XVII-wieczna Anglia w relacji gdańszczanina Nathana Schrödera

Paulina Nortowska

doi:10.12797/SH.62.2019.04.02

Authors

Paulina Nortowska Jagiellonian University, Kraków

DOI:

https://doi.org/10.12797/SH.62.2019.04.02

Keywords:

Nathan Schröder, travel literature, travels of Poles to England, cognitive and educational journeys, seventeenth century England

Abstract

17TH-CENTURY ENGLAND IN THE RELATIONSHIP OF NATHAN SCHRÖDER FROM GDAŃSK

The aim of this article is to present Nathan Schröder’s voyage to England as described in his travel diary. A citizen of Gdansk, Schröder embarked on an educational and cognitive journey to England in the seventeenth century. This article analyses the diary to recreate Schröder’s ideas of the country as well as his actual experiences traveling throughout it. In addition to the facts and objective observations he recorded, Schröder’s journal contains his impressions, feelings, judgments and subjective opinions. The author of the diary chooses the places he deemed worthy of seeing, but also interprets and presents the reality of his visit to England as he experienced it.

Author Biography

Paulina Nortowska, Jagiellonian University, Kraków

Dr, absolwentka historii na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie się doktoryzowała. Interesuje się historią wczesnonowożytną, historią Anglii w XVII w., historią mentalności. Obecnie główne jej zainteresowania badawcze związane są z obrazem Europy Zachodniej w piśmiennictwie polskich podróżników, czego wyrazem jest praca doktorska „Obraz Anglii w polskim piśmiennictwie geograficznym i podróżniczym w epoce nowożytnej”. Członkini Renaissance Society of America oraz Society for Reformation Studies.

References

Źródła:

BGPAN, rkps Ms 925a.

Starodruki:

Neues allgemeines Künstler-Lexicon: oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher etc., ed. G.K. Nagler,München 1835-1852.

Opracowania:

Abbott G., The Beefeaters of the Tower of London, Newton Abbot 1985.

Abramowska J., Peregrynacja, [w:] Przestrzeń i literatura, red. M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, Wrocław 1978, s. 125-158, Z Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej, t. 51.

Barycz H., Polacy na studiach w Rzymie w epoce odrodzenia (1440-1600), Kraków 1938.

Barycz H., Spojrzenia w przeszłość polsko-włoską, Wrocław 1965.

Barycz H., Sto lat studiów i podróży kulturalnych do Genewy (1550-1650). Z dziejów polskich wędrówek naukowych za granicę, Wrocław 1969.

Blick S., Reconstructing the Shrine of St. Thomas Becket, Canterbury Cathedral, [w:] S. Blick, R. Tekippe, Art and Architecture of Late Medieval Pilgrimage in Northern Europe and the British Isles, Leiden 2005, s. 408-425, https://doi.org/10.1080/00233600310019327. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004475168

Brown A.R., Curnow P., Tower of London, Greater London: Department of the Environment Official Handbook, London 1984.

Campbell J.W.P., Building St Paul’s, London 2007.

Chachaj M., Podróże edukacyjne młodzieży z Prus Królewskich do Bolonii, Sieny i Perugii w XVI i XVII wieku, [w:] Prusy Książęce i Prusy Królewskie w XVI-XVIII wieku, red. J. Wijaczka, Kielce 1997, s. 195-210.

Chachaj M., Staropolscy studenci i podróżnicy w Oksfordzie (1573-1620), [w:] Miscellanea Res Polonorum, Brittanorum Ac Judaeorum Illustrantia, red. J. Basista, A. Kaźmierczyk, M. Markiewicz, D. Oliwa, Kraków 2015, s. 159-168.

Chachaj M., Związki kulturalne Sieny i Polski do końca XVIII wieku. Staropolscy studenci i podróżnicy w Sienie, Lublin 1998.

Cook G.H., Portrait of Canterbury Cathedral, London 1949.

Dąbrowski J., Polacy w Anglii i o Anglii, Kraków 1962.

Dziechcińska H., O staropolskich dziennikach podróży, Warszawa 1991.

Dziechcińska H., „Podróż” w druku i rękopisie, [w:] H. Dziechcińska, Staropolska kultura rękopisu, Warszawa 1990, s. 113-122.

Dziechcińska H., Świat i człowiek w pamiętnikach trzech stuleci: XVI-XVII-XVIII, Warszawa 2000.

Hernas C., Barok, Warszawa 1999.

Ihnatowicz I., Człowiek. Informacja. Społeczeństwo, Warszawa 1989.

Iwanowska A., Polskie rękopiśmienne relacje podróżnicze z epoki saskiej, [w:] H. Dziechcińska, O staropolskich dziennikach podróży, Warszawa 1991, s. 123-154.

