Phonotactics of Polish toponyms – consonant sequences
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.20.2025.39.12Słowa kluczowe:
fonotaktyka, zbitki spółgłoskowe, skala, toponimyAbstrakt
This paper deals with consonant groups occurring at both edges of words in Polish toponyms. Consonant sequences are normal and typical of very few languages of the world. Therefore, their position in a word may matter. Interestingly, Polish clusters are legendary as regards the number of consonants which can stand together in a number of words and which occur at the edges of words. Analyses of these consonant sequences are countless. However, few of them take into account place names in a comprehensive manner. In this analysis, I consider these consonant combinations, both initial and final, in great detail, with a view to considering one basic aim: are Polish toponyms in accordance with Polish phonotactics? This study is far from being statistic. It simply shows the status quo presented in an official document.
Pobrania
Bibliografia
Algeo J., 1978, What Consonant Clusters Are Possible?, “Word” 29 (3), pp. 206–224, https:// DOI: https://doi.org/10.1080/00437956.1978.11435661
doi.org/10.1080/00437956.1978.11435661.
Bargiełówna M., 1950, Grupy fonemów spółgłoskowych współczesnej polszczyzny kulturalnej, “Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 10, pp. 1–25.
Bijak U., 2001, Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa mazowieckiego, Kraków.
SEBor: W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.
SEBr: A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1927.
Cyran E., 2010, Complexity Scales and Licensing in Phonology, “Studies in Generative Grammar”, No. 105, Berlin–New York. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110221503
Cyran E., Gussmann E., 1999, Consonant Clusters and Governing Relations: Polish Initial Consonant Sequences, [in:] H. van der Hulst, N. Ritter (eds.), The Syllable: Views and Facts, Berlin–Boston, pp. 219–248, https://doi.org/10.1515/9783110806793.219. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110806793.219
Dunaj B., 1985, Grupy spółgłoskowe współczesnej polszczyzny mówionej (w języku mieszkańców Krakowa), Kraków.
Garczyńska J., 2010, Charakterystyka dialektu mazowieckiego, Dialekty i Gwary Polskie.
Kompendium Internetowe pod red. Haliny Karaś, [on-line:] http://www.dialektologia.
uw.edu.pl/index.php?l1=opis-dialektow&l2=dialekt-mazowiecki&l3=maz owsze-charakterystyka-dialektu (accessed: 20 II 2024).
Gussmann E., 2007, The Phonology of Polish, Oxford–New York. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780199267477.001.0001
Gussmann E., Cyran E., 1998, Polish Consonantal Sequences: A Phonological Testing Ground, [in:] E. Cyran (ed.), Structure and Interpretation: Studies in Phonology, Lublin, pp. 127–138.
Jaskuła K., 2010, Polish Place-names and Word-final Consonant Groups: More Affricates and Diphthongs in Polish?, “Poznań Studies in Contemporary Linguistics” 46 (4), pp. 391–406, https://doi.org/10.2478/v10010-010-0020-8. DOI: https://doi.org/10.2478/v10010-010-0020-8
Jaskuła K., 2014, Levels of Interpretation in Sound Systems, Lublin.
Jaskuła K., 2019, Sequences of Three Word-initial Consonants in Polish Place-names – Ptkanów and Other Matters, [in:] A. Bondaruk, K. Jaskuła (eds.), All around the Word: Papers in Honour of Bogdan Szymanek on his 65th Birthday, Lublin, pp. 223–236.
Jaskuła K., Szpyra-Kozłowska J., 2020, Wychódźc, Pcim i Rzgów. Grupy spółgłoskowe w nazwach miejsowości w świetle fonotaktyki polskiej, “Język Polski” 100 (3), pp. 43–57. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.100.3.4
Karaś M., Madejowa M., 1977, Słownik wymowy polskiej, Kraków.
Kijak A., 2008, Polish and English Consonantal Clusters: A Contrastive Analysis within the Strict CV Framework, Katowice.
Kristoffersen G., 2000, The Phonology of Norwegian, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198237655.001.0001
Kuryłowicz J., 1952, Uwagi o polskich grupach spółgłoskowych, “Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 11, pp. 54–69.
Leszczyński Z., 1969, Studia nad polskimi grupami spółgłoskowymi, Vol. 1: Gwarowe grupy z j na tle polszczyzny ogólnej, “Prace Językoznawcze – Komitet Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk”, No. 54, Wrocław.
