Od modernizacyjnego optymizmu ku antymodernizacyjnej utopii – zwrot w myśli politycznej Romana Dmowskiego

Authors

  • Dariusz Grzybek Uniwersytet Jagielloński

Keywords:

National Democracy, Roman Dmowski, deindustrialisation, Europe, cultural pessimism, Catholicism

Abstract

Between Modernistic Optimism and Antimodernistic Utopia — a Turn in the Political Thought of Roman Dmowski
This article analyses the upheaval in political thought of Roman Dmowski (1964–1939), leader of the Polish National Democratic Party or National Party. Dmowski’s later doctrine was partly a counterpart of his earlier thought. Before the First World War, Dmowski supported social and economic modernisiation, but became a cultural pessimist after the war. The sources of this attitude were, however, his economic concepts. Dmowski expected economic catastrophe for industrialised European countries and the quick growth of industry in Asia. As a result, Dmowski prefered economic autarky as an adaptation to the new world order. In his opinion, autarky would give Poland a comparative advantage to the fallen industrial powers like Britain, France or Germany. However, autarkical order is incompatible with a democratic and parliamentary government, and thus Dmowski proposed rule of the ‘national elite’ and politicised Catholicism as the main tool for the political mobilisation of the masses. This way of thinking paved the way to utopian antimodernism ruled by vision of a homogeneous, static and autarchic society ruled by a ‘national elite’.

Author Biography

Dariusz Grzybek, Uniwersytet Jagielloński

dr hab., historyk i politolog, pracownik Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, ostatnio wydał: Polityczne konsekwencje idei ekonomicznych w myśli polskiej 1869–1939 (Kraków 2012), Handel i pokój. Geneza i ewolucja liberalnego pacyfizmu (Kraków 2015).

References

Aldcroft D.H., From Versailles to Wall Street 1919–1929, Harmonsworth 1987.

Aldcroft D.H., The European Economy 1914–2000, 4 ed., London–New York 2001.

Barkun M., A Culture of Conspiracy. Apocalyptic Visions in Contemporary America, Berkeley 2006.

Cameron R., Historia gospodarcza świata. Od paleolitu do czasów najnowszych, Warszawa 1996.

Cieślik A., Nowa teoria handlu zagranicznego w świetle badań empirycznych, Warszawa 2001.

Czarny E., Teoria i praktyka handlu wewnątrzgałęziowego, Warszawa 2002.

Dmowski R., Myśli nowoczesnego Polaka, wyd. 3, Lwów 1907.

Dmowski R., Zagadnienie rządu, Warszawa 1927.

Dmowski R., Rosja, [w:] idem, Pisma, t. 7: Świat powojenny i Polska, Częstochowa 1937.

Dmowski R., Niebezpieczeństwo gospodarcze, [w:] idem, Pisma, t. 7: Świat powojenny i Polska, Częstochowa 1937

Dmowski R., Nowe czasy i nowe zagadnienia, [w:] idem, Pisma, t. 7: Świat powojenny i Polska, Częstochowa 1937.

Dmowski R., Pisma, t. 8: Przewrót, Częstochowa 1938.

Dmowski R., Kościół, naród i państwo, [w:] idem, Pisma, t. 9, Częstochowa 1939.

Dmowski R., Społeczeństwo Poznańskiego i Pomorza w odrodzonej Polsce, [w:] idem, Pisma, t. 9, Częstochowa 1939.

Dmowski R., Rzeczy radosne, [w:] idem, Pisma, t. 10, Częstochowa 1939.

Dmowski R., Sny a rzeczywistość, [w:] idem, Pisma, t. 10, Częstochowa 1939.

Dmowski R., Wschód i Zachód w Polsce, [w:] idem, Pisma, t. 10, Częstochowa 1939.

Dmowski R., Między Niemcami a Chinami. List R. Dmowskiego do J. Żółtowskiego z 28 kwietnia 1930, „Arcana” 5, 1996.

Grzybek D., Polityczne konsekwencje idei ekonomicznych w myśli polskiej 1869–1939, Kraków 2012.

Jedlicki J., Świat zwyrodniały. Lęki i wyroki krytyków nowoczesności, Warszawa 2000.

Kawalec K., Narodowa Demokracja wobec faszyzmu 1922–1939. Ze studiów nad dziejami myśli politycznej obozu narodowego, Warszawa 1989.

Kawalec K., Narodowa Demokracja wobec procesów modernizacyjnych. Dylematy, recepty, racje, [w:] J. Kloczkowski, M. Szułdrzyński (red.), Drogi do nowoczesności. Idea modernizacji w polskiej myśli politycznej, Kraków 2006.

Krugman P.R., Obstfeld M., Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Teoria i polityka, Warszawa 2001.

Krzywiec G., Szowinizm po polsku. Przypadek Romana Dmowskiego, Warszawa 2009.

Laidler D., Fabricating the Keynesian Revolution. Studies of the Inter – War Literature on Money, the Cycle, and Unemployment, Cambridge 1999.

Mainecke F., Die Idee der Staatsrason in der neueren geschichte, Munchen–Berlin 1929.

Maj E., Romana Dmowskiego broszura „Kościół, naród i państwo”, „Annales UMSC, Sectio K – Politologia” 5, 1998.

Musto R.G., The Catholic Peace Tradition, New York 2002.

Rosiński S., Problem działania ceł w teorii ekonomii, Poznań 1929.

Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893–1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław–Warszawa 1980.

Wapiński R., Roman Dmowski, Lublin 1988.

Winowski L., Stosunek chrześcijaństwa pierwszych wieków do wojny, Lublin 1947.

Downloads

Published

2016-12-30

How to Cite

Grzybek, D. (2016). Od modernizacyjnego optymizmu ku antymodernizacyjnej utopii – zwrot w myśli politycznej Romana Dmowskiego. Studia Historyczne, 59(4 (236), 441–464. Retrieved from https://journals.akademicka.pl/studiahistoryczne/article/view/305

Issue

Section

Articles and Dissertations