Familia Herlechini – motyw czarnych jeźdźców w kulturze średniowiecznego Zachodu (XI-XII w.), jego narodziny, znaczenie symboliczne i funkcje ideologicznze
DOI:
https://doi.org/10.12797/SH.61.2018.02.03Keywords:
11th and 12th-century writing, the doctrine of purgatory, motif of black horse riders, familia Herlechini, Orderic Vitalis, the Anglo-Saxon Chronicle, Walter MapAbstract
Familia Herlechini – the Motif of Black Riders in the Western Medieval Culture (11th-12th Centuries): Its Birth, Symbolism and Ideological Functions
The aim of the article is the historical and socio-cultural analysis of the phenomenon of the motif of black riders which functioned in the Middle Ages. In particular, the author tries to determine the symbolic and ideological role it fulfilled in those days. This problem has not been fully researched and described and many of its aspects still await description and analysis. Research on the topic is practically absent in Polish mediaeval historiography, with one exception of a study by Leszek Słupecki. The present article analyses these issues against a broad cultural background. The analysis of the phenomenon of the black riders leads the author to a conclusion that in high Middle Ages it played very important cultural and social functions and was a useful tool of describing the reality of those times.
References
Źródła:
The Anglo-Saxon Chronicle, tłum. na j. ang. i oprac. D. Whitelock, D.C. Douglas, S.I. Tucker, London 1961.
The Ecclesiastical History of Orderic Vitalis, vol. 4, ks. VII i VIII, ed. M. Chibnall, Oxford 1983.
Tolkien J.R.R., The Lord of the Rings, London 1954-1955.
Walter Map, De nugis curialium. Courtiers’ Trifles, oprac. i tłum. M.R. James, R. Mynors, Oxford 1983.
Opracowania:
Ashe L., The Written World: Past and Place in the Work of Orderic Vitalis by Amanda Jane Hingst, „The Journal of English and Germanic Philology”, 2010, vol. 109, No. 4, s. 527-530, https://doi.org/10.5406/jenglgermphil.109.4.0527. DOI: https://doi.org/10.5406/jenglgermphil.109.4.0527
Bartlett R., The Natural and the Supernatural in the Middle Ages, Cambridge 2006.
Bubczyk R., Średniowieczny dwór angielski w oczach obcych. Przykład Waltera Mapa, dworzanina Henryka II Plantageneta, [w:] Swoi i obcy w kulturze średniowiecza, red. M. Brzostowicz, M. Przybył, J. Wrzesiński, Poznań–Ląd 2011.
Bubczyk R., W służbie Kościoła i króla. Waltera Mapa droga do kariery w czasach panowania angielskich Plantagenetów, [w:] Historia narrat. Studia mediewistyczne ofiarowane profesorowi Jackowi Banaszkiewiczowi, red. A. Pleszczyński [et al.], Lublin 2012.
Chapeaurouge de D., Symbole chrześcijańskie, tłum. G. Rawski, Kraków 2014.
Chibnall M., Introduction, [w:] The Ecclesiastical History of Orderic Vitalis, vol. 1, ks. I i II, ed. M. Chibnall, Oxford 1980.
Chojnowska-Haponik I., Tajemnice lasu Brocéliande. Legenda, rzeczywistość i wizja literacka, [w:] Flora i fauna w kulturze średniowiecza od XI do XV wieku, red. A. Karłowska-Kamzowa, Poznań 1997.
Clark C., The Peterborough Chronicle, 1070-1154, Oxford 1958.
Danielewicz Z, Niebo. Historia przyszłości, Warszawa 2005.
European Transformations. The Long Twelfth Century, eds. T. Noble, J. van Engen, Notre Dame 2012.
Flori J., Rycerze i rycerstwo w średniowieczu, tłum. E. Trojańska, Poznań 2003.
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. W. Zakrzewska [et al.], Warszawa 1990.
Frugoni Ch., Books, Banks, Buttons and Other Inventions from the Middle Ages, New York 2003.
Gardiner E., Medieval Visions of Heaven and Hell. A Sourcebook, New York–London 1993.
Henryk z Sawtry, Czyściec Świętego Patryka, tłum. i oprac. J. Sokolski, Wrocław 2014.
Hingst A.J., The Written World. Past and Place in the Work of Orderic Vitalis, Notre Dame 2009.
Kobielus S., Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze, Warszawa 2002.
Kobielus S., Florarium christianum. Symbolika roślin – chrześcijańska starożytność i średniowiecze, Kraków 2014.
Kusiak F., Rycerze średniowiecznej Europy łacińskiej, Warszawa 2002.
Lawrence C.H., Monastycyzm średniowieczny, tłum. J. Tyczyńska, Warszawa 2005.
Le Goff J., Narodziny czyśćca, tłum. K. Kocjan, Warszawa 1997.
Le Goff J., Niezwykli bohaterowie i cudowne budowle średniowiecza, tłum. K. Marczewska, Warszawa 2011.
Messadié G., Diabeł. Historia powszechna, tłum. K. Szeżyńska-Maćkowiak, Warszawa 1998.
Nola di A.M., Diabeł, tłum. I. Kania, wyd. 2, Kraków 2000.
Orderic Vitalis. Life, Works and Interpretations, ed. Ch. Rozier, Woodbridge 2016.
Otter M., Inventiones: Fiction and Referentiality in Twelfth-Century English Historical Writing, Chapel Hill–London 1996.
Pastoureau M., Średniowieczna gra symboli, tłum. H. Igalson-Tygielska, Warszawa 2006.
Piwowarczyk D., Obyczaj rycerski w Polsce późnośredniowiecznej (XIV-XV wiek), Warszawa 1998.
Reeves C., Pleasures and Pastimes in Medieval England, Stroud 1995.
Rożek M., Diabeł w kulturze polskiej. Szkice z dziejów motywu i postaci, Warszawa–Kraków 1993.
Rudwin M., Diabeł w legendzie i literaturze, tłum. J. Illg, Kraków 1999.
Samsonowicz A., Łowy – praca, zabawa, obyczaj, [w:] Człowiek i przyroda w średniowieczu i we wczesnym okresie nowożytnym, red. W. Iwańczak, K. Bracha, Warszawa 2000.
Schmitt J.-C., Duchy. Żywi i umarli w społeczeństwie średniowiecznym, tłum. A.W. Labuda, Gdańsk–Warszawa 2002.
Słupecki L., Wojownicy i wilkołaki, Warszawa 1994.
Turner A., Historia piekła, tłum. J. Jarniewicz, Gdańsk 2004.
Watkins C., History and the Supernatural in Medieval England, Cambridge 2007, https://doi.org/10.1017/CBO9780511496257. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511496257
Wei I.P., Intellectual Culture in Medieval Paris, Cambridge 2012, https://doi.org/10.1017/CBO9780511842108. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511842108
White M., Tolkien. Biografia, tłum. K. Majchrzak, M. Majchrzak, Poznań 2004.
Varvaro A., Apparizioni fantastiche. Tradizioni folcloriche e letteratura nel Medioevo, Mulino 1994.
Zalewska-Lorkiewicz K., Książę ciemności. O średniowiecznych wyobrażeniach szatana, Warszawa 1996.
