Miejsce kultury sowieckiej w kształtowaniu świadomości zbiorowej współczesnych Rosjan

Authors

  • Elżbieta Żak Uniwersytet Jagielloński

DOI:

https://doi.org/10.12797/Politeja.10.2013.26.32

Keywords:

kultura sowiecka, kody kulturowe, świadomość zbiorowa, Stirlitz, trickster, nostalgia za ZSRR, Namiedni, Parfionow, człowiek sowiecki

Abstract

Место советской культуры в формировании коллективного сознания жителей современной России

В настоящей статье обращается внимание на советскую культуру, представленную как подбор определенных культурных кодов, которые формировались в условиях централизированной государственной культурной политиги и поэтому остались узнаваемыми. Эти коды уже тогда в коллективном сознании приобретали многозначный смысл, с одной стороны официальный, допускаемый цензурой, но одновременно народ обогащал их своим переносным смыслом, более универсальным. Подбор такого рода кодов положил основу для целой сферы культуры повседневной жизни, своеобразие которой в долговременной перспективе воспринимается все более положительно. Ссылки, ностальгия, воспоминания о советских временах начинают в сегодняшней России занимать все больше места в формировании современной русской идентисности, обеспечивая чувство своеобразности и индивидуальности в контрасте к западной культуре. Раньше подобные культурные коды играли роль «медиаторов» (понятие Марка Липовецкого) – становились точкой прикосновения для официальной и неофициальной сфер, однако в настоящее время элементы советской культуры оказались на стыке двух противоположных измерений – узнаваемой и однообразной культуры жителя СССР и туманной, запутанной действительности гражданина сегодняшней России. Все чаще появляются голоса, что советская культура вместе с ее мифами превращается в основополагающую часть для сегодняшней русской тождественности. Вышеуказанные тезисы в настоящей статье илюстрируются примерами в области кино‑ кодов (фигура Штирлица), телепрограмм (Старая квартира, Старые песни о главном), проекта Намедни. Наша эра и других.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

  • Elżbieta Żak, Uniwersytet Jagielloński

    Absolwentka filologii rosyjskiej UJ. Pracownik Instytutu Rosji i Europy Wschodniej UJ (wykładowca języka rosyjskiego). Współzałożyciel i obecny prezes Stowarzyszenia Wschodnia Perspektywa. Praca doktorska pt. Bohater rosyjskiej popliteratury w powieściach A. Marininej i B. Akunina znajduje się w ostatniej fazie ukończenia. Zajmuje się współczesną kulturą rosyjską oraz zagadnieniem postsowieckiej świadomości zbiorowej.

References

Baraban E., Detektivy Aleksandry Marininoj, ili „Starye motivy – novye pesni”, [w:] Tvorčestvo Aleksandry Marininoj kak otraženie sovremennoj rossijskoj mentalʹnosti, red. E. I. Trofimova, Moskva 2002.

Bojm S., Obŝie mesta. Mifologiâ povsednevnoj žizni, Moskva 2002.

Brežnev‑ 2 – dlâ avtohtonov, Putin №3 – dlâ liberalov, [online] http://www.newsland.ru/news/detail/id/800708/.

Dubin B., Čitatelʹ v obŝestve zritelej, „Znamâ” 2004, nr 5, [online] http://magazines.russ.ru/znamia/2004/5/dub9.html.

Dubin B., Rossiâ nulevyh: političeskaâ kulʹtura‑ storičeskaâ pamâtʹ povsednevnaâ žiznʹ, Moskva 2011.

Èjdis M., „Esli boâtʹsâ, to nado menâtʹ professiû”. Vyhodit pâtyj tom literaturnogo proekta „Namedni. Naša èra. 2001‑2005”, [online] http://www.gazeta.ru/culture/2011/11/23/a_3845374.shtml.

Heller M., Maszyna i śrubki. Jak hartował się człowiek sowiecki, Warszawa 1989.

Ivanova N., Nostalʹâŝee. Sobranie nablûdenij, Moskva 2002.

Kuligowski W., Popkultura jako źródło tożsamości, [w:] Kultura popularna. Graffiti na ekr@nie, red. W. Godzic, Kraków 2002.

Lipoveckij M., Buratino: utopiâ svobodnoj marionetki, [w:] Veselye čelovečki: kulʹturnye geroi sovetskogo detstva, red. I. Kukulin, M. Lipoveckij, M. Majofis, Moskva 2008.

Lipoveckij M., Iskusstvo alibi: „Semnadcatʹ mgnovenij vesny” v svete našego opyta, „Neprikosnovennyj zapas” 2007, nr 3, [online] http://magazines.russ.ru/nz/2007/3/li16.html.

Lipoveckij M., Prezident Štirlic, „Iskusstvo kino” 2000, nr 11.

Lipoveckij M., Trikster i „zakrytoe” obŝestvo, „NLO” 2009, nr 100, [online] http://magazines.russ.ru:8080/nlo/2009/100/li19‑pr.html.

Nostalʹgiâ po SSSR, [online] http://www.dela.ru/news/other/24989/.

Parfenov L., Namedni. Naša èra. 1961‑1970, Moskva 2010.

Podrabinek A., Kak antisovetčik antisovetčikam, „Ežednevoj žurnal” 2009, 21 IX, [online] http://www.ej.ru/?a=note

Suchanek L, Homo sovieticus. Świetlana przyszłość, gnijący Zachód. Pisarstwo Aleksandra Zinowiewa, Kraków 1999, Literatura Rosyjska – Emigracja – Tamizdat – Samizdat, 8.

Tischner J., Etyka solidarności oraz Homo sovieticus, Kraków 2005.

Walas T., Zrozumieć swój czas. Kultura polska po komunizmie. Rekonesans, Kraków 2003.

Zinovʹev A., Gomo sovetikus, Lausanne 1982.

http://krasview.ru/series/NamedniNashaera.

http://lomonosov.livejournal.com/19790.html.

http://reformam‑net.narod.ru/Moskva/podrabinek.html.

http://www.svobodanews.ru/content/blog/1836554.html.

Downloads

Published

10-10-2013

Issue

Section

Articles

How to Cite

“Miejsce Kultury Sowieckiej W kształtowaniu świadomości Zbiorowej współczesnych Rosjan”. 2013. Politeja 10 (4(26): 599-608. https://doi.org/10.12797/Politeja.10.2013.26.32.