Model podmiotowego rozwoju miast. Analiza politologiczno-prawna
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2023.86.18Keywords:
subjectivity, urban development, political and legal analysis, model of subjective development of citiesAbstract
THE MODEL OF SUBJECTIVE DEVELOPMENT OF CITIES: POLITICAL AND LEGAL ANALYSIS
The development policy of the cities is analyzed and studied mainly with the help of concepts typical of geography, spatial economy and sociology. The article proposes to look at this issue through the prism of political science. The epistemology of the concept of political subjectivity, the theory of rational choice, the new institutionalism and system analysis will be used. Based on the conclusions from the theoretical part, the authors distinguish four criteria for the political analysis of the position of cities in Poland. They are: the criterion of resources and interests, the criterion of efficiency, the criterion of relations, and the criterion of coordination. Those criteria relate to, i.a. activities of political authorities in relation to cities, the influence they have on implementation of functions assigned to them, as well as the way in which the role of cities in the state’s political system changes. Based on the analysis of the four criteria, it is possible to determine whether cities are to a greater extent subjects or objects of activities of the central center of political power in the state. Using a schematic matrix of city development models proposed by the author, it is then possible to determine whether, in political terms, we are dealing with a subjective development of cities in Poland.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Acuto M. i in., The City as Actor in UN Frameworks: Formalizing „Urban Agency” in the International System?, „Territory, Politics, Governance” 2021, vol. 11, no. 3, https://doi.org/10.1080/21622671.2020.1860810.
Google Scholar
Badanie funkcji, potencjału oraz trendów rozwojowych miast w województwie małopolskim [badanie zrealizowane na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego pod kierunkiem prof. B. Domańskiego i prof. A. Noworóla], Kraków 2010, [online] http://www.fundusze20072013.malopolska.pl/pokl/Documents/baza-badan/priorytet VIII/Badanie-funkcji-potencjalu-oraz-trendow-rozwojowych-miast.pdf.
Google Scholar
Barometr Krakowski 2022. Raport badawczy, oprac. M. Chrzanowski, Kraków, VII 2022, [online] https://strategia.krakow.pl/barometr_krakowski/262668,artykul,edycja_2022.html.
Google Scholar
Bierwiaczonek K., Przestrzeń publiczna jako przedmiot badań studiów miejskich w kontekście współczesnego definiowania miasta, [w:] Zmiany w przestrzeni współczesnych miast, red. M. Malikowski, M. Palak, J. Halik, Rzeszów–Tomaszów Mazowiecki 2015.
Google Scholar
Bierwiaczonek K., Lewicka B., Nawrocki T., Rynki, malle i cmentarze. Przestrzeń publiczna miast śląskich w ujęciu socjologicznym, Kraków–Katowice 2012.
Google Scholar
Calder K.E., Global Political Cities. Actors and Arenas of Influence in International Affairs, Washington 2021, https://doi.org/10.1353/sais.0.0036.
Google Scholar
Calder K.E., de Freytas M., Global Political Cities as Actors in Twenty-First Century International Affairs, „The SAIS Review of International Affairs” 2009, vol. 29, no. 1.
Google Scholar
Chmaj M., Podmiotowość polityczna, [w:] Leksykon politologiczny. Polityka – ustrój – idee, red. M. Chmaj, W. Sokół, Lublin 1999.
Google Scholar
The City as a Global Political Actor, red. S. Oosterlynck i in., London 2018.
Google Scholar
Domański R., Długookresowe tendencje w rozwoju regionalnego systemu gospodarki polskiej. Próba
Google Scholar
identyfikacji kodu rozwojowego, [w]: Wizja przyszłości Polski. Studia i analizy, t. 2: Gospodarka i środowisko, red. J. Kleer i in., Warszawa 2011.
Google Scholar
Domański R., Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, Warszawa 2006.
Google Scholar
Dulak M., Legitymizacja polskiej polityki europejskiej. Analiza systemowa, Kraków 2017.
Google Scholar
Dziemianowicz R.I., Kargol-Wasiluk A., Bołtromiuk A., Samodzielność finansowa gmin w Polsce w kontekście koncepcji good governance, „Optimum. Economic Studies” 2018, no. 4, https://doi.org/10.15290/oes.2018.04.94.16.