Kalinowska A., „Miasto bardzo ludne, bardzo kupieckie, bardzo nasiadłe...”. XVII-wieczny Londyn w relacjach polskich dyplomatów i podróżników, [w:] Obrazy stolic europejskich w piśmiennictwie polskim, red. A. Tyszka, Łódź 2010, s. 11-20.

Kamecka M., „Do cudzych krajów”. Edukacyjne podróże szlachty polskiej do Francji w epoce saskiej, Białystok 2012.

Kamecka M., Francja i Francuzi w oczach podróżników polskich z przełomu XVII i XVIII wieku, [w:] Anglosasi, Francuzi i Polacy – wzajemny wizerunek dawniej i dziś, red. P. Guzowski, M. Kamecka, Białystok 2005, s. 73-86.

Kot S., Oddziaływanie Braci polskich zwanych socynianami w Anglii, „Reformacja w Polsce” 1936, t. 7-8.

Kot S., Polacy na studiach w Orleanie w XVI i XVII wieku, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności” 1920, nr 5.

Kowalczyk M.E., Obraz Włoch w polskim piśmiennictwie geograficznym i podróżniczym osiemnastego wieku, Toruń 2005.

Kowalczyk M.E., O Kazimierzu Symforianie Arakiełowiczu i jego łacińskim rękopisie podróży do Rzymu z pierwszej połowy XVIII wieku, [w:] Studia z dziejów XVII i XVIII wieku, red. K. Matwijowski, B. Rok, Wrocław 2003, s. 137-151.

Księga Rodzaju, [w:] Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, w przekładzie z języków oryginalnych, oprac. zespół biblistów polskich, Poznań–Warszawa 1980, s. 10-22.

Kucharski A., Theatrum peregrinandi. Poznawcze aspekty staropolskich podróży w epoce późnego baroku, Toruń 2013.

Kucharski A., Żegluga przybrzeżna i śródlądowa jako sposób komunikacji staropolskich podróżników w XVII wieku, [w:] Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i w czasach nowożytnych, red. M. Saczyńska, E. Wółkiewicz, Warszawa 2012, s. 403-424.

Kula W., Miary i ludzie, Warszawa 1970.

Kunicki-Goldfinger M., Obraz Anglii XVII i pierwszej połowy XVIII wieku w wybranych dziełach literatury polskiej tego okresu, „Przegląd Humanistyczny” 1999, nr 2/3, s. 113-135.

Loret M., Życie polskie w Rzymie XVIII wieku, Rzym 1930.

Łukaszewicz K., Ogrody zoologiczne. Wczoraj – dziś – jutro, Warszawa 1975.

Maliszewski K., Komunikacja socjalna epoki nowożytnej. Stan badań i potrzeby, [w:] Rozprawy z dziejów XVIII wieku. Z dziejów komunikacji socjalnej epoki nowożytnej, red. J. Wojtowicz, Toruń 1993, s. 7-22.

Maliszewski K., Komunikacja społeczna w kulturze staropolskiej. Studia z dziejów kształtowania się form i treści społecznego przekazu w Rzeczypospolitej szlacheckiej, Toruń 2001.

Markiewicz A., „Miasto wszystkich delicyi pełne”. Paryż w relacjach polskich podróżników z lat osiemdziesiątych XVII wieku, [w:] Sztuka i podróżowanie. Studia teoretyczne i historyczno-artystyczne, red. P. Krasny, D. Ziarkowski, Kraków 2009, s. 107-118.

Markiewicz A., Podróże edukacyjne w czasach Jana III Sobieskiego. Peregrinationes Jablonovianae, Warszawa 2011.

Markiewicz M., Ogląd świata w dawnych epokach – kłopot dla historyków, [w:] Sic erat in fatis. Studia i szkice historyczne dedykowane Profesorowi Bogdanowi Rokowi, t. 1, red. E. Kościk, R. Żerelik, P. Badyna, F. Wolański, Toruń 2012, s. 493-501.

Mason A.E.W., The Royal Exchange. A Note on the Occasion of the Bicentenary of the Royal Exchange Assurance, London 1920.

Mączak A., Odkrywanie Europy. Podróże w czasach renesansu i baroku, Gdańsk 1998.

Mączak A., Peregrynacje, wojaże i turystyka, Warszawa 1984.

Mączak A., Życie codzienne w podróżach po Europie w XVI i XVII wieku, Warszawa 1978.

Mencfel M., Osobliwy, czyli jaki? Kategoria niezwykłości w kulturze naukowej, artystycznej i kolekcjonerskiej epoki nowożytnej, [w:] Curiositá – zjawiska osobliwe w sztuce, literaturze i obyczaju, red. A.S. Czyż, J. Nowiński, Warszawa 2013, s. 10-25.

Niedzielski C., O teoretycznoliterackich tradycjach prozy dokumentarnej. Podróż, powieść, reportaż, Toruń 1966.

Parnell G., The Tower of London, Batsford 1993.

Poczet sołtysów, burmistrzów, nadburmistrzów, przewodniczących Miejskiej Rady Narodowej i prezydentów Gdańska od XIII do XXI wieku, red. B. Możejko, Gdańsk 2015.

Podemski K., Socjologia podróży, Poznań 2004.

Prejs M., Egzotyzm w literaturze staropolskiej. Wybrane problemy, Warszawa 1999.

Prigogine I., Stengers I., Z chaosu ku porządkowi. Nowy dialog człowieka z przyrodą, tłum. K. Lipszyc, przedmowa B. Baranowski, Warszawa 1990.

Puchalska B.M., Obraz dworów zachodnioeuropejskich w polskiej literaturze pamiętnikarskiej XVI i XVII wieku, Białystok 2000.

Rok B., Polskie podróże do Rzymu na jubileusz roku 1700, [w:] Dyplomacja, polityka, prawo. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Henrykowi Kocójowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. J. Panic, Katowice 2001, s. 305-311.

Rok B., W sprawie podróży Polaków do Neapolu w XVIII wieku, [w:] Viae Historiae. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Lechowi A. Tyszkiewiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. M. Goliński, S. Rosik, Wrocław 2001, s. 489-493.

Rok B., Wędrówki po Rzymie polskich peregrynantów zakonników w XVIII wieku – poznawcze aspekty podróży, [w:] Źródła do dziejów staropolskich podróży edukacyjnych, red. M.E. Kowalczyk, D. Żołądź-Strzelczyk, Warszawa 2017, s. 143-154.

Rok B., Zagraniczne podróże Polaków w pierwszej połowie XVIII wieku, „Sobótka. Śląski Kwartalnik Historyczny” 1992, nr 1-2, s. 171-178.

Self A., The Birds of London, London 2014.

St Paul’s – The Cathedral Church of London 604-2004, ed. D. Keene, A. Burn, A. Saint, New Haven 2004.

Strzelczyk J., Odkrywanie Europy, Poznań 2000.

Szerszeń M., Radziwiłłowie nad Sekwaną i Tamizą. Karol Stanisław Radziwiłł i Michał Kazimierz Rybeńko – spojrzenie ojca i syna, [w:] Anglosasi, Francuzi i Polacy – wzajemny wizerunek dawniej i dziś, red. P. Guzowski, M. Kamecka, Białystok 2005, s. 87-99.

Sztafrowski E., Miejsca i czasy święte, Warszawa 1982.

Szumska U., Anglia a Polska w okresie humanizmu i reformacji (związki kulturalne), Lwów 1938.

Tazbir J., Rzeczpospolita i świat, Studia z dziejów kultury XVII wieku, Warszawa 1971.

Taźbierski Z., Związki Polski z Anglią od schyłku XIV do połowy XVII wieku. Studium z dziejów polityki dynastycznej, Olsztyn 1994.

Weir A., Henry VIII: King and Court, Vintage 2008.

Wolański F., „Inność” przestrzeni miasta w relacjach polskich peregrynantów w XVIII w., [w:] Staropolski ogląd świata – problem inności, red. F. Wolański, Toruń 2007, s. 316-324.

Żołądź D., Ideały edukacyjne doby staropolskiej. Stanowe modele i potrzeby edukacyjne szesnastego i siedemnastego wieku, Warszawa 1990.

Żołądź-Strzelczyk D., Peregrinatio academica. Studia młodzieży polskiej z Korony i Litwy na akademiach i uniwersytetach niemieckich w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Poznań 1996.

Żołądź-Strzelczyk D., Wychowanie dziecka w świetle staropolskiej teorii pedagogicznej, [w:] Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, cz. 1: Od średniowiecza do wieku XVIII, red. M. Dąbrowska, A. Klonder, Warszawa 2002, s. 96-108.

Netografia:

British History Online, https://www.british-history.ac.uk/survey-london/vol13/pt2/pp10-40.

Gedanopedia – Encyklopedia Gdańska, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=RADA_MIEJSKA#.

Royal Museums Greenwich, https://www.rmg.co.uk/queens-house/history.

St Paul’s Cathedral, https://www.stpauls.co.uk/history-collections/history.

The Queen’s College, University of Oxford, https://www.ox.ac.uk/about/organisation/history.

Trinity College, University of Oxford, https://www.trinity.ox.ac.uk/college-history/.

Westminster Abbey, https://www.westminster-abbey.org/about-the-abbey/history/history-of-westminsterabbey.