Od prezydencjalizmu do demokracji wodzowskiej. Ewolucja ustroju i wzorców przywództwa politycznego w II Rzeczypospolitej

Authors

DOI:

https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.80.10

Keywords:

political leadership, presidential system, political thought, Second Republic of Poland, Józef Piłsudski

Abstract

FROM PRESIDENTIALISM TO COMMAND DEMOCRACY: THE EVOLUTION OF POLITICAL SYSTEM AND LEADERSHIP MODELS IN THE SECOND POLISH REPUBLIC

The text presents the main directions of the evolution of political leadership patterns in Poland in the interwar period. The point of departure for discussion is the model of exercising power introduced by Józef Piłsudski when he was exercising his duties as the Head of State and Commander-in-Chief. After the May coup, the marshal’s political leadership was based on his personal authority, giving a specific form to the state system, which Joseph Barthélemy called “Pilsudskism”. The next part of the text is devoted to the shaping of the political system after 1935 towards a command democracy, i.e. a system in which the most important functions are performed by the military, who control the institutions of state administration both at the central and local level. In this model, the dominant role was to be played by ‘the Chief of Nation.’ This title, according to the unwritten testament of Józef Piłsudski, was given to Edward Śmigły-Rydz. The analysis indicates that the system formed after the death of Józef Piłsudski was in conflict with the political principles on which the April Constitution adopted in 1935 was based, creating de facto duumvirate between the President and the Commander-in-Chief.

Downloads

Download data is not yet available.

PlumX Metrics of this article

Author Biography

Maciej Wojtacki, Akademia Sztuki Wojennej

Dr nauk humanistycznych w zakresie historii, absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (2006 – doktorat), adiunkt na Wydziale Prawa i Administracji Akademii Sztuki Wojennej w Katedrze Nauk o Państwie i Prawie. Autor dwóch książek i kilkudziesięciu artykułów naukowych i popularnonaukowych. Publikował m.in. na łamach „Atheneum”, „Historii i Polityki”, „Myśl Politycznej”, „Przeglądu Politologicznego”, „Przeglądu Sejmowego”, „Rocznika Historii Prasy Polskiej”, „Studiów Wyborczych”, „Wojskowego Przeglądu Prawniczego”, „Zapisek Historycznych”. Stypendysta Fundacji Lanckorońskich i Polonia Aid Foundation Trust. Członek International Commission for the History of Representative and Parliamentary Institutions. W swych badaniach koncentruje się na zagadnieniach z zakresu ustroju państwa, polskiej myśli polityczno-prawnej na przełomie XIX i XX wieku oraz historii prasy polskiej w pierwszej połowie XX wieku.

References

Opracowania
Google Scholar

Ajnenkiel A., Parlamentaryzm II Rzeczypospolitej, Warszawa 1978.
Google Scholar

Barthélemy J., La crise de la democratie contemporaine, Paris 1931.
Google Scholar

Barthélemy J., La crise de la democratie representative, Paris 1928.
Google Scholar

Bouffał B., O wzmocnieniu władzy prezydenta Rzeczypospolitej, Warszawa 1926.
Google Scholar

Chłopecki T., Myśl polityczna i prawna obozu rządzącego w Polsce w latach 1935-1939, Poznań 2018.
Google Scholar

Chrząszczewski A., Od sejmowładztwa do dyktatury. Studium polityczno-porównawcze, Warszawa 1930.
Google Scholar

Chrząszczewski (Trzaska) A., Przypływy i odpływy demokracji, Warszawa 1939.
Google Scholar

Ciświcki T., O Naczelniku Państwa i Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej. Studjum prawno-polityczne, Poznań 1922.
Google Scholar

Cybichowski Z., Na szlakach nacjonalizmu. Rozważania prawnopolityczne, Warszawa 1939.
Google Scholar

Danek A., Demokracja nacjonalistyczna. O myśli politycznej Zygmunta Cybichowskiego, Kraków 2018.
Google Scholar

Drozdowski M.M., Polski model prezydentury od Piłsudskiego do Raczkiewicza, „Palestra” 1996, nr 1/2.
Google Scholar

Duber P., Działalność polityczna Kazimierza Świtalskiego w latach 1926-1939, Poznań 2013.
Google Scholar

Encyklopedia nauk politycznych (Zagadnienia społeczne, polityczne i gospodarcze), t. 1: A-D, Warszawa 1936.
Google Scholar

