Źródła do dziejów Łemkowyny w latach 1917‑1921: stan poznania, kierunki poszukiwań, aneks dokumentacyjny

Abstrakt

ДЖЕРЕЛА ДО ДІІВ ЛЕМКОВИНЫ В РОКАХ 1917 -1921: СТАН ПОЗНАНЯ, НА-ПРЯМЫ ГЛЯДАНЯ, ДОКУМЕНТАЦИЙНЫЙ АНЕКС

лемковина на початку ХХ ст. была уж розбуджена культурово і до-кументувала своє істнуваня в писмі, єднак жыва бесіда дале мала го-ловне значыня в соспільным переказі. Історичны подіі – навет в так бурливых часах як тоты, медже 1918 а 1921 р. – лишали ся головні в чловечій памяти. Поколіня лемків, котре історию товды творило, досвідчыло, запамятало і мало єй образ переказати, остало розбите травматычном дольом – выкореніньом (украінізация), розметаньом (еміґрация за хлібом, воєнны і повоєнны переселіня на Украіну), вкін-ци выгнаньом (акция «Вісла»). В тых обставинах не лем замолчала па-мят, але тіж знищены были документы, нечысленны писменны сліды тамтых подій. Нияка з твореных або кєруваных лемками в аналізу-ваным періоді інституций не перетырвала долго. Хоц знаме, же тво-рили документы, не остали они зобраны і зархівізуваны во властивый спосіб през них самых. Находжыня решток той документациі в при-ватных домашніх архівах в Польщы, на Украіні і в краінах лемківской дияспоры то діяня необхідны до одзысканя ориґіначьных документів, возвань і кореспонденциі лемківскых рад. Пожадане было бы уміс-цевліня і скаталоґуваня дрібных друків, односячых ся до лемківской справы – русиньскых, польскых, чешскых, словацкых, росийскых, украіньскых. Част подій і напевно вшыткы особы, беручы в них участ, были фотоґрафуваны, але доступ до іконоґрафічных джерел з рациі іх нерозпознаня маме барз фраґмeнтарный. Не остали тіж, поза єдным (колекция Казімєжа лясоцкого в краківскым Народовым Архіві) уміс-цевлены і скаталоґуваны власны архівы нелемківскых участників по-дій: індивідуальных осіб і інституций такых як державны, церковны і партийны архівы. Не остала ретельні пересмотрена, поза ґазетами карпаторуской дияспоры в Зєднаных Штатах, польска і чешска преса, особливі провінцийна. Великє значыня мало бы опрацуваня друкува-ного выбору основных джерел до діів лемковины в так важным для єй долі періоді. Повинен він вміщати основны деклярациі лемківскых рад, кєруваны до державных і медженародных орґанів, папері з су-довых розправ проти єй діячам, основны документы авторства інчых діючых сил, актывных товды на лемковині, а тіж важнійшы пресовы публикациі. Заміщеный гев документацийный анекс (20 джерельных текстів) то лем проба такого выбору.