„Co to są czary? Co za znaki ich?”
Litewskie kazanie i sposoby na czary z końca XVII i XVIII w.
DOI:
https://doi.org/10.12797/SH.61.2018.03.02Keywords:
witchcraft, heresy, sermon, preaching, Lithuania, GodAbstract
„What Is Witchcraft? What Signify It ?” Lithuanian Sermons and Methods against Witchcraft from the End of 17th and 18th Centuries
Witchcraft as a crime attracted the attention of Polish-Lithuanian society in many aspects at the turn of 17th and 18th centuries. On the one hand, it was connected with a belief in its efficiency, in the existence of witches and sorcerers, and their covenant with the devil. The article analyzes two manuscripts: a prayer „Modlitwa przeciwko czarom i niebezpieczeństwom” and a sermon „Jako się strzedz czarów i potwarzy o nie”. The sermon utilizes contemporary rhetoric, stresses the importance of sin and appeals to the receivers through fear. What is somewhat surprising, the text maintains that most witchcraft happened with God’s permission, as God allows the devil to function in the society. The preacher was very skillful in using listeners’ emotions, building suspension and condemning peoples’ sins and bad deeds. There is no doubt he managed to attract the attention of the audience and had a real impact on the surrounding reality.
References
Źródła rękopiśmienne:
Vilniaus universiteto biblioteka, fond 3, nr 997, 1534, 1781, 2125.
Opracowania:
Levack B. P., Polowanie na czarownice w Europie wczesnonowożytnej, tłum. E. Rutkowski, Wrocław 2009.
Łuczeńczyk P., Funkcja perswazyjna czasownikowej kategorii osoby w kazaniu, „Językoznawstwo” 2007, nr 1(1), s. 79-87.
Pilaszek B., Litewskie procesy czarownic w XVI-XVIII wieku, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2002, t. 46.
Sawicki M., Dwór magnacki w Wielkim Księstwie Litewskim jako regionalne centrum społeczne w drugiej połowie XVII wieku, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2012, t. 3, s. 13-27.
Siwek G., Przepowiadać skuteczniej. Elementy retoryki kaznodziejskiej, Kraków 1992.
Szewczyk L., Perswazja językowa w wybranych homiliach kapłanów archidiecezji katowickiej, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 2002, t. 35, z. 2, s. 359-376.
Tazbir J., Okrucieństwo w nowożytnej Europie, Warszawa 1993.
Tazbir J., Procesy o czary, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1978, t. 23.
Wijaczka J., Kościół wobec czarów w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku (na tle europejskim), Warszawa 2016.
Wolański F., Kaznodziejstwo bernardyńskie w staropolskim systemie komunikacji społecznej schyłku epoki saskiej. Studium kształtowania wyobrażeń i postaw, Toruń 2012.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.