Koncepcje federacyjne podziemnej „Unii” (1940-1945): w poszukiwaniu polskiego wzorca integracji europejskiej
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.16.2019.59.17Keywords:
Jerzy Braun, Kazimierz Studentowicz, Central-European federation, intermariumAbstract
The article aims at identifying and analysing the particularities of the federalist ideas of Polish clandestine catholic organisation the Union. In 1943 the group merged with the Christian-democratic Labour Party (SP) becoming its ideological centre. Throughout the Second World War the Union produced a series of programmatic documents and clandestine press where it discussed the shape of future Europe which was to become a pan-federation of regional federations cemented by the common values and principles enshrined in Christianity which were the foundations of Western civilization. In elaborating future plans for Europe, the Union drew explicitly from the memory of the Polish-Lithuanian Commonwealth setting it as an example for modern Poland and other European States. Historical Poland was perceived not just as a state but as a “normative power”, this was possible because the Union rejected the modern, ‘westphalian’ concept of state. Instead it advocated creation of a pluralistic federation of nations bound together by common values, where national egoisms were mitigated by common Christian values.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Błasiak W., Pomiędzy centrum a peryferiami na progu XXI wieku. Geopolityka i ekonomika Polski i Europy Środkowo-Wschodniej w warunkach integracji europejskiej i światowej depresji gospodarczej, Katowice 2013.
Google Scholar
Braun J., Kultura jutra czyli Nowe Oświecenie, red. M. Urbanowski, Warszawa 2001.
Google Scholar
Braun J., Przyczynek do historii Unii, 14 II 1946, IPN BU 1607/83.
Google Scholar
Braun J., Ustrój polityczny Polski, 1946, IPN BU 1607/149.
Google Scholar
Braun J., Uwagi do doktryny unionistycznej, 1946, IPN BU 1607/85.
Google Scholar
Braun J., Zarys historii i doktryny Unii 1940-1945, „Chrześcijanin w Świecie” 1985, nr 4.
Google Scholar
Braun J., Popiel K., Sieniewicz K., Człowiek ze spiżu, Londyn 1982.
Google Scholar
Bujak W., Historia Stronnictwa Pracy 1937-1946-1950, Warszawa 1988.
Google Scholar
Chodakiewicz M.J., Intermarium. The Land between the Black and Baltic Seas, New Brunswick–London 2012.
Google Scholar
Cichocki M., Rzeczpospolita – utracony skarb Europy, [w:] Władza w polskiej tradycji politycznej. Idee i praktyka, red. J. Kłoczowski, Kraków 2010.
Google Scholar
Deklaracja ideowa Unii, AAN, „Unia”, sygn. 344/2.
Google Scholar
Grygajtis K., Polskie idee federacyjne i ich realizacja w XIX i XX w., Częstochowa 2001.
Google Scholar
Hańderek M., Geneza i początek działalności konspiracyjnej Unii, [w:] Polska pod okupacją 1939-1945, t. 1, red. M. Gałęziowski, Warszawa 2015, s. 122-148.
Google Scholar
Hoppe J., Wspomnienia, przyczynki, refleksje, Londyn 1972.
Google Scholar
Kaiser W., Christian Democracy and the Origins of European Union, Cambridge 2007.
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511497056
Google Scholar
Korbin S., Back to the Future: Neomedievalism and the Postmodern Digital World Economy, „Journal of International