Od prezydencjalizmu do demokracji wodzowskiej. Ewolucja ustroju i wzorców przywództwa politycznego w II Rzeczypospolitej
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.80.10Keywords:
political leadership, presidential system, political thought, Second Republic of Poland, Józef PiłsudskiAbstract
FROM PRESIDENTIALISM TO COMMAND DEMOCRACY: THE EVOLUTION OF POLITICAL SYSTEM AND LEADERSHIP MODELS IN THE SECOND POLISH REPUBLIC
The text presents the main directions of the evolution of political leadership patterns in Poland in the interwar period. The point of departure for discussion is the model of exercising power introduced by Józef Piłsudski when he was exercising his duties as the Head of State and Commander-in-Chief. After the May coup, the marshal’s political leadership was based on his personal authority, giving a specific form to the state system, which Joseph Barthélemy called “Pilsudskism”. The next part of the text is devoted to the shaping of the political system after 1935 towards a command democracy, i.e. a system in which the most important functions are performed by the military, who control the institutions of state administration both at the central and local level. In this model, the dominant role was to be played by ‘the Chief of Nation.’ This title, according to the unwritten testament of Józef Piłsudski, was given to Edward Śmigły-Rydz. The analysis indicates that the system formed after the death of Józef Piłsudski was in conflict with the political principles on which the April Constitution adopted in 1935 was based, creating de facto duumvirate between the President and the Commander-in-Chief.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Opracowania
Google Scholar
Ajnenkiel A., Parlamentaryzm II Rzeczypospolitej, Warszawa 1978.
Google Scholar
Barthélemy J., La crise de la democratie contemporaine, Paris 1931.
Google Scholar
Barthélemy J., La crise de la democratie representative, Paris 1928.
Google Scholar
Bouffał B., O wzmocnieniu władzy prezydenta Rzeczypospolitej, Warszawa 1926.
Google Scholar
Chłopecki T., Myśl polityczna i prawna obozu rządzącego w Polsce w latach 1935-1939, Poznań 2018.
Google Scholar
Chrząszczewski A., Od sejmowładztwa do dyktatury. Studium polityczno-porównawcze, Warszawa 1930.
Google Scholar
Chrząszczewski (Trzaska) A., Przypływy i odpływy demokracji, Warszawa 1939.
Google Scholar
Ciświcki T., O Naczelniku Państwa i Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej. Studjum prawno-polityczne, Poznań 1922.
Google Scholar
Cybichowski Z., Na szlakach nacjonalizmu. Rozważania prawnopolityczne, Warszawa 1939.
Google Scholar
Danek A., Demokracja nacjonalistyczna. O myśli politycznej Zygmunta Cybichowskiego, Kraków 2018.
Google Scholar
Drozdowski M.M., Polski model prezydentury od Piłsudskiego do Raczkiewicza, „Palestra” 1996, nr 1/2.
Google Scholar
Duber P., Działalność polityczna Kazimierza Świtalskiego w latach 1926-1939, Poznań 2013.
Google Scholar
Encyklopedia nauk politycznych (Zagadnienia społeczne, polityczne i gospodarcze), t. 1: A-D, Warszawa 1936.
Google Scholar
Faryś J., Dekompozycja ideowa piłsudczyków 1935-1939, „Przegląd Zachodniopomorski” 1988, vol. 32, z. 3.
Google Scholar
Faryś J., Funkcjonowanie demokracji parlamentarnej w Drugiej Rzeczypospolitej. Konflikty wokół przesilenia rządowego w 1922 roku, Szczecin 2019.
Google Scholar
Feldman W., Dzieje polskiej myśli politycznej 1864-1914, Warszawa 1933.
Google Scholar
Garlicki A., Józef Piłsudski 1867-1935, Warszawa 1990.
Google Scholar
Jędrzejewicz J., W służbie idei. Fragmenty pamiętnika i pism, Londyn 1972.
Google Scholar
Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, Wilno 1937.
Google Scholar
Krukowski S., Geneza konstytucji z 17 marca 1921 r., Warszawa 1977.
Google Scholar
Krukowski S., Mała Konstytucja, [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, Warszawa 1990, s. 7-19.
Google Scholar
Kulesza W.T., Koncepcje ideowo-polityczne obozu rządzącego w Polsce, Wrocław 1985.
Google Scholar
Kutrzeba S., Metoda historyczna w prawie politycznym, Poznań 1938.
Google Scholar
Mackiewicz S. (Cat), Historia Polski od 11 listopada 1918 r. do 17 września 1939 r., Warszawa 1989.
Google Scholar
Majchrowski J., Silni, zwarci, gotowi. Myśl polityczna Obozu Zjednoczenia Narodowego, Warszawa 1985.
Google Scholar
Marszałek P.K., Najwyższe władze wojskowe w systemie ustrojowym II Rzeczypospolitej, Wrocław 2011.
Google Scholar
Mierzwa J., Pułkownik Adam Koc. Biografia polityczna, Kraków 2006.
Google Scholar
Nałęcz T., Geneza i ewolucja urzędu prezydenta w Polsce, [w:] Instytucja prezydenta w Polsce i we Włoszech, red. J. Kielin-Maziarz, J. Wawrzyniak, Warszawa 2014, s. 33-53.
Google Scholar
Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski odrodzonej 1918-1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010.
Google Scholar
Paruch W., Myśl polityczna formacji piłsudczykowskiej w Polsce (1926-1939) – cechy podstawowe, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2014, Sectio K, vol. 21, nr 2.
DOI: https://doi.org/10.1515/curie-2015-0007
Google Scholar
Paruch W., Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego 1926-1939, Lublin 2005.
Google Scholar
Piasecki A., Tezy konstytucyjne Marszałka Piłsudskiego. Referat wygłoszony w dniu 28 lutego 1931 r. u Marszałka Senatu Władysława Raczkiewicza, Warszawa 1931.
Google Scholar
Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski. Okres 1914-1939, t. 1-2, Gdańsk 1990.
Google Scholar
Sioma M., Spór o konsolidację narodową w okresie zagrożenia wojennego (1938-1939), „Res Historica” 2011, vol. 31, s. 177-195.
Google Scholar
Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 2004.
Google Scholar
Szawlewski M., Polonizm. Ustrój narodu polskiego, Warszawa 1938.
Google Scholar
Szawlewski M., Quo vadere, Warszawa 1933.
Google Scholar
Szawlewski M., Sugestie programowe w związku z hasłem Naczelnego Wodza o obronie narodowej, Warszawa 1936.
Google Scholar
Świtalski K., Diariusz 1919-1935, Warszawa 1992.
Google Scholar
Witkowski Z., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 1921-1935, Warszawa 1987.
Google Scholar
Wojtacki M., Prace parlamentarne nad reformą prawa wyborczego w Sejmie III kadencji (1930-1935), „Studia Wyborcze” 2000, nr 29, s. 55-83.
Google Scholar
Wołpiuk W.J., Naczelnik państwa 1918-1922. Przedprezydencka forma władzy państwowej, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 6, s. 17-44.
Google Scholar
Zakrzewski M., Rewolucja konserwatywna – przypadek polski. Myśl polityczna środowiska „Buntu Młodych” i „Polityki” 1931-1939, Kraków 2021.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.