Calderonowskie konstelacje znaczeń w polskich przekładach La vida es sueño: „un breve cielo”

Beata Baczyńska

doi:10.12797/SI.22.2022.22.04

Autor

Beata Baczyńska Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0003-2777-8376

DOI:

https://doi.org/10.12797/SI.22.2022.22.04

Słowa kluczowe:

Calderón de la Barca, La vida es sueño, mikrokosmos, przekład dramatu, teatr hiszpański Złotego Wieku w Polsce

Abstrakt

Tekst poświęcony jest serii przekładowej obejmującej polskie wersje La vida es sueño w kontekście metafory „małe niebo” („un breve cielo”), którą Segismundo określił kobietę, sięgając po sylogistyczną argumentację opartą na toposie mikrokosmosu: el pequeño mundo del hombre. Na wstępie nakreślona została strategia dramatyczna Calderóna po to, aby na podstawie współczesnych i historycznych przekładów dramatu na język polski – odpowiednio: Leona Rudkiewicza (1826), Józefa Szujskiego (1882), Barbary Zan (1927), Edwarda Boyégo (1937), Jarosława Marka Rymkiewicza (1969), Marty Eloy Cichockiej (2013) i Tomasza Jękota (2021) – odnieść ją do praktyki scenicznej polskiego teatru.

PlumX Metrics of this article

Bibliografia

ARMAS, F. A. de (1986). The Return of Astraea: An astral-imperial myth in Calderón, The University Press of Kentucky, Lexington.

ARMAS, F. A. de (2009), „Papeles de zafiro: signos político-mitológicos en La vida es sueño”, Anuario calderoniano, 2, s. 75-96.

ARMAS, F. A. de (2016), El retorno de Astrea: astrología, mito e imperio en Calderón, G. Gómez Sánchez-Ferrer (red.), Iberoamericana / Vervuert, Madrid–Frankfurt am Main.

ASZYK, U. (2005), Corrale de comedias. Publiczne i stałe teatry w Hiszpanii, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

BACZYŃSKA, B. (1992), „El estreno polaco de La vida es sueño de Calderón (Lwów 1826)”, w: Sawicki, P., Sławomirski, J. (red.), Estudios Hispánicos II. Actas del Segundo Simposio de Hispanistas Polacos celebrado en Wrocław y Karpacz del 24 al 27 de septiembre de 1990, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 349-364.

BACZYŃSKA, B. (2000), „Calderón na scenie toruńskiej”, w: Skuczyński, J. (red.), 80 lat teatru w Toruniu, 1920-2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 206-219.

BACZYŃSKA, B. (2005), Dramaturg w wielkim teatrze historii. Pedro Calderón de la Barca, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

BACZYŃSKA, B. (2008), „La vida es sueño de Pedro Calderón de la Barca y su recepción teatral: una olvidada traducción polaca”, w: Wilk-Racięska, J., Lyszczyna, J. (red.), Encuentros, vol. I1: Encuentros con la literatura y el teatro del mundo hispano, Oficyna Wydawnicza Wacław Walasek, Katowice, s. 50-63.

BACZYŃSKA, B. (2015). „En busca de una nueva versatilidad de La vida es sueño de Calderón en el siglo XXI. El drama áureo español en el contexto de los performances studies”, w: Aszyk, U., Kumor, K., Piłat-Zuzankiewicz, M. (red.), El teatro español como objęto de estudio a comienzos del siglo XXI, Instituto de Estudios Ibéricos e Iberoamericanos de la Universidad de Varsovia, Varsovia, s. 259-284.

BACZYŃSKA, B. (2020), „En busca del príncipe polaco calderoniano. Las traducciones de La vida es sueño de Pedro Calderón de la Barca y la presencia del teatro clásico español en Polonia”, w: Demtattè, C., Maggi, E., Presotto, M. (red.), La traducción del teatro clásico español (siglos XIX-XXI), Edizioni Ca’Foscari, Firenze.

BACZYŃSKA, B. (2021), „Clorilene, su hijo Segismundo y otros príncipes y princesas polacos en el teatro áureo español en torno al año 1634: Pedro Calderón de la Barca, Antonio Coello, Francisco de Rojas Zorrilla con Lope de Vega al fondo”, Hipogrifo, 9 (1), s. 467-485, https://doi.org/10.13035/H.2021.09.01.28.

CALDERÓN DE LA BARCA, P. (1826), Życie snem historyczno-fantastyczny Dramat w pięciu aktach przez Don Pedra Kalderona de la Barca napisany wierszem polskim przez Pana L. Rudkiewicza w [1]825 roku przezłożony a dnia 2[5] stycznia 1826 r. na Teatrze narodowym Lwowskim na Dochód tegoż po raz Iszy wystawiony, rękopis, Biblioteka Zakładu im. Ossolińskich, Wrocław, sygn. 11427 II.

CALDERÓN DE LA BARCA, P. (1882), Życie snem. Dramat Kalderona dziejący się w Polsce, przekład J. Szujski, Gubrynowicz i Schmidt, Lwów.

