://doi.org/10.31743/vp.4214
Krynicka T., 2014, Decymus Magnus Auzoniusz w świetle własnych utworów, Pelplin.
Krynicka T., 2018, ‘Kobiety w świecie poety Auzoniusza’, [in:] Ideał i antyideał kobiety w literaturze greckiej i rzymskiej, A. Marchewka (ed.), Gdańsk, pp. 289−300.
Lattimore R., 1962, Themes in Greek and Latin Epitaphs, Urbana.
Mastrorosa I.G., 2019, ‘Forme e spazi di autonomia femminile nella Gallia meridionale de età imperiale’, Eugesta: Revue sur le genre dans l’Antiquité 9, pp. 108−135. DOI: https://doi.org/10.54563/eugesta.345
McDonell A.A., 2006, Roman Manliness: ‘virtus’ and the Republic, Cambridge.
Mikocki T., 1997, Zgodna, pobożna, płodna, skromna, piękna… Propaganda cnót żeńskich w sztuce rzymskiej, Wrocław.
Miozga S., 2008, Konserwatyzm ideowy rzymskiej arystokracji senatorskiej późnego cesarstwa w pismach Kwintusa Aureliusza Symmacha, unpublished PhD diss., Kraków.
Mleczek A., 2002a, ‘Ekskursy historyczne w dziełach Salustiusza’, Nowy Filomata 6/3, pp. 193−208.
Mleczek A., 2002b, ‘Refleksje Salustiusza nad upadkiem obyczajów społeczeństwa rzymskiego’, Biuletyn Glottodydaktyczny 8, pp. 129−144.
Mleczek A., 2018, Dekadencja moralna społeczeństwa rzymskiego w Res Gestae Ammiana Marcellina, Kraków.
Mleczek A., 2022, ‘Relationes 10−12 of Quintus Aurelius Symmachus as an elogium to Commemorate Vettius Agorius Praetextatus’, Classica Cracoviensia 25, pp. 73−96, https://doi.org/10.12797/CC.25.2022.25.04 DOI: https://doi.org/10.12797/CC.25.2022.25.04
Mleczek A., 2023, ‘Gratian as optimus princeps – the Literary Image of “an Ideal Emperor” in Gratiarum Actio ad Gratianum Imperatorem by D.M.
Ausonius and the Laudatio in Gratianum Augustum of Q.A. Symmachus’, Classica Cracoviensia 26, pp. 357−405, https://doi.org/10.12797/CC.26.2023.26.11. DOI: https://doi.org/10.12797/CC.26.2023.26.11
Olszaniec S., 2013, Prosopographical Studies on the Court Elite in the Roman Empire (4th Century AD), transl. J. Wełniak, M. Stachowska-Wełniak, Toruń.
Principato M., 1961, ‘Poesia familiare e poesia descrittiva in Ausonio’, Aevum 35, pp. 399−418.
Reale G., 2003, Myśl starożytna, transl. E.I. Zieliński, Lublin.
Riess W., 2012, ‘Rari exempli femina: Female Virtues on Roman Funerary Inscriptions’, [in:] S.L. James and S. Dillon (eds.), A Companion to Women in the Ancient World, Malden MA−Oxford, pp. 491−501. DOI: https://doi.org/10.1002/9781444355024.ch36
Rogowski J., 2009, ‘Nauczyciel cesarza. Auzoniusz w Gratiarum Actio’, Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae 19, pp. 249−279.
Shackleton Bailey D.R., 1976, ‘Ausoniana’, American Journal of Philology 97, pp. 248−261. DOI: https://doi.org/10.2307/293630
Sivan H., 1993, Ausonius of Bordeaux: Genesis of a Gallic Aristocracy, London.
Sogno C., 2006, Q. Aurelius Symmachus: A Political Biography, Ann Arbor. DOI: https://doi.org/10.3998/mpub.135836
Soldevila R.M., 2019, ‘Love motifs in Ausonius’ s “Parentalia” ’, Emerita 87/1, pp. 139−161. DOI: https://doi.org/10.3989/emerita.2019.08.1823
Stadler I., 2017, Auzoniusz. Dzieła, vol. 1, transl. with introd., Wrocław.
Starowieyski M., 2006, Prudencjusz: Wieńce męczeńskie (“Peristephanon”).
Przedsłowie, Epilog, M. Brożek (transl.), M. Starowieyski (introd.), Kraków, pp. 17−106.
Szelest H., 1963, Marcjalis i jego twórczość, Wrocław.
Szelest H., 1971, “Sylwy” Stacjusza, Wrocław.
Szelest H., 1994, ‘Epicedion in patrem Auzoniusza’, Meander 49/1−2, pp. 15−31.
Szelest H., 1995, ‘Zbiorek Auzoniusza Parentalia’, [in:] Rodzina w społeczeństwach antycznych i wczesnym chrześcijaństwie. Literatura, prawo, epigrafika, sztuka, J. Jundziłł (ed.), Bydgoszcz, pp. 147−153.
Ternes Ch.M., 2008, Ausonius, a Man and a Poet in late 4th century A.D.: Steps towards an Anthropology. Lecture given on November 1st 1993 at Harvard University, www.restena.lu/caw/3522.htm.
White E., 1951, Ausonius, Cambridge.
Wierzbowski B., 1977, Treść władzy ojcowskiej w rzymskim prawie poklasycznym. Władza nad osobami dzieci, Toruń.
Wilczyński A., 2024, ‘O wdowach. Wprowadzenie’, [in:] Ambrosius Mediolanensis, De viduis, transl. and introd. A. Wilczyński, Poznań, pp. 9−31.
Winniczuk L., 1985, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa.
Zabłocki J., 1995, ‘Rodzina rzymska w świetle Noctes Atticae Aulusa Gelliusa’, [in:] Rodzina w społeczeństwach antycznych i wczesnym chrześcijaństwie. Literatura, prawo, epigrafika, sztuka, J. Jundziłł (ed.), Bydgoszcz, pp. 45−57.
Zabłocki S., 1965, Antyczne epicedium i elegia żałobna. Geneza i rozwój, Wrocław.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
