Pomiędzy filozofią a nauką – rozważania o francuskich korzeniach wiedzy o polityce na Akademii Krakowskiej w dobie reform kołłątajowskich

Authors

  • Bartosz Włodarski Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.12797/Politeja.17.2020.64.10

Keywords:

Physiocracy, Antoni Popławski, Jagiellonian University, Cracow

Abstract

Between Philosophy and Science – Reflections on the French Roots of Political Science at the Cracovian University in the Era of Kołłątaj’s Reforms

This paper aims to present the history of the political sciences at the Academy of Cracow during its reorganisation by Hugo Kołłataj in the 18th century. Kołłątaj and other patriots – professors and representatives of the law faculty, precursors of French physiocratic political doctrine in Poland – established „The Chair of the Law of Nature, Economical and Political Law and Law of Nations”. It was the institutional and theoretical base for all political sciences at that time. The plan of developing this particular branch of science was put into practice by Antoni Popławski – great philosopher, reformer and the author of the first book on physiocracy in Poland inspired by dr. Quesnay’s doctrine. The article also presents the origin of the 20th century’s modern political sciences rooted in the knowledge of the 18th Central Crown School – at present known as the Jagiellonian University.

Downloads

Download data is not yet available.

PlumX Metrics of this article

Author Biography

Bartosz Włodarski, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Absolwent Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego (2004), doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce (2010). Autor monografii Szkoła Nauk Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego 1920-1949 (2015) i publikacji z dziedziny historii nauki o polityce.

References

Źródła:
Google Scholar

Rękopisy
Google Scholar

Archiwum UJ, rkps BJ 5171/31, rkps BJ 4, rkps 8.
Google Scholar

Starodruki BJ
Google Scholar

Posiedzenia na popisy publiczne Kandydatów Stanu Akademickiego i Zgromadzeń Szkolnych Duchownych z nauk moralnych i fizycznych na lata 1790/91 (1791/92, 1792/93), Kraków 1791 (1792, 1793).
Google Scholar

Porządek materyy z nauk moralnych i fizycznych na popisy publiczne dla Kandydatów Stanu Akademickiego przy Szkole Główney Koronney czteroletnią instrukcyą biorących pod dozorem Departamentu Reyencyi Kandydatów, Kraków 1787/1788.
Google Scholar

Zadania z nauk matematycznych, fizycznych, prawa, wymowy łacińskiey i polskiey na które w dni wyrażone odpisywać powinni Kandydaci Stanu Akademickiego i zakonnicy, których zgromadzeniu są powierzone szkołe publiczne… od Szkoły Głównej podane na Rok Szkolny zaczynający się 1 października 1786, a kończący się w lipcu 1787, Kraków 1786.
Google Scholar

Programy wykładów Katedry Prawa Natury, Ekonomicznego, Politycznego i Narodów
Google Scholar

Praelectiones Academicae Collegii Moralis quae in Principe Regni Schola sub auspicatissimo Regimine Illusstrissimi Domini de Felicis de Przybysławice Oraczewski …Generalis Rectoris a prima Octobris Anni 1788 ad diem ultimam Junii 1789 publicae tradetur. [Lekcje akademickie Kolegium Moralnego, które w Szkole Głównej Koronnej pod szczęśliwym rządem Jaśnie Wielmożnego Pana Feliksa z Przybysławic Oraczewskiego… Jeneralnego Rektora. Od 1 października do ostatniego czerwca 1789 publicznie dawać będą].
Google Scholar

Praelectiones academicae quae in Principe Regni Schola a I-ma Octobris anni 1786 (1787, 1788) ad diem ultimam Junii 1787 (1788, 1789) publicae tradetur. [Lekcje akademickie, które w szkole Głównej Koronnej od 1 października roku 1786 (1787, 1788) aż do dnia ostatniego czerwca 1787 (1788, 1789) publicznie dawane będą].
Google Scholar

Prospectus praelectionum accademicum quae in Principe Regni Schola Universitate Studiorum Cracoviensi a primis diebus Octobris MDCCXCI ad ultimos Iunii MDCCXCII publice tradentur.
Google Scholar