Google Scholar
Finanse samorządowe po 25 latach samorządności. Diagnoza i perspektywy, red. W.M. Miemiec, Warszawa 2015.
Google Scholar
Flis J., Swianiewicz P., Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych – reguły podziału, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2021.
Google Scholar
Flis J., Swianiewicz P., Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych III – utrwalone wzory, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2021.
Google Scholar
Flis J., Swianiewicz P., Rządowy Fundusz Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych – wzory podziału, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2021.
Google Scholar
Friedmann J., The World City Hypothesis, „Development and Change” 1986, no. 17, https://doi.org/10.1111/j.1467-7660.1986.tb00231.x.
Google Scholar
Gądecki J., I love NH. Gentryfikacja starej części Nowej Huty?, Warszawa 2012.
Google Scholar
Gilowska Z., Finansowanie samorządu terytorialnego według ustawy o finansach publicznych oraz o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 1999, no. 3.
Google Scholar
Glumińska-Pawlic J., Samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego w Polsce. Studium finansowoprawne, Katowice 2003.
Google Scholar
Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego 2019, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2020.
Google Scholar
Grosse T.G., Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego, „Studia Regionalne i Lokalne” 2002, no. 1.
Google Scholar
Hausner J., Modele polityki regionalnej w Polsce, „Studia Regionalne i Lokalne” 2001, no. 1.
Google Scholar
Izdebski H., Pozycja ustrojowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 2013, no. 12.
Google Scholar
Jacobs J., The Death an Life of Great American Cities, New York 1961.
Google Scholar
Jakość procesu stanowienia prawa w drugim roku rządów Prawa i Sprawiedliwości, Obywatelskie Forum Legislacji, [online] http://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Odpowiedzialne%20Panstwo/X%20Komunikat_OFL.pdf.
Google Scholar
Jastrzębska M., Samodzielność ekonomiczna i finansowa jednostek samorządu terytorialnego, „Ekonomia” 2004, no. 13.
Google Scholar
Karwat M., O kryteriach podmiotowości politycznej. Remanent pojęciowy, [w:] Granice teorii polityki. Świat zachodni w stanie zagrożenia, red. W. Bulira, Lublin 2018.
Google Scholar
Kisała M., Przystępowanie jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych, [w:] Formy współdziałania jednostek samorządu terytorialnego, red. B. Dolnicki, Warszawa 2012.
Google Scholar
Korenik S., Teoria bazy ekonomicznej jako podstawa podbudowy procesów rozwoju lokalnego, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 1999, no. 807.
Google Scholar
Krajowa Polityka Miejska 2030, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Warszawa 2022, [online] https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/polityka-miejska.
Google Scholar
Laszlo E., Systemowy obraz świata, przeł. U. Niklas, wstęp A. Siciński, Warszawa 1978.
Google Scholar
Lowndes V., Instytucjonalizm, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, red. D. Marsh, G. Stoker, przeł. J. Tegnerowicz, Kraków 2006.
Google Scholar
Malewska A., Malewski H., Proces formowania się podmiotowości politycznej społeczności polskiej na Litwie, [w:] Tendencje rozwojowe myśli politycznej i prawnej, red. M. Maciejewski, M. Marszał, M. Sadowski, Wrocław 2014.
Google Scholar
Małe i średnie miasta w policentrycznym rozwoju Polski, red. G. Korzeniak, Kraków 2014.
Google Scholar
Miemiec W.M., Decentralizacja finansów publicznych a samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego, [w:] Prawo finansowe, red. R. Mastalski, E. Fojcik-Mastalska, Warszawa 2011.
Google Scholar
Minister Błaszczak przewodniczył komisji wspólnej. Będzie się zbierać w MSWiA, Portal Samorządowy, 24 II 2016, [online] http://www.portalsamorzadowy.pl/komunikacja-spoleczna/minister-blaszczak-przewodniczyl-komisji-wspolnej-bedzie-sie-zbierac-w-mswia,78018.html.
