Od prezydencjalizmu do demokracji wodzowskiej. Ewolucja ustroju i wzorców przywództwa politycznego w II Rzeczypospolitej
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.80.10Keywords:
political leadership, presidential system, political thought, Second Republic of Poland, Józef PiłsudskiAbstract
FROM PRESIDENTIALISM TO COMMAND DEMOCRACY: THE EVOLUTION OF POLITICAL SYSTEM AND LEADERSHIP MODELS IN THE SECOND POLISH REPUBLIC
The text presents the main directions of the evolution of political leadership patterns in Poland in the interwar period. The point of departure for discussion is the model of exercising power introduced by Józef Piłsudski when he was exercising his duties as the Head of State and Commander-in-Chief. After the May coup, the marshal’s political leadership was based on his personal authority, giving a specific form to the state system, which Joseph Barthélemy called “Pilsudskism”. The next part of the text is devoted to the shaping of the political system after 1935 towards a command democracy, i.e. a system in which the most important functions are performed by the military, who control the institutions of state administration both at the central and local level. In this model, the dominant role was to be played by ‘the Chief of Nation.’ This title, according to the unwritten testament of Józef Piłsudski, was given to Edward Śmigły-Rydz. The analysis indicates that the system formed after the death of Józef Piłsudski was in conflict with the political principles on which the April Constitution adopted in 1935 was based, creating de facto duumvirate between the President and the Commander-in-Chief.
Downloads
References
Opracowania
Ajnenkiel A., Parlamentaryzm II Rzeczypospolitej, Warszawa 1978.
Barthélemy J., La crise de la democratie contemporaine, Paris 1931.
Barthélemy J., La crise de la democratie representative, Paris 1928.
Bouffał B., O wzmocnieniu władzy prezydenta Rzeczypospolitej, Warszawa 1926.
Chłopecki T., Myśl polityczna i prawna obozu rządzącego w Polsce w latach 1935-1939, Poznań 2018.
Chrząszczewski A., Od sejmowładztwa do dyktatury. Studium polityczno-porównawcze, Warszawa 1930.
Chrząszczewski (Trzaska) A., Przypływy i odpływy demokracji, Warszawa 1939.
Ciświcki T., O Naczelniku Państwa i Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej. Studjum prawno-polityczne, Poznań 1922.
Cybichowski Z., Na szlakach nacjonalizmu. Rozważania prawnopolityczne, Warszawa 1939.
Danek A., Demokracja nacjonalistyczna. O myśli politycznej Zygmunta Cybichowskiego, Kraków 2018.
Drozdowski M.M., Polski model prezydentury od Piłsudskiego do Raczkiewicza, „Palestra” 1996, nr 1/2.
Duber P., Działalność polityczna Kazimierza Świtalskiego w latach 1926-1939, Poznań 2013.
Encyklopedia nauk politycznych (Zagadnienia społeczne, polityczne i gospodarcze), t. 1: A-D, Warszawa 1936.
Faryś J., Dekompozycja ideowa piłsudczyków 1935-1939, „Przegląd Zachodniopomorski” 1988, vol. 32, z. 3.
Faryś J., Funkcjonowanie demokracji parlamentarnej w Drugiej Rzeczypospolitej. Konflikty wokół przesilenia rządowego w 1922 roku, Szczecin 2019.
Feldman W., Dzieje polskiej myśli politycznej 1864-1914, Warszawa 1933.
Garlicki A., Józef Piłsudski 1867-1935, Warszawa 1990.
Jędrzejewicz J., W służbie idei. Fragmenty pamiętnika i pism, Londyn 1972.
Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, Wilno 1937.
Krukowski S., Geneza konstytucji z 17 marca 1921 r., Warszawa 1977.
Krukowski S., Mała Konstytucja, [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, Warszawa 1990, s. 7-19.
Kulesza W.T., Koncepcje ideowo-polityczne obozu rządzącego w Polsce, Wrocław 1985.
Kutrzeba S., Metoda historyczna w prawie politycznym, Poznań 1938.
Mackiewicz S. (Cat), Historia Polski od 11 listopada 1918 r. do 17 września 1939 r., Warszawa 1989.
Majchrowski J., Silni, zwarci, gotowi. Myśl polityczna Obozu Zjednoczenia Narodowego, Warszawa 1985.
Marszałek P.K., Najwyższe władze wojskowe w systemie ustrojowym II Rzeczypospolitej, Wrocław 2011.
Mierzwa J., Pułkownik Adam Koc. Biografia polityczna, Kraków 2006.
Nałęcz T., Geneza i ewolucja urzędu prezydenta w Polsce, [w:] Instytucja prezydenta w Polsce i we Włoszech, red. J. Kielin-Maziarz, J. Wawrzyniak, Warszawa 2014, s. 33-53.
Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski odrodzonej 1918-1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010.
Paruch W., Myśl polityczna formacji piłsudczykowskiej w Polsce (1926-1939) – cechy podstawowe, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2014, Sectio K, vol. 21, nr 2. DOI: https://doi.org/10.1515/curie-2015-0007
Paruch W., Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego 1926-1939, Lublin 2005.
Piasecki A., Tezy konstytucyjne Marszałka Piłsudskiego. Referat wygłoszony w dniu 28 lutego 1931 r. u Marszałka Senatu Władysława Raczkiewicza, Warszawa 1931.
Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski. Okres 1914-1939, t. 1-2, Gdańsk 1990.
Sioma M., Spór o konsolidację narodową w okresie zagrożenia wojennego (1938-1939), „Res Historica” 2011, vol. 31, s. 177-195.
Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 2004.
Szawlewski M., Polonizm. Ustrój narodu polskiego, Warszawa 1938.
Szawlewski M., Quo vadere, Warszawa 1933.
Szawlewski M., Sugestie programowe w związku z hasłem Naczelnego Wodza o obronie narodowej, Warszawa 1936.
Świtalski K., Diariusz 1919-1935, Warszawa 1992.
Witkowski Z., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 1921-1935, Warszawa 1987.
Wojtacki M., Prace parlamentarne nad reformą prawa wyborczego w Sejmie III kadencji (1930-1935), „Studia Wyborcze” 2000, nr 29, s. 55-83.
Wołpiuk W.J., Naczelnik państwa 1918-1922. Przedprezydencka forma władzy państwowej, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 6, s. 17-44.
Zakrzewski M., Rewolucja konserwatywna – przypadek polski. Myśl polityczna środowiska „Buntu Młodych” i „Polityki” 1931-1939, Kraków 2021.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
