Epilog sprawy Jana Andrzeja Morsztyna w 1683 roku
DOI:
https://doi.org/10.12797/SH.63.2020.02.01Keywords:
Morstin, royal court, parliamentary court, dethronization plotAbstract
THE EPILOGUE OF JAN ANDRZEJ MORSZTYN’S CASE IN 1683
This article is devoted to the epilogue of diplomatic endeavours of Jan Andrzej Morsztyn in 1683. In that year, the Polish-Lithuanian monarch, Jan III. Sobieski, preparing military campaign to save Vienna from Turks, aimed to change state foreign policy. This change was to involve breaking relations with France and establishing an alliance with Austria. In the king’s opinion, there was a serious opponent to this change – a long-time leaver of the French faction and the Great Crown Treasurer (podskarbi) Jan Andrzej Morsztyn. The monarch decided to eliminate the faction through a plot aimed at bringing Morsztyn to the parliamentary court. In response to the attempts of the king, Morsztyn intensified his political activity, in particular, international contacts in the years 1681-1683. This activity delayed the monarch’s accusation, yet in 1683 Morsztyn was accused of mismanagement of finances and betrayal of the country seeking to dethronize Jan Sobieski. In effect, he was forced to leave Poland and spent the last 10 years of his life in France.
References
Źródła drukowane:
Akta do dziejów króla Jana IIIgo sprawy r. 1683o, a osobliwie wyprawy wiedeńskiej wyjaśniające, wyd. F. Kluczycki, Kraków 1883, Acta Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia ab Anno 1507 usque ad Annum 1795, t. 6.
Archiwum spraw zagranicznych francuskie do dziejów Jana Trzeciego, t. 3: Lata od 1680-1683, oprac. K. Waliszewski, Kraków 1884.
Deiches E., Koniec Morstina. Studyum historyczne z czasów Jana Sobieskiego, Kraków 1894.
Diariusz sejmu konwokacyjnego 1668 roku, oprac. K. Przyboś, Kraków 2009.
Krzysztofa Grzymułtowskiego wojewody poznańskiego listy i mowy, wyd. A. Jabłonowski, Warszawa 1876, Źródła Dziejowe, t. 1.
Listy Jana Andrzeja Morstina 1656-1683, wyd. S. Ochmann-Staniszewska, „Studia Historyczne” 2016, t. LIX, z. 1, s. 93-105.
Listy Jana Andrzeja Morstina, oprac. S. Ochmann-Staniszewska, Wrocław 2002, Acta Universitatis Wratislaviensis Historia, t. CLIX.
Listy Jana Sobieskiego do żony Maryi Kazimiry wraz z listami téj królewskiej rodziny i innych znakomitych osób, oprac. A.Z. Helcel, Warszawa 1860.
Listy Piotra des Noyers: sekretarza królowej Maryi Kazimiery z lat 1680-1683 rzeczy polskich dotyczące, wyd. L. Nabielak, Lwów 1867.
Sobiescy M.K. i J., Listy okresu odsieczy wiedeńskiej, wstęp Z. Wójcik, Warszawa 1983.
Sobieski J., Listy do Marysieńki, t. 1-2, oprac. L. Kukulski, Warszawa 1973, Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej.
Volumina legum, vol. 5: Ab anno 1669 ad annum 1697, oprac. J. Ohryzko, Petersburg 1860.
Opracowania:
Chmielewska M., Sejm elekcyjny Michała Korybuta Wiśniowieckiego 1669 roku, Warszawa 2006.
Chronologia sejmów polskich 1493-1793, oprac. i wstęp W. Konopczyński, Kraków 1948, Archiwum Komisji Historycznej, s. 2, t. 4, nr 3.
Czermak W., Ostatnie lata Jana Kazimierza, Warszawa 1972.
Dąbrowski J.S., Senat Koronny. Stan sejmujący w czasach Jana Kazimierza, Kraków 2000.
Forst de Battaglia O., Jan Sobieski, król Polski, przeł. K. Szyszkowska, oprac. i wstęp Z. Wójcik, Warszawa 1983.
Hundert Z., Między buławą a tronem. Wojsko koronne w walce stronnictwa malkontentów z ugrupowaniem dworskim w latach 1669-1673, Oświęcim 2014.
Kołodziej R., „Ostatni wolności naszej klejnot”. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014.
Komaszyński M., Maria Kazimiera d’Arquien Sobieska królowa Polski 1641-1716, Kraków 1984.
Konarski K., Polska przed odsieczą wiedeńską 1683 roku, Oświęcim 2017.
Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskiego: 1629-1674, t. 3, Poznań 2005.
Kriegseisen W., Samorząd szlachecki w Małopolsce w latach 1669-1717, Warszawa 1989.
Kubala L., Wojny duńskie i pokój oliwski 1657-1660, Lwów 1922, Biblioteka Historyczna Altenberga.
Kukulski L., Przyboś A., Morsztyn Jan Andrzej, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 21/1, z. 88, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1976, s. 809-815.
Maria Kazimiera Sobieska (1641-1716). W kręgu rodziny, polityki i kultury, red. A. Kalinowska, P. Tyszka, Warszawa 2017, Studia i Materiały – Zamek Królewski w Warszawie, t. 6.
Nagielski M., Druga wojna domowa w Polsce. Z dziejów polityczno-wojskowych Rzeczypospolitej u schyłku rządów Jana Kazimierza Wazy, Warszawa 2011, Prace Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego.
Ochmann S., Działalność Jana Andrzeja Morsztyna w latach 1660-1661, „Kwartalnik Historyczny” 1979, R. LXXXVI, z. 1, s. 3-18.
Sadowski W., Państwo i władca w oczach szlachty. Postawy polityczne obywateli województwa lubelskiego za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego, Lublin–Radzyń Podlaski 2008, Biblioteka Wschodniego Rocznika, nr 9.
Sokołowska J., Jan Andrzej Morsztyn, Warszawa 1965, Profile.
Wierzbicki L.A., O zgodę w Rzeczypospolitej. Zjazd warszawski i sejm pacyfikacyjny 1673 roku, Lublin 2005.
Wimmer J., Wiedeń 1683. Dzieje kampanii i bitwy, Warszawa 1983.
Wójcik Z., Jan Sobieski 1629-1696, Warszawa 1983, Biografie Sławnych Ludzi.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