Faryś J., Dekompozycja ideowa piłsudczyków 1935-1939, „Przegląd Zachodniopomorski” 1988, vol. 32, z. 3.
Google Scholar

Faryś J., Funkcjonowanie demokracji parlamentarnej w Drugiej Rzeczypospolitej. Konflikty wokół przesilenia rządowego w 1922 roku, Szczecin 2019.
Google Scholar

Feldman W., Dzieje polskiej myśli politycznej 1864-1914, Warszawa 1933.
Google Scholar

Garlicki A., Józef Piłsudski 1867-1935, Warszawa 1990.
Google Scholar

Jędrzejewicz J., W służbie idei. Fragmenty pamiętnika i pism, Londyn 1972.
Google Scholar

Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, Wilno 1937.
Google Scholar

Krukowski S., Geneza konstytucji z 17 marca 1921 r., Warszawa 1977.
Google Scholar

Krukowski S., Mała Konstytucja, [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, Warszawa 1990, s. 7-19.
Google Scholar

Kulesza W.T., Koncepcje ideowo-polityczne obozu rządzącego w Polsce, Wrocław 1985.
Google Scholar

Kutrzeba S., Metoda historyczna w prawie politycznym, Poznań 1938.
Google Scholar

Mackiewicz S. (Cat), Historia Polski od 11 listopada 1918 r. do 17 września 1939 r., Warszawa 1989.
Google Scholar

Majchrowski J., Silni, zwarci, gotowi. Myśl polityczna Obozu Zjednoczenia Narodowego, Warszawa 1985.
Google Scholar

Marszałek P.K., Najwyższe władze wojskowe w systemie ustrojowym II Rzeczypospolitej, Wrocław 2011.
Google Scholar

Mierzwa J., Pułkownik Adam Koc. Biografia polityczna, Kraków 2006.
Google Scholar

Nałęcz T., Geneza i ewolucja urzędu prezydenta w Polsce, [w:] Instytucja prezydenta w Polsce i we Włoszech, red. J. Kielin-Maziarz, J. Wawrzyniak, Warszawa 2014, s. 33-53.
Google Scholar

Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski odrodzonej 1918-1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010.
Google Scholar

Paruch W., Myśl polityczna formacji piłsudczykowskiej w Polsce (1926-1939) – cechy podstawowe, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2014, Sectio K, vol. 21, nr 2. DOI: https://doi.org/10.1515/curie-2015-0007
Google Scholar

Paruch W., Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego 1926-1939, Lublin 2005.
Google Scholar

Piasecki A., Tezy konstytucyjne Marszałka Piłsudskiego. Referat wygłoszony w dniu 28 lutego 1931 r. u Marszałka Senatu Władysława Raczkiewicza, Warszawa 1931.
Google Scholar

Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski. Okres 1914-1939, t. 1-2, Gdańsk 1990.
Google Scholar

Sioma M., Spór o konsolidację narodową w okresie zagrożenia wojennego (1938-1939), „Res Historica” 2011, vol. 31, s. 177-195.
Google Scholar

Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 2004.
Google Scholar

Szawlewski M., Polonizm. Ustrój narodu polskiego, Warszawa 1938.
Google Scholar

Szawlewski M., Quo vadere, Warszawa 1933.
Google Scholar

Szawlewski M., Sugestie programowe w związku z hasłem Naczelnego Wodza o obronie narodowej, Warszawa 1936.
Google Scholar

Świtalski K., Diariusz 1919-1935, Warszawa 1992.
Google Scholar

Witkowski Z., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 1921-1935, Warszawa 1987.
Google Scholar

Wojtacki M., Prace parlamentarne nad reformą prawa wyborczego w Sejmie III kadencji (1930-1935), „Studia Wyborcze” 2000, nr 29, s. 55-83.
Google Scholar

Wołpiuk W.J., Naczelnik państwa 1918-1922. Przedprezydencka forma władzy państwowej, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 6, s. 17-44.
Google Scholar

Zakrzewski M., Rewolucja konserwatywna – przypadek polski. Myśl polityczna środowiska „Buntu Młodych” i „Polityki” 1931-1939, Kraków 2021.
Google Scholar

Downloads

Published

2022-12-23

How to Cite

Wojtacki, Maciej. 2022. “Od Prezydencjalizmu Do Demokracji Wodzowskiej. Ewolucja Ustroju I wzorców przywództwa Politycznego W II Rzeczypospolitej”. Politeja 19 (5(80):197-219. https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.80.10.

Issue

Section

Przywództwo w polskim systemie politycznym - historia i współczesność