Wielojęzyczność w literaturze dokumentu osobistego: funkcje wykładników transkodowych

Autor

  • Elżbieta Sękowska Uniwersytet Warszawski, Warszawa

DOI:

https://doi.org/10.12797/LV.16.2021.32.23

Słowa kluczowe:

literatura dokumentu osobistego, dziennik, Gustaw Herling-Grudziński, Jan Lechoń, wykładniki transkodowe

Abstrakt

Multilingualism in the Literature of Personal Document: Functions of Transcode Markers

The article is dedicated to semantic functions of transcode markers in Polish émigré literature. Two diaries, written respectively by Gustaw Herling-Grudziński and Jan Lechoń, constitute the exemplification material. The diary genre, similarly to letters and memoirs, lends itself to introducing this kind of markers. Their presence reflects the multilingual competence of the author, as well as his mental, social, and psychological experience. The second language enables broadening the referential space of the first language and conveying emotions. The strategy of code switching depends on the motivation and goal of writing a given text. In Herling-Grudziński’s Journal Written by Night, foreign words from different languages abound. They fulfill several functions in the text, namely: metalinguistic, index and stylistic function. Their presence is justified by the content and by the role adopted by the author – the one of an interpreter of the political and social reality. The Diary by Lechoń is different in terms of types of predominant functions which can be distinguished in his text. Besides commenting on the émigré life, the author focuses on his emotions and experiences. Therefore, index and metalinguistic functions turn out to be the most important. Pointing out different strategies of introducing transcode markers in a text by its author is fundamental for the research on bilingualism in émigré writing.

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Ahearn L.M., 2013, Antropologia lingwistyczna. Wprowadzenie, Kraków.

Bachtin M., 1982, Problemy literatury i estetyki, Warszawa.

Czermińska M., 2000, Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Kraków.

Dąbrowski M., 2009, Komparatystyka dyskursu, dyskurs komparatystyki, Warszawa.

Dąbrowski M., 2016, Tekst międzykulturowy. O przemianach literatury emigracyjnej, Warszawa.

ESM: E.J. Osmańczyk, Encyklopedia spraw międzynarodowych i ONZ, Warszawa 1974.

EWJ: L. Grzebień (oprac.), Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564– 1995, Kraków 1996.

Giedroyc J., Straszewicz C., 2018, Listy 1946–1962, oprac., wstęp, przypisy M. Urbanowski, Warszawa.

Głuszkowski M., 2011, Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego, Toruń.

Herling-Grudziński G., Bolecki W., 1997, Rozmowy w Dragonei, rozmowy przeprowadził, oprac., przygot. do druku W. Bolecki, Warszawa.

Kowalcze-Franiuk K., 2018, Bilingwizm polsko-włoski i tożsamość kulturowa emigracji okołosolidarnościowej we Włoszech, Kraków.

Kowalczyk A.S., 2003, Słowa – Rzeczy – Życie. Świat według Bobkowskiego, [w:] A. Bobkowski, Przysiągłem sobie, że jeśli umrę, to nie w tłumie… Korespondencja z Anielą Mieczysławską 1951–1961, do druku podał, wstępem i przypisami opatrzył A.S. Kowalczyk, Wałbrzych, s. 5–35.

Lechoń J., 1977, Listy do Anny Jackowskiej, oprac. R. Loth, Warszawa.

Ligara B., 1987, Galicyzmy leksykalne w listach Zygmunta Krasińskiego na tle wpływów francuskich w polszczyźnie XIX wieku. Studium bilingwizmu polsko-francuskiego, Kraków.

Ligara B., 2014a, Bilingwizm w tekście zapisany. Część I. Status lingwistyczny. Paradygmaty badawcze, „LingVaria” nr 1 (17), s. 149–167, https://doi.org/10.12797/LV.09.2014.17.10. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.09.2014.17.10

Ligara B., 2014b, Bilingwizm w tekście zapisany. Część II. Wykładniki transkodowe. Gatunki, „LingVaria” nr 2 (18), s. 139–174, https://doi.org/10.12797/LV.09.2014.18.11. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.09.2014.18.11

Lipińska E., 2003, Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań dwujęzyczności, Kraków.