CALDERÓN DE LA BARCA, P. (1927), Życie jest snem, przekład B. Zan, maszynopis, Archiwum Artystyczne i Biblioteka Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, sygn. 2466.

CALDERÓN DE LA BARCA, P. (1956), Życie snem, przełożył E. Boyé, wstępem i komentarzem opatrzyła M. Strzałkowa, BN II 102, Ossolineum, Wrocław.

CALDERÓN DE LA BARCA, P. (1971), Życie jest snem, imitował J. M. Rymkiewicz, PIW, Warszawa.

CALDERÓN DE LA BARCA, P. (1997), La vida es sueño, red. E. Rodríguez Cuadros, Espasa-Calpe, Madrid.

CALDERÓN DE LA BARCA, P. (2003), Życie snem. Książę Niezłomny, przełożyli E. Boyé, J. Słowacki, opracowała B. Baczyńska, BN II 249, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków.

CALDERÓN DE LA BARCA, P. (2013), Życie to sen, przekład i adaptacja M. E. Cichocka, tekst udostępniony przez autorkę przekładu.

CALDERÓN DE LA BARCA, P. (2021), Życie jest snem, tłumaczenie i opracowanie tekstu T. Jękot, tekst udostępniony przez autora przekładu.

CICHOCKA, M. E. (2015), „Życie to sen: Calderón w nowej odsłonie”, Przekładaniec, 31, s. 182-200, https://doi.org/10.4467/16891864 PC.15.028.4957.

FIZGAŁ-JANIKOWSKA, M. (2021), „Sen o władzy”, teatralny.pl, [on-line] https://teatralny.pl/artykuly/autor/magdalena-figzal-janikowska,229.html, 10.01.2022.

FUCILLA, J. (1963), „Un mundo breve and un breve cielo (Calderón: La vida es sueño, Act II, 1565 and 1567)”, Romance Notes, 5(1), s. 53-54, [on-line] http://www.jstor.org/stable/43800171, 10.01.2022.

GULDA, P. (2021), Gulda poleca: Życie jest snem, [on-line] https://www.instagram.com/guldapoleca/?hl=pl, 12.09.2021.

HORZYCA, W. (1969), O dramacie, wstępem opatrzył J. Iwaszkiewicz, wyboru dokonali L. Kuchtówna i K. Puzyna, WAiF, Warszawa.

OLESA SIMÓ, J. (ed.) (2011-2022), ArteLope. Base de datos y argumentos del teatro de Lope de Vega, Universitàt de València, València, [on-line] https://artelope.uv.es/, 10.01.2022.

PRING-MILL, R. (2006), El microcosmos luŀlià, Editorial Moll, Palma (Mallorca).

REGALADO, A. (1995), Calderón. Los orígenes de la modernidad en la España del Siglo de Oro, Destino, Barcelona.

RICO, F. (1970), El pequeño mundo del hombre. Varia fortuna de una idea en las letras españolas, Castalia, Madrid.

RYMKIEWICZ, J. M. (1970), „Co to jest imitacja”, w: Calderón de la Barca, P. (1971), Życie jest snem, PIW, Warszawa, s. 5-12.

SADURSKI, W. (1996), „Calderon też był postmodernistą”, Rzeczpospolita, 65 (16 marca 1996), s. 16.

SECOMSKA, H. (1986), „Wielki repertuar w aktach Warszawskiego Komitetu Cenzury (1873-1907)”, Pamiętnik Teatralny, XXXV, s. 581-600.

SKRZYDELSKI, P., MOROZ, J. (2021), „Wtopa w ciemnościach. O premierze Życie jest snem Teatru Imka”, Raptularz e-teatru, 25.09.2021, [on-line] https://e-teatr.pl/wtopa-w-ciemnosciach-16639, 15.01.2022.

SŁONIMSKI, A. (1959), Gwałt na Melpomenie, Czytelnik, Warszawa.

ŚMIEJA, F. (2012), Zapiski o świcie, oprac. J. Pasterska, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.

ŚMIEJA, F. (2018), Delta czasu, Biblioteka Śląska, Katowice.

TRĘBNICKI, R. (2021), „widz_trebicki(nie)poleca: Życie jest snem”, Teatr dla Wszystkich on line, [on-line] https://teatrdlawszystkich.eu/widz_trebickiniepoleca-zycie-jest-snem/, 15.01.2022.

TUROWSKI, R. (2021), „Życie snem”, https://www.rafalturow.ski/teatr/teatrimka,[on-line] 15.01.2022.

WAKAR, J. (2013), „Pułapka snu”, Teatr, 5, [on-line] https://teatr-pismo.pl/4487-pulapka-snu/, 15.01.2022.

Calderonowskie konstelacje znaczeń w polskich przekładach La vida es sueño: „un breve cielo”

Autor

DOI:

Słowa kluczowe:

Abstrakt

PlumX Metrics of this article

Bibliografia

Pobrania

Opublikowane

Jak cytować

Numer

Dział

Licencja

Język / Language

Aktualny numer

homepage