Werbalne przejawy wzajemnego oddziaływania florystycznego i animalistycznego kodów konceptualnych w języku polskim
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.20.2025.39.11Słowa kluczowe:
kod konceptualny, floronominacja, zoonim, florystyczny kod konceptualny, animalistyczny kod konceptualnyAbstrakt
VERBAL MANIFESTATIONS OF THE INTERACTION OF FLORISTIC AND ANIMALISTIC CONCEPTUAL CODES IN POLISH LANGUAGE
The study of the linguistic and conceptual picture of the world in general and conceptual codes in particular is an important task of cognitive linguistics and ethnolinguistics. In this study the author investigates the issues of interaction between floristic and animalistic conceptual codes at the verbal level. The interaction takes place in two directions: when the floristic code assimilates elements of the animalistic one and when the animalistic code adopts elements of the floristic one. This interaction often occurs with the participation of other conceptual codes. The analysis of flower names revealed the relations of simple, complex, and mixed motivation with semantic-lexical components of other conceptual codes. Among the examined floronominations there are those that have a simple motivation with the components of animalistic conceptual code, a complex one (animalistic and colouristic, animalistic and locative, animalistic and floristic, animalistic and related to utilitarian culture) and a mixed one (animalistic and axiological, animalistic and colouristic, related to utilitarian culture, axiological). Among the common zoonyms, those with complex motivation (floristic and locative) and mixed motivation (floristic and colouristic, floristic and meteorological) were noted, while among the proper names of animals, those with simple and mixed motivation (floristic and anthropological, floristic and colouristic) were found. This study showed possible cases of mutual influence of plant and animal conceptual codes based on the example of Polish-wide, dialectal, scientific lexical units, proper and common names, which represent different ways of conceptualizing the world. The study of the interaction between conceptual codes is important for the development of theories of ethnolinguistics, semiotics and cognitive linguistics.
Pobrania
Bibliografia
Bubak J., 1996, Nazwy psów rasowych (na podstawie materiału z krakowskiej kartoteki Polskiego Związku Kynologicznego), [w:] S. Warchoł (red.), Systemy zoonimiczne w językach słowiańskich. Księga referatów V Międzynarodowej Slawistycznej Konferencji Naukowej, Lublin, 24–27 listopada 1993 roku, Lublin, s. 185–198.
Cygal-Krupa Z., 1996, Nazwy koni i krów w południowo-zachodniej Limanowszczyźnie, [w:] S. Warchoł (red.), Systemy zoonimiczne w językach słowiańskich. Księga referatów V Międzynarodowej Slawistycznej Konferencji Naukowej, Lublin, 24–27 listopada 1993 roku, Lublin, s. 37–47.
Dąbrowska A., Kamińska-Szmaj I. (red.), 2001, Język a kultura, t. 16: Świat roślin w języku i kulturze, Wrocław.
Kęsikowa U., 1996, Zoonimia w „Słowniku gwar polskich” J. Karłowicza, [w:] S. Warchoł (red.), Systemy zoonimiczne w językach słowiańskich. Księga referatów V Międzynarodowej Slawistycznej Konferencji Naukowej, Lublin, 24–27 listopada 1993 roku, Lublin, s. 53–64.
Kijak A., 2023, Imiona psów biorących udział w zawodach sportowych i motywacje ich nadawania, „Język Polski” CIII, z. 2, s. 40–51, https://doi.org/10.31286/JP.00175. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.00175
Kodovi: „Kodovi slovenskih kultura” 1996, nr 1: Biljke.
Kulak I., 2023, Ludowy obraz człowieka utrwalony w nazwach roślin na przykładzie leksyki górali rabczańskich, Kraków. DOI: https://doi.org/10.4467/K7381.49/22.22.16200
Mrózek R., 1996, Miejsce zoonimii w proprialnej sferze języka (o pojęciu systemu zoonimicznego), [w:] S. Warchoł (red.), Systemy zoonimiczne w językach słowiańskich. Księga referatów V Międzynarodowej Slawistycznej Konferencji Naukowej, Lublin, 24–27 listopada 1993 roku, Lublin, s. 75–83.
Nepop-Aidachych L., 2014, Stereotypical Characteristics of the Pansy (Viola tricolor) in the Polish Language and Culture, „Europa Orientalis” XXXIII, s. 331–342.
Nepop-Ajdaczyć L., 2022, Etnolingwistyczne badania nad semantyką konceptów KWIATÓW: podejścia, metody, założenia teoretyczne, [w:] E. Białek, S. Niebrzegowska-Bartmińska, J. Szadura (red.), I Międzynarodowy Kongres Etnolingwistyczny, t. 2: Obraz świata i człowieka w kulturze ludowej i narodowej, Lublin, s. 273–282.
Nowakowska M., 2001, O Aniołkach, Czikach i innych imionach psów nie tylko rasowych, [w:] K. Michalewski (red.), Współczesna leksyka, cz. 2, Łódź, s. 41–51.
Orzechowska S., 2024, Kobiety i rośliny w folklorze polskim, Warszawa.
Pastusiak K., 2007, Pogranicze polsko-białorusko-ukraińskie w świetle danych językowych i etnograficznych na podstawie nazw roślin, Warszawa.
Piekarczyk D., 2004, Kwiaty we współczesnym językowym obrazie świata, Lublin.
Sajewicz M., 1996, Ze studiów nad zoonimią polsko-białorusko-ukraińskiego pogranicza językowego na Białostocczyźnie, [w:] S. Warchoł (red.), Systemy zoonimiczne w językach słowiańskich. Księga referatów V Międzynarodowej Slawistycznej Konferencji Naukowej, Lublin, 24–27 listopada 1993 roku, Lublin, s. 91–109.
Sierociuk J., 1996, Uwagi o nazwach własnych wiejskich zwierząt domowych na tle słowotwórstwa gwarowego (na przykładzie gwar Lubelszczyzny), [w:] S. Warchoł (red.), Systemy zoonimiczne w językach słowiańskich. Księga referatów V Międzynarodowej Slawistycznej Konferencji Naukowej, Lublin, 24–27 listopada 1993 roku, Lublin, s. 119–132.
Smagowicz K., 2004, Mantichora. Etymologiczny słownik nazw zwierząt, Kraków.
Spólnik A., 1990, Nazwy polskich roślin do XVIII wieku, Wrocław.
SSiSL: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska (red.), Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. II, cz. 3: Kwiaty, Lublin 2019.
Strutyński J., 1993, Imiona zwierząt pokojowych, „Onomastica” XXXVIII, s. 203–234.
Strutyński J., 1996, Urbozoonimia polska, Kraków.
Szcześniak K., 2008, Świat roślin światem ludzi na pograniczu wschodniej i zachodniej Słowiańszczyzny, Gdańsk.
Tokarski R., 1995, Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, Lublin.
Tomaszewska S., 2001, Persy, reksy i Egzotyki we współczesnym słowniku, czyli rzecz o imionach rasowych kotów, [w:] K. Michalewski (red.), Współczesna leksyka, cz. 2, Łódź, s. 132–139.
Walczak B., 1996, Polskie zoonimy historyczne, [w:] S. Warchoł (red.), Systemy zoonimiczne w językach słowiańskich. Księga referatów V Międzynarodowej Slawistycznej Konferencji Naukowej, Lublin, 24–27 listopada 1993 roku, Lublin, s. 147–158.
Waniakowa J., 2015, Nazwy zwierząt w nazwach roślin, [w:] E. Wierzbicka-Piotrowska (red.), Dialog pokoleń w języku potocznym, w języku wsi i miasta, w literaturze, w publicystyce, w tekstach kultury, Warszawa, s. 187–194.
Waniakowa J., 2021, Polskie gwarowe nazwy roślin z komponentem kaczy, [w:] J. Porayski-Pomsta, K. Sobolewska, Polszczyzna jest zobowiązaniem, a dla niektórych pasją. Tom prac ofiarowanych prof. dr hab. Barbarze Falińskiej w 90. rocznicę urodzin, Warszawa, s. 37–47.
Warchoł S., 2007–2009, Słownik etymologiczno-motywacyjny słowiańskiej zoonimii ludowej. Słowiańskie nazwy własne zwierząt dzikich w środowiskach wiejskich, t. I: Bawoły.
Byki. Konie. Woły, Lublin 2007; t. II: Krowy, Lublin 2009.
Wysoczański W., 2023, Kody językowo-kulturowe w polskiej frazematyce gwarowej, Wrocław.
Zawadzka D., 2022, Świnia niejedno ma imię – ewolucja motywacji nazewniczych w kontekście przemian kulturowych i społecznych, „Słowo. Studia językoznawcze” 13, s. 427–439, https://doi.org/10.15584/slowo.2022.13.29. DOI: https://doi.org/10.15584/slowo.2022.13.29
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Lidiia Nepop-Aidachych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
