Pozycja Narodowego Banku Polskiego w systemie naczelnych rganów władzy państwowej
Analiza wybranych zagadnień
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.11.2014.27.03Keywords:
central bank, the National Bank of Poland, the President of the NBP, the Monetary Policy Council, the political system of the Republic of PolandAbstract
The position of the National Bank of Poland in the system of supreme state authorities. Analysis of selected issues
The National Bank of Poland obtained the status of an independent constitutional body as a result of legal norms and political practice: its organization, functions and powers, and consequently the relationships with supreme state authorities, has significantly changed. The method and shape of regulations made by the legislator is an expression of preference for the entire banking model adopted in Poland: a two‑stage model, in which there is one central bank of the state and other commercial banks. The granting of exclusive rights to the NBP to issue money and to formulate and implement monetary policy as well as a prohibition on covering the budget deficit by way of contracting credit obligations to the State’s central bank in a meaningful way influenced on the NBP’s position: the bank became independent from the executive and the legislature. The control of the bank is limited as the consequence of the bank’s political neutrality and high degree of independence. As the result of not sufficient level of democratic supervision the central bank has been deprived of competence to issue generally binding legislation. Although the Polish National Bank is independent, it is obliged to cooperate with other authorities in the formulation and implementation of economic policy, assuming that does not infringe the implementation of monetary policy. NBP does not find his place in the Montesquieu’s tripartite separation of powers, but the scope of its functions and constitutional legal grounds justify fully its current position in the state.
Downloads
References
Bankowość w okresie przemian systemowych. Wybrane zagadnienia, red. nauk. W. Przybylska‑Kapuścińska, Poznań 1998, Zeszyty Naukowe – Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Seria 1, z. 262.
Bień‑Kacała A., Witkowski Z., O potrzebie redefinicji terminu „organ państwa”, [w:] W służbie dobru wspólnemu. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Trzcińskiemu, red. R. Balicki, M. Masternak‑Kubiak, Warszawa 2012.
Cukierman A., Webb S., Neyapti B., Measuring the Independence of Central Banks and its Effect on Policy Outcomes, „The World Bank Economic Review” 1992, Vol. 6, nr 3, [online] http://www.cedeplar.ufmg.br/economia/disciplinas/ecn933a/crocco/Operacao_governanca_Bancos_Centrais/CUKIERMANAWEBBNEYAPTIMeas.pdf. DOI: https://doi.org/10.1093/wber/6.3.353
Frankowski E., W obronie niezależności banku centralnego, „Glosa” 2001, nr 2.
Huterski R., Niezależność banku centralnego, Toruń 2000.
Kaszubski R. W., Narodowy Bank Polski – centralny organ państwa, „Glosa” 1995, nr 10.
Knosala E., Stasikowski R., Status Narodowego Banku Polskiego w systemie organów państwa, „Przegląd Sejmowy” 2010, nr 1.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483.
Konstytucyjność regulacji Rady Polityki Pieniężnej i NBP, Orzeczenie TK, „Glosa” 2000, nr 11.
Koperkiewicz‑Mordel K., Polski bank centralny w świetle nowej Konstytucji i ustawy o Narodowym Banku Polskim, „Bank i Kredyt” 1998, nr 3.
Kosikowski C., Finanse publiczne w świetle Konstytucji RP oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego (na tle porównawczym), Warszawa 2004.
Kosikowski C., Pozycja Narodowego Banku Polskiego i jego organów w prawie polskim, „Państwo i Prawo” 2002, nr 11.
Kosikowski C., Publiczne prawo bankowe, Warszawa 1999.
Kraś I., Powstanie i status Narodowego Banku Polskiego, „Seminare” 2006, nr 23, [online] http://www.seminare.pl/pdf/tom23‑16‑kras.pdf.
Kulesza M., „Źródła prawa” i przepisy administracyjne w świetle nowej Konstytucji, „Państwo i Prawo” 1998, nr 2.
Machelski T., Charakter prawny Rady Polityki Pieniężnej, „Przegląd Legislacyjny” 2009, nr 3/4.
Machelski T., Stanowienie polityki pieniężnej w Polsce na tle instytucjonalnych standardów bankowości centralnej, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2010, Vol. 8.
Mikos A., Ustrojowa pozycja banku centralnego w Polsce, Warszawa 2006, Monografie Prawnicze.
Myślak E., Selected Aspects of the Independence of the National Bank of Poland in the Context of Polish Political Practice, „Przegląd Politologiczny” 2013, nr 3.
Niemierka S., Pozycja Prezesa NBP w „ustawach bankowych”, „Glosa” 1998, nr 8.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 września 1990 r., sygn. akt U. 4/90, Z.U.1990/10.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 września 1990 r., U. 4/90, [online] http://www.trybunal.gov.pl/orzeczenia/teksty/otkpdf/1990/U_04_90.pdf.
Paluszak G., Pojęcie niezależności banku centralnego i jej typy, [w:] Bankowość w okresie przemian systemowych. Wybrane zagadnienia, red. nauk. W. Przybylska‑Kapuścińska, Poznań 1998,
Zeszyty Naukowe – Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Seria 1, z. 262.
Szmyt A., W sprawie uprawnień prawodawczych organów Narodowego Banku Polskiego, „Przegląd Sejmowy” 1998, nr 6.
Tupin R., Niezależność NBP a obowiązek dbałości o stan gospodarki narodowej (uwagi krytyczne i wnioski de lege ferenda), „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2002, nr 6.
Tupin R., Status prawny i kompetencje prawotwórcze organów Narodowego Banku Polskiego i Komisji Nadzoru Bankowego, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1998, nr 7‑8.
Ustawa z 7 listopada 2008 r. o Komitecie Stabilności Finansowej, Dz. U. 2008, nr 209, poz. 1317.
Ustawa z 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, Dz. U. 1995, nr 13, poz. 59.
Ustawa z 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu, Dz. U. 1982, nr 11, poz. 84.
Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim, Dz. U. 1997, nr 140, poz. 938 ze zm.
Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, Dz. U. 1997, nr 140, poz. 939. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1018544101598
Ustawa z 31 stycznia 1989 r. o Narodowym Banku Polskim, Dz. U. 1989, nr 4, poz. 22.
Wojtyna A., Szkice o polityce pieniężnej, Warszawa 2004.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 22 września 2006 r., sygn. akt U.4/06, M. P. 2006, nr 66, poz. 680.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 maja 1998 r., K. 17/98, [online] http://www.trybunal.gov.pl/orzeczenia/teksty/otkpdf/1998/k_17_98.pdf.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 maja 1998 r., sygn. akt K. 17/98, Dz. U. 1998, nr 67, poz. 446.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 czerwca 2000 r., K. 25/99, [online] http://www.trybunal.gov.pl/orzeczenia/teksty/otkpdf/2000/k_25_99.pdf.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 czerwca 2000 r., sygn. akt K. 25/99, Dz. U. 2000, nr 53, poz. 648.
Zdebel M., Status konstytucyjny Narodowego Banku Polskiego, [w:] Księga pamiątkowa profesora Marcina Kudeja, red. nauk. A. Łabno, E. Zwierzchowski, Katowice 2009.
Zubik M., Narodowy Bank Polski (analiza konstytucyjno‑ustrojowa), „Państwo i Prawo” 2001, nr 6.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
