Polacy u progu niepodległości
DOI:
https://doi.org/10.12797/Sowiniec.29.2018.52.01Słowa kluczowe:
Poles, Polish-Lithuanian Commonwealth, Second Polish Republic, inhabitants, people, censuses, number, independenceAbstrakt
Poles on the Brink of Independence
Due to the final fall of the Polish-Lithuanian Commonwealth, its inhabitants were pushed for 123 years into three completely different and essentially hostile state organisms. In such diverse conditions, a few succeeding generations experienced deep and multilateral civilizational transformations occurring in the 19th century and in the version typical for this part of Europe. In other words, modernity formed here bygone inhabitants and citizens of the Republic in various ways. It was important for further existence of the Polishness and nationality without the state. In this context, the key question arises: who of them, successors of the First Republic tradition, in the time of the Polish state revival, felt still Polish, ready for the construction and defence of the state? In other words, what social capital had the reviving Polish state – the Second Polish Republic – at its disposal in the time of its beginnings? Based on source materials, and primarily on data from the last population censuses and their statistical studies before the First World War, the author tried to estimate the potential number of Poles on the brink of independence. The analysis was connected with an important assumption that primarily these people would be both the main beneficiaries of this radically changed statehood and persons ready to co-shape it actively. The obtained results fit into few similar estimations made until now, constituting material for further reflections.
Bibliografia
Bartoszewicz K., Konstytucja 3 maja 1791 – kronika dni kwietniowych i majowych w Warszawie w roku 1791, Warszawa 1989.
Bełza W., Katechizm polskiego dziecka, Wrocław 1992.
Bocheński J.M., Co to znaczy być Polakiem?, [w:] Oblicza patriotyzmu, red. J. Sadowski i in., Kraków 2009.
Chwalba A., Imperium korupcji. Korupcja w Rosji i Królestwie Polskim w latach 1861-1917, wyd. 2, Warszawa 2001.
Cywiński B., Rodowody niepokornych, wyd. 5, Warszawa 2010.
Drobnomieszczaństwo XIX i XX wieku. Studia, t. 1-3, red. S. Kowalska-Glikman, Warszawa 1984-1992.
Dzieje inteligencji polskiej do 1918 roku, t. 1-3, red. J. Jedlicki, Warszawa 2008.
Epsztein T., Społeczeństwo i gospodarka. Przemiany na ziemiach polskich 1796-1914, [w:] Historie Polski, t. 1: Kominy, ludzie i obłoki: modernizacja i kultura, Warszawa 2013.
Gąsowski T., Ziemie polskie w latach wielkiej wojny, [w:] Historie Polski, t. 3: Historie polityczne, cz. 2, Warszawa 2013.
Groniowski K., Uwłaszczenie chłopów w Polsce. Geneza, realizacja, skutki, Warszawa 1976.
Historia chłopów polskich, red. S. Inglot, wyd. 2, Wrocław 1995.
Historie Polski w XIX wieku, t. 1-4, red. A. Nowak, Warszawa 2013- 2015.
Kołodziejczyk R., Burżuazja polska XIX i XX wieku. Szkice historyczne, Warszawa 1979.
Krzyżanowski A., Kumaniecki K.W., Statystyka Polski, Kraków 1915.
Łazuga W., Kalkulować… Polacy na szczytach c.k. monarchii, Poznań 2013.
Łepkowski T., Polska – narodziny nowoczesnego narodu 1764-1870, Warszawa 1967.
Łepkowski T., Rozważania o losach polskich, Londyn 1987.
Łepkowski T., Uparte trwanie polskości. Nostalgie, trwanie, nadzieje, wartości, Londyn 1989.
Miknys R., Polski projekt narodowy w kontekście „budzących się” narodów dawnej Rzeczpospolitej (na ziemiach dzisiejszej Litwy, Białorusi i Ukrainy), [w:] Historie Polski w XIX wieku, red. A. Nowak, t. 4: Narody, wyznania, emigracje, porównania, Warszawa 2015.
Molenda J., Chłopi, naród, niepodległość. Kształtowanie się postaw narodowych i obywatelskich chłopów w Galicji i Królestwie Polskim w przededniu odrodzenia Polski, Warszawa 1999.
Ossowski S., O ojczyźnie i narodzie, Warszawa 1984.
Pachoński J., Józef Wybicki w okresie legionowym 1794-1806, Gdańsk 1975.
Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914-1918, Warszawa 1980.
Potkański W., Ruch narodowo-niepodległościowy w Galicji przed 1914 rokiem, Warszawa 2002.
Polska klasa robotnicza. Zarys dziejów, t. 1: Lata 1870-1918, cz. 1-2, red. S. Kalabiński, Warszawa 1978.
Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku. Szkice o uwarstwieniu i mobilności społecznej, red. W. Kula, J. Leskiewiczowa, t. 1-9, Warszawa 1965-1992.
Trzeciakowski L., Pod pruskim zaborem 1850-1918, Warszawa 1973.
Volumina legum, t. 9, Kraków 1889.
Wereszycki H., Pod berłem Habsburgów. Zagadnienia narodowościowe, Kraków 1975. Węzły pamięci niepodległej Polski, red. Z. Najder, Warszawa 2013.
Ziemiaństwo polskie 1795-1945. Zbiór prac o dziejach warstwy i ludzi, red. J. Leskiewiczowa, Warszawa 1985.
Żurawski vel Grajewski R.P., Polskie emigracje 1831-1918, [w:] Historie Polski, red. A. Nowak, t. 4: Narody, wyznania, emigracje, porównania, Warszawa 2015.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.