Coś innego to coś innego niż co innego. O tym i rzeczach podobnych
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.16.2021.31.04Słowa kluczowe:
semantyka, polskie zaimki, jednostki operacyjneAbstrakt
Coś innego (Something Else) Is Different than co innego (Something Different). These and Similar Issues
The article discusses the opposition between Polish pronouns ending with -ś and corresponding pronouns which lack this exponent. Such an opposition can be noticed in the combinations of units of both types with the expressions: inny/indziej (else/other), (e.g. ktoś inny : kto inny, coś innego : co innego, gdzieś indziej : gdzie indziej, kiedyś indziej : kiedy indziej, etc.), as well as in some modal contexts (e.g. Potrzebuję kogoś do pomocy vs. Potrzebuję kogo do pomocy, i. e. ‘I need someone to help me’). The author of the article claims that pronouns in such pairs do not possess the same meaning, as they differ semantically and, in some cases, also pragmatically. The semantic difference between them comes down to the key contrast between the subject being spoken of and what is said about the subject. In the contexts under consideration, the pronouns ending with -ś are indexes used to denote objects in the world, while those belonging to the other type only pretend to occupy the positions of the predicate arguments, which are neither specified nor implemented. The article also considers the possibility of treating the analyzed types of expressions not as sets of separate lexemes, but rather as products of adequate operations that should be properly described.
Pobrania
Bibliografia
EJO: K. Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław – Warszawa – Kraków 1993 [hasła poświęcone zaimkom w opracowaniu S. Karolaka].
ISJP: M. Bańko (red.), Inny słownik języka polskiego, t. I–II, Warszawa 2000.
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, [on-line:] nkjp.pl.
WSJP PAN: P. Żmigrodzki (red.), Wielki słownik języka polskiego PAN, [on-line:] wsjp.pl.
Literatura
Andrejewicz U., 1989, O słowach zakończonych cząstkami -ś, -kolwiek, -śkolwiek, -ż, -że i -żkolwiek – uwagi słownikowe, [w:] Z. Saloni (red.), Studia z polskiej leksykografii współczesnej, t. 3, Białystok, s. 219–234.
Bogusławski A., 1973, Właściwości pragmatyczne wyrażeń równoznacznych: projekt schematu, „Pamiętnik Literacki” LXIV, s. 121–151.
Bogusławski A., 1978, Towards an operational grammar, „Studia Semiotyczne” VIII, s. 29–90; pol. przekład: Preliminaria gramatyki operacyjnej, tłum. R. Gozdawa-Gołębiowski, „Polonica” XIII, 1998, s. 163–223.
Bogusławski A., 1998, The semantic primitives ‘someone’, ‘something’ and the Russian contradistinction нибудь vs. -то, [w:] M. Grochowski, G. Hentschel (red.), Funktionswörter im Polnischen, Oldenburg, s. 33–53.
Bogusławski A., 2013, Only from one. A particle in service of calling hearer’s attention to one marked member of the contextually relevant alternative, [w:] K. Bochmann, A. Steube (red.), Sprache, Sprachvergleich, Sprachträger. Rudolf Růžička zum 90. Geburstag von Freunden, wisenschaftlichen Weggefährten und Schülern, Leipzig, s. 17–56.
Bogusławski A., 2018, Do kwestii „stałych lingwistycznych”. Czy „stała interpretacyjna” ‘wiesz, o czym mówię’?, „Linguistica Copernicana” 15, s. 27–36, [on-line:] http://dx.doi.org/10.12775/LinCop.2018.003.
Bogusławski A., 2021, Lingwistyczna teoria mowy. Preliminaria, Warszawa.
Danielewiczowa M., 2007, Przymiotniki nieprzymiotniki (O pewnym niezwykłym typie wyrażeń w języku polskim), „Zbornik Matice srpske za slavistiku” 71–72, s. 223–236.
Danielewiczowa M., 2012, W głąb specjalizacji znaczeń. Przysłówkowe metapredykaty atestacyjne, Warszawa.
Haspelmath M., 1997, Indefinite Pronouns, „Oxford Studies in Typology and Linguistics Theory”, Oxford.
Mańczak W., 2017, Polski słownik etymologiczny, Kraków.
Rejzek J., 2015, Český etymologický slovník, Praha.
Szczepankowska I., 2012, O semantyce zaimków, „Białostockie Archiwum Językowe” nr 12, s. 275–292, [on-line:] https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/1055/1/BAJ_12_Szczepankowska.pdf.
Wierzbicka-Piotrowska E., 2011, Polskie zaimki nieokreślone: wybrane zagadnienia semantyczne, syntaktyczne i pragmatyczne, Warszawa.
Wittgenstein L., 2006, Tractatus logico-philosophicus, przeł. i wstęp B. Wolniewicz, Warszawa.
Zagórska Brooks M., 1975, Polish Reference Grammar, The Hague – Paris.
Żabowska M., 2017, Zaimki nieokreślone a modalne treści zdania, [w:] M. Danielewiczowa, K. Doboszyńska-Markiewicz, A. Wójcicka (red.), Nieokreśloność i granice, „Prace Językoznawcze Instytutu Filologii Polskiej UKSW”, t. 9, Warszawa, s. 237‒255, [on-line:] https://www.researchgate.net/publicatio/323105609_Zaimki_nieokreslone_a_modalne_tresci_zdania/link/5a7f3aa9aca272a7376820aa/download.