List Kor: Drugi List do Koryntian, [w:] A. Colacrai, J. Łach, F. Mickiewicz, A.J. Tronina, J. Warzecha (red.), Listy Świętego Pawła, oprac. Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Towarzystwa Świętego Pawła, Częstochowa 2008, s. 108.

List Rzym: List do Rzymian, [w:] A. Colacrai, J. Łach, F. Mickiewicz, A.J. Tronina, J. Warzecha (red.), Listy Świętego Pawła, oprac. Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Towarzystwa Świętego Pawła, Częstochowa 2008, s. 34.

Listy: W. Kula, N. Assorodobraj-Kula, M. Kula (oprac.), Listy emigrantów z Brazylii i Stanów Zjednoczonych 1890–1891, Warszawa 1973.

Mazur A., 2019, Wielojęzyczność indywidualna jako problem badawczy lingwistyki. Przypadek Bronisława Malinowskiego, „LingVaria” nr 1 (27), s. 337–388, https://doi.org/10.12797/LV.14.2019.27.26. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.14.2019.27.26

Miodunka W., 1990, Język a identyfikacja kulturowa i etniczna. Studium kształtowania się tożsamości rodzeństwa należącego do drugiego pokolenia Polonii australijskiej, [w:] idem (red.), Język polski w świecie. Zbiór studiów, Warszawa – Kraków, s. 105–125.

Miodunka W., 2003, Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii. W stronę lingwistyki humanistycznej, Kraków.

Miodunka W., 2016, Biografia językowa jako jedna z metod badania dwujęzyczności, [w:] R. Dębski, W. Miodunka (red.), Bilingwizm polsko-obcy dziś. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków. Monografia zbiorowa, „Biblioteka LingVariów. Glottodydaktyka”, t. 14, Kraków, s. 49–87.

Osiński J., 2018, „Dziennik” i dziennik Jana Lechonia, „Konteksty Kultury” 15, z. 4, s. 523–544, https://doi.org/10.4467/23531991KK.18.047.10589. DOI: https://doi.org/10.4467/23531991KK.18.047.10589

Pascal B., 1953, Myśli oraz Rozprawa o namiętnościach miłości. Rozprawa o kondycji możnych. Modlitwa o dobry użytek chorób, wyd. 2, Warszawa.

Pułaczewska H., 2017, Wychowanie do języka polskiego w Niemczech na przykładzie Ratyzbony. Dwujęzyczność dzieci z perspektywy rodziców, Łódź.

Sękowska E., 1994, Język zbiorowości polonijnych w krajach anglojęzycznych. Zagadnienia leksykalno-słowotwórcze, Warszawa.

Sękowska E., 2010, Język emigracji polskiej w świecie. Bilans i perspektywy badawcze, Kraków.

Stępkowska A., 2019, Pary dwujęzyczne w Polsce, Poznań.

Szlifersztejn S. (red.), 1981, Z badań nad językiem polskim środowisk emigracyjnych, Wrocław.

Szydłowska-Ceglowa B., 1988, Studia językoznawcze nad pamiętnikami emigrantów, Warszawa – Poznań.

Wyka M., 1991, „Dziennik” Jana Lechonia: autoterapia, sny, przepowiednie, „Teksty Drugie” nr 1/2 (7/8), s. 191–197.

Opublikowane

2021-11-18

Jak cytować

Sękowska, E. . (2021) „Wielojęzyczność w literaturze dokumentu osobistego: funkcje wykładników transkodowych”, LingVaria, 16(2(32), s. 301–316. doi: 10.12797/LV.16.2021.32.23.

Numer

Dział

Z zagadnień bilingwizmu