Google Scholar
Pakiet dla średnich miast, Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, [online] https://www.miir.gov.pl/strony/strategia-na-rzecz-odpowiedzialnego-rozwoju/kluczowe-projekty/pakiet-dla-srednich-miast/.
Google Scholar
Porawski A., Czajkowski J.M., Stan finansów JST. Raport dla Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego na posiedzenie w dniu 17 lipca 2019 r., uzupełniony po debacie na posiedzeniach Komisji i Zespołu, skorygowany ma podstawie danych z WFP z 20 stycznia 2020 r., Związek Miast Polskich, Poznań, 20 II 2020, [online] https://www.miasta.pl/uploads/attachment/file/3170/Stan_finans_w_JST_21.02.2020_final.pdf.
Google Scholar
Problemy społeczne i kulturowe współczesnego miasta, red. I. Bukowska-Floreńska, Katowice 2010.
Google Scholar
Raport roboczy grupy eksperckiej Kongresu Polityki Miejskiej ds. Nowej Krajowej Polityki Miejskiej, red. K. Janas, 7 XI 2019, [online] http://obserwatorium.miasta.pl/wp-content/uploads/2019/11/2019-11-07_KPM_NOWA_KRAJOWA_POLITYKA_MIEJSKA-raport-roboczy.pdf.
Google Scholar
Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (wg stanu prawnego po zmianie z dnia 26 stycznia 2018 r.), M.P. 2018, poz. 146.
Google Scholar
Report on the Impact of CoR Opinions, European Committee of the Regions, Brussels, 17 I 2022, [online] https://cor.europa.eu/en/our-work/Documents/Opinions/COR-2021-05964-08-01-NB-REF-EN.pdf.
Google Scholar
Rodriguez N.P., Feagin J.R., Urban Specialization in the World System: An Investigation of Historical Cases, „Urban Affairs Quarterly” 1986, vol. 22, no. 2, https://doi.org/10.1177/004208168602200201.
Google Scholar
Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT), Dz. Urz. UE L, 2006, nr 210.
Google Scholar
Runge A., Metodologiczne problemy badania miast średnich w Polsce, „Prace Geograficzne” 2012, vol. 129.
Google Scholar
Salamon J., Porozumienie terytorialne jako mechanizm stymulowania współpracy jednostek lokalnego samorządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 2022, no. 9.
Google Scholar
Samorząd 3.0, Forum Od-nowa, XI 2013, [online] http://www.jawnosc.pl/wp-content/uploads/2013/11/Forum_Od-nowa_Raport_Samorzad_3-0.pdf.
Google Scholar
Samorząd terytorialny w kontaktach międzynarodowych, red. M. Czornik, Katowice 2004.
Google Scholar
Sassen S., The Global City. New York, London, Tokyo, Princeton 1991.
Google Scholar
Shepsle K.A., Rational Choice Institutionalism, [w:] The Oxford Handbook of Political Institutions, red. R.A.W. Rhodes, S.A. Binder, B.A. Rockman, Oxford 2006.
Google Scholar
Sprawozdanie z realizacji Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030. Sprawozdanie za rok 2030 (za okres 01.10.2019-31.12.2020), Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Warszawa 2021, [online] https://www.ewaluacja.gov.pl/media/100305/Sprawozdanie_z_realizacji_KSRR_do_2030_roku.pdf.
Google Scholar
Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do 2020 roku (z perspektywą do 2030 r.), Warszawa 2017, [online] https://www.gov.pl/documents/33377/436740/SOR.pdf.
Google Scholar
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2030” – Zielone Śląskie, Katowice, X 2020, [online] https://www.slaskie.pl/content/strategia-rozwoju-wojewodztwa-slaskiego-slaskie-2030.
Google Scholar
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego: „Śląskie 2020+”, Katowice, VII 2013, [online] https://www.slaskie.pl/content/1372921202_2013-07-04.
Google Scholar
Strategia Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2030, Szczecin, VI 2019, [online] http://bip.rbip.wzp.pl/artykul/strategia-rozwoju-wojewodztwa-zachodniopomorskie go-do-roku-2030.