Maddieson I., 1999, In Search of Universals, [in:] J.J. Ohala, Y. Hasegawa, M. Ohala, D. Granville, A.C. Bailey (eds.), Proceedings of the 14th International Congress of Phonetic Sciences 1999, Vol. 3, San Francisco, pp. 2521–2528.
Matasović R., 2009, Etymological Dictionary of Proto-Celtic, Leiden–Boston.
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, [on-line:] https://nkjp.pl/ (accessed: 20 V 2024).
Narodowy Korpus Języka Polskiego, praca zbiorowa, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa 2012.
NMP: Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, eds. K. Rymut, Vol. I–VII, Kraków 1996–2007; K. Rymut, B. Czopek-Kopciuch, Vol. VIII–IX, Kraków
2009–2013; K. Rymut, B. Czopek-Kopciuch, U. Bijak, Vol. X–XIV, Kraków 2015–2017; B. Czopek-Kopciuch, U. Bijak, Vol. XV–XVI, Kraków 2018–2021.
Orzechowska P., 2019, Complexity in Polish Phonotactics: On Features, Weights, Rankings and Preferences, Singapore. DOI: https://doi.org/10.1007/978-981-13-7299-5
Ostaszewska D., Tambor J., 2000, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa.
Rochoń M., 2000, Optimality in Complexity: The Case of Polish Consonant Clusters, “Studia Grammatica”, Vol. 48, Berlin.
Rospond S., 1984, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław.
Rospond S., 2000, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.
Rowicka G.J., 1999, On Ghost Vowels: A Strict CV Approach, The Hague.
Rymut K., 1987, Nazwy miast Polski, Wrocław.
Sawicka I., 1974, Struktura grup spółgłoskowych w językach słowiańskich, Wrocław.
Sawicka I., 1995, Fonologia, [in:] H. Wróbel (ed.), Gramatyka współczesnego języka polskiego, Vol. 3: Fonetyka i fonologia, Warszawa, pp. 107–198.
Scheer T., 2007, How Semitic is Slavic? Initial Clusters and Syllabic Consonants, Paper presented at FDSL 7, Leipzig, Germany, 30 November – 2 December, manuscript, [on-line:] https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=15c678009f60c66e9e6a03853e52dafaeb3b037f.
Selkirk E., 1982, The Syllable, [in:] H. van der Hulst, N. Smith (eds.), The Structure of Phonological Representations, Part 2, Dordrecht, pp. 337–384.
SJP PWN: Słownik języka polskiego PWN, [on-line:] https://sjp.pwn.pl/ (accessed: 30 IV 2024).
Stieber Z., 1969, Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich, Part 1: Fonologia, Warszawa.
Szpyra-Kozłowska J., 2016a, Pozajęzykowe czynniki kształtujące fonetyczną i fonologiczną adaptację anglicyzmów we współczesnej polszczyźnie, “Poradnik Językowy” 2, pp. 21–37.
Szpyra-Kozłowska J., 2016b, Wewnątrzjęzykowe mechanizmy fonologicznej polonizacji zapożyczeń angielskich, “Poradnik Językowy” 6, pp. 61–76.
Szymanek B., 2012, Sequences of Three Plosives in Polish (Notes on a Footnote), [in:] E. Cyran, H. Kardela, B. Szymanek (eds.), Sound Structure and Sense: Studies in Memory of Edmund Gussmann, Lublin, pp. 751–760.
SGKP: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, eds. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Vol. I–VI, Warszawa 1880–1885; B. Chlebowski, W. Walewski, Vol. VII–XI, Warszawa 1886–1890; B. Chlebowski, Vol. XII–XIII, Warszawa 1892–1893; B. Chlebowski, J. Krzywicki, Vol. XIV–XV, Warszawa 1895–1902.
Wells J.C., 1990, Pronunciation Dictionary, Harlow. DOI: https://doi.org/10.1177/003368829002100208
Zydorowicz P., Jankowski M., Dziubalska-Kołaczyk K., 2021, On the Shapes of the Polish Word: Phonotactic Complexity and Diversity, “Studia Anglica Posnaniensia” 56 (s1), pp. 465–487, https://doi.org/10.2478/stap-2021-0006. DOI: https://doi.org/10.2478/stap-2021-0006
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Krzysztof Jaskuła
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