Bibliografia Staropolska Estreicherów
Google Scholar

Tomy: XII, XVII, XVII, XXIII, XXV.
Google Scholar

Literatura:
Google Scholar

Barycz H., Zagadnienia uniwersyteckie w epoce Oświecenia, [w:] Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich we Wrocławiu, 19-22 września 1948, t. 2, z. 1, Warszawa 1948.
Google Scholar

Blaszke M., Antoniego Popławskiego program reform politycznych, „Rocznik Historii Filozofii Polskiej” 2011/2012, r. IV/V.
Google Scholar

Blaszke M., Fizjokratyczna teoria własności w nie wydanym rękopisie Antoniego Popławskiego: Nauka o prawie przyrodzonym krótko i jaśnie zebrana dla uczących się Polityki in Collegio Nobillium Schol. Piar. w Warszawie w 1771 r., Warszawa 1985, Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 31.
Google Scholar

Blaszke M., Obraz i naprawa Rzeczypospolitej w myśli społeczno-politycznej fizjokratyzmu Baudeau i Le Mercier de la Rivière, Warszawa 2000.
Google Scholar

Borucka-Arctowa M., Prawo natury jako ideologia antyfeudalna, Warszawa 1957.
Google Scholar

Borowiec P., Krauz-Mozer B., Ścigaj P., Kim jesteś politologu? Historia i stan dyscypliny w Polsce, t. 1, Kraków 2011.
Google Scholar

Buczek K., Hugo Kołłątaj i edukacja, Warszawa 2007, https://doi.org/10.31338/uw.9788323526704. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323526704
Google Scholar

Chamcówna M., Uniwersytet Jagielloński w dobie Komisji Edukacji Narodowej. Szkoła Główna Koronna w okresie wizyty i rektoratu Kołłątaja 1777-1786, Warszawa 1957, Monografie z Dziejów Nauki i Techniki, t. 2.
Google Scholar

Chamcówna M., Mrozowska K., Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1765-1850, t. 2, Kraków 1965, Wydawnictwa Jubileuszowe – Uniwersytet Jagielloński, t. 21.
Google Scholar

Chmaj M., Tradycje nauki o polityce w Polsce, [w:] Politologia w szkolnictwie wyższym w Polsce, red. E. Olszewski, Lublin 1997.
Google Scholar

Dutkowa R., Uniwersytet Jagielloński w czasach Księstwa Warszawskiego. Szkoła Główna Krakowska w latach 1809-1814, Wrocław 1965, Monografie z Dziejów Nauki i Techniki, t. 29.
Google Scholar

Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1807-1915, red. S. Kieniewicz, Warszawa 1981, Polska XIX i XX Wieku.
Google Scholar

Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku. A-N, red. A. Mączak, Warszawa 1981.
Google Scholar

Finkel L., Starzyński S., Historya Uniwersytetu Lwowskiego, Lwów 1894.
Google Scholar

Garycki B., Początki nauki moralnej zamykającej prawo natury polityczne, publiczne prawo narodów w układzie ekonomii politycznej, podług tabeli wynalezionej przez Xsiążęcia Bdeńskiego, a przez P. du Point jego radcę nadwornego wykonanej w 1773 roku, a przez księdza Bonifacego Garyckiego Profesora wysłużonego w Akademii Krakowskiej, „Rocznik Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetem Krakowskim połączonego” 1822, r. VII.
Google Scholar

Grzybowski K., Historia doktryn politycznych i prawnych. Od państwa niewolniczego do rewolucji burżuazyjnych, Warszawa 1967.
Google Scholar

Hajdukiewicz L., Geneza i początki Polskiej Szkoły Nauk Politycznych w Krakowie, [w:] Studia z dziejów oświaty i kultury umysłowej w Polsce XVIII-XX w. Księga ofiarowana Janowi Hulewiczowi, red. R. Dutkowa, J. Dybiec, L. Hajdukiewicz, Wrocław 1977.
Google Scholar

Indan-Pykno M., Fizjokratyzm oczyma polskich przedstawicieli myśli polityczno-prawnej, „Annales Universitatis Marie Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius” 2011, t. 58, nr 2.
Google Scholar

Leśnodorski B., Opałek K., Nauka polskiego Oświecenia w walce o postęp, Kraków 1951.
Google Scholar

Lityńska A., Idee fizjokratyczne w twórczości profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, [w:] Fizjokratyzm wczoraj i dziś. Ekonomia, filozofia, polityka, red. J. Rosicka, Kraków 1996.
Google Scholar

Mojsiewicz C., Rozmowy o polskiej politologii, Toruń 2005.
Google Scholar

Olszewski E., Puka A., Studia politologiczne w Polsce, „Polityka i Społeczeństwo” 2004, nr 1.
Google Scholar

Opałek K., Główne prądy krakowskiej filozofii prawa (prawo natury – normatywizm – psychologizm); U schyłku prawa natury. Feliks Słotwiński (1788-1863), [w:] Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. M. Patkaniowski, Kraków 1964, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze, z. 18.
Google Scholar

Opałek K., Myśl Oświecenia w Krakowie, Kraków 1955.
Google Scholar

Opałek K., Porządek fizyczno-moralny Hugona Kołłątaja, „Myśl Filozoficzna” 1954, nr 3.
Google Scholar

Opałek K., U schyłku prawa natury. Feliks Słotwiński (1788-1863), [w:] Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. M. Patkaniowski, Kraków 1964, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze, z. 18.
Google Scholar

Opałek K., Zagadnienia teorii prawa i teorii polityki, Warszawa 1986.
Google Scholar

Patkaniowski M., Dzieje Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od reformy kołłątajowskiej do końca XIX stulecia, Kraków 1964, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze, z. 13.
Google Scholar

Politologia w szkolnictwie wyższym w Polsce, red. E. Olszewski, Lublin 1997.
Google Scholar

Popławski A., Pisma pedagogiczne, wstęp i objaśn. S. Tync, Wrocław 1957, Biblioteka Klasyków Pedagogiki. Pisarze Polscy.
Google Scholar

Popławski A., Zbiór niektórych materii politycznych, Warszawa 1774.
Google Scholar

Protokóły posiedzeń Komisyi Edukacyi Narodowej 1778-1780, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1913, Komisja Edukacji Narodowej i Jej Szkoły w Koronie 1773-1794, z. 38.
Google Scholar

Rostworowski M., Wolna Szkoła Nauk Politycznych w Paryżu, Kraków 1892.
Google Scholar

Sołtykowicz J., Dalszy ciąg rozprawy o przyczynach uwłaczania naukom, a w szczególności o cechach znamionujących prawdziwego uczonego i wadach ogólnych ludzi uczonych. Czytana na posiedzeniu publicznym przez Józefa Sołtykowicza, „Rocznik Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetem Krakowskim połączonego” 1823, r. VIII.
Google Scholar

Włodarski B., Jeden cel – dwie drogi. O recepcji wzorców francuskich na przykładzie krakowskiej i warszawskiej szkoły nauk politycznych od czasów zaborów do 1939 r., „Politeja” 2015, Vol. 12, nr 36, https://doi.org/10.12797/Politeja.12.2015.36.17. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.12.2015.36.17
Google Scholar

Włodarski B., Szkoła Nauk Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego 1920-1949, Kraków 2015, Societas – Księgarnia Akademicka, 76. DOI: https://doi.org/10.12797/9788376384429
Google Scholar

Włodarski B., W poszukiwaniu wzorca nauki o polityce – rzecz o lwowskiej Szkole Nauk Politycznych 1902-1906, [w:] W poszukiwaniu prawdy. Rozważania o prawie, historii i sprawiedliwości, red. K. Banasiak [i in.], Kraków 2018.
Google Scholar

Zięba A., Miejsce i rola Profesora Michała Rostworowskiego w rozwoju nauk politycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, „Politeja” 2012, Vol. 1, nr 19.
Google Scholar

Downloads

Published

2020-02-26

How to Cite

Włodarski, Bartosz. 2020. “Pomiędzy Filozofią a Nauką – rozważania O Francuskich Korzeniach Wiedzy O Polityce Na Akademii Krakowskiej W Dobie Reform kołłątajowskich”. Politeja 17 (1(64):179-203. https://doi.org/10.12797/Politeja.17.2020.64.10.