Powinność i obowiązek
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.10.2015.1SP.10Słowa kluczowe:
aksjolingwistyka, powinność, obowiązek, moralnośćAbstrakt
Duty and obligation
The interest of the author is in the tangled fates of two synonymous, and partially univocal words in the title: powinność ‘duty’ and obowiązek ‘obligation’. The author follows the two words’ quantitatively and semantically different, but always interwoven presence in the history of the Polish language, using dictionary data and, for contemporary times, data from the National Corpus of Polish. After an initial predominance of powinność, from the 18th century on, obowiązek takes the lead quantitatively, while powinność gradually becomes more clearly linked with the meaning of ‘serious internal moral obligation’ and formal language, leaving to obowiązek mainly the field of legal and administrative duties, and thereby the official style. Nonetheless, a complete semantic and stylistic separation of these two synonymous words has not as yet happened.
Pobrania
Bibliografia
Bartmiński J., 2006, O pojęciu językowego obrazu świata, [w:] idem, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin, s. 11−21.
ESJČ: V. Machek, Etymologický slovník jazyka českého, Praha 1968.
Fita S., 2009, Etyka obowiązku w myśli programowej i literaturze drugiej połowy XIX wieku, [w:] M. Hanusiewicz-Lavallee (red.), Humanitas i christianitas w kulturze polskiej, „Humanizm: idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej. Syntezy” t. 4,
Warszawa, s. 431–453.
ISJP: M. Bańko (red.), Inny słownik języka polskiego PWN, Warszawa 2000.
Janikowski W., 2008, Naturalizm etyczny we współczesnej filozofii analitycznej, Warszawa.
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego; www.nkjp.pl.
PSWP: H. Zgółkowa (red.), Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, Poznań 1994–2005.
Puzynina J., 1993, Obraz świata w dziele leksykograficznym M.A. Troca (1764), [w:] I. Kunert (red.), Studien zur polnischen Literatur-, Sprach- und Kulturgeschichte im 18. Jahrhundert, Köln − Weimar − Wien 1993.
SFPW: I. Kurcz, A. Lewicki, J. Sambor, K. Szafran, J. Woronczak, Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej, Kraków 1990.
SIJP: M. Arct, Słownik ilustrowany języka polskiego, Warszawa 1916.
SJAM: K. Górski, S. Hrabec (red.), Słownik języka Adama Mickiewicza, Wrocław 1962–1980.
SJJChP: H. Koneczna, W. Doroszewski (red.), Słownik języka Jana Chryzostoma Paska, Wrocław 1965–1973.
SJPD: W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1958–1969.
SPXVI: M.R. Mayenowa, F. Pepłowski i in. (red.), Słownik polszczyzny XVI wieku, Wrocław 1966–.
SPXVII/XVII: K. Siekierska i in. (red.), Słownik języka polskiego XVII i pierwszej połowy XVIII wieku, Kraków 1996–.
SSP: A.S. Krasiński, Słownik synonimów polskich, Kraków 1885, s. 567−568.
SStp: Słownik staropolski, t. I−XI, red. S. Urbańczyk, od 2002 red. W. Twardzik, Wrocław − Warszawa − Kraków 1953−2002.
Styczeń T. SDS, ²1995, ABC etyki, [w:] idem, Wprowadzenie do etyki, popr., Lublin.
SW: J. Karłowicz, A.A. Kryński, W. Niedźwiedzki (red.) Słownik języka polskiego, Warszawa 1900–1927.
SWil: A. Zdanowicz, M.B. Szyszka, J. Filipowicz (red.), Słownik języka polskiego, t. 2, Wilno 1861.
SWJP: B. Dunaj (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1996.
USJP: S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