Google Scholar
Subregionalny Program Rozwoju do roku 2020, Kraków, XII 2015, [online] https://www.rpo.malopolska.pl/download/program-regionalny/o-programie/zapoznaj-sie-z-prawem-i-dokumentami/subregionalny-program-rozwoju-do-roku-2020/2016/01/Subregionalny_Program_Rozwoju_do_roku_2020.pdf.
Google Scholar
Surówka K., Owsiak K., Administrowanie czy rozwój – 20 lat doświadczeń finansowania polskiego samorządu terytorialnego, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2018, no. 56, https://doi.org/10.15584/nsawg.2018.4.2.
Google Scholar
Swianiewicz P., Program Inwestycji Strategicznych dla terenów popegeerowskich: realne czy pozorne wsparcie?, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2022.
Google Scholar
Swianiewicz P., Łukowska J., Bogactwo samorządów. Ranking dochodów JST 2016, [online] http://www.wspolnota.org.pl/fileadmin/user_upload/Ranking/Ranking_-_Zamoznosc_samorzadow_2016_r_OK.pdf.
Google Scholar
Swianiewicz P., Łukomska J., Kondycja finansowa samorządów u progu pandemii. Ranking nadwyżki operacyjnej netto, Wspólnota, 2021, [online] https://wspolnota.org.pl/fileadmin/user_upload/Nr_08-2021_Nadwyzka_operacyjna.pdf.
Google Scholar
Swoiński T., Decentralizacja finansów publicznych warunkiem rzeczywistej decentralizacji państwa, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia” 2012, vol. 46, no. 3.
Google Scholar
Szołno-Koguc J., Samodzielność dochodowa jednostek samorządu terytorialnego – aspekty teoretyczne, „Studia BAS” 2021, no. 1, https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2021.02.
Google Scholar
Sztompka P., Analiza systemowa w naukach politycznych, [w:] Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych, red. K. Opałek, Warszawa 1975.
Google Scholar
Śleszyński P., Aktualizacja delimitacji miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze (powiększających dystans rozwojowy), Warszawa 2019.
Google Scholar
Śleszyński P., Delimitacja miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze, Warszawa 2016.
Google Scholar
Śleszyński P., Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych stolic województw, „Przegląd Geograficzny” 2013, vol. 2.
Google Scholar
Ślusarczyk Z., Szyjko C.T., Samorząd terytorialny podmiotem polityki regionalnej Unii Europejskiej. Rozwiązania instytucjonalno-prawne, Warszawa–Piotrków Trybunalski 2011.
Google Scholar
Tarnowska A., Status miasta na prawach powiatu i jego wpływ na rozwój miast, „Zeszyty Naukowe – Ostołęckie Towarzystwo Naukowe” 2011, z. 25.
Google Scholar
Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 listopada 1990 r. Regulamin Senatu. Tekst ujednolicony, oprac. na podstawie M.P. 2014, poz. 529 i 707 oraz M.P. 2015, poz. 373.
Google Scholar
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, Dz.U. 1990, nr 16, poz. 95.
Google Scholar
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych, Dz.U. 2000, nr 91, poz. 1009.
Google Scholar
Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst ujednolicony), Dz.U. 2003, nr 203, poz. 1966.
Google Scholar
Ustawa z dnia 6 maja 2005 r. o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie Regionów Unii Europejskiej, Dz.U. 2005, nr 90, poz. 759.
Google Scholar
Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jednolity), Dz.U. 2021, poz. 1057.
Google Scholar
Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020, Dz.U. 2014, poz. 1146.
Google Scholar
Ustawa z dnia 15 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2020, poz. 1378.
Google Scholar
Ustawa z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027, Dz.U. 2022, poz. 1079.
Google Scholar
Wskaźniki zagospodarowania i ładu przestrzennego w gminach, red. P. Śleszyński, Warszawa 2013.
Google Scholar
Założenia do Kontraktu Samorządowego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014-2020, Wydział Zarządzania Strategicznego, Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2013, [online] http://www.rpo.wzp.pl/sites/default/files/pliki/12_zalozenia_do_kontraktu_samorzadowego_w_ramach_rpo_wz_2014-2020.pdf.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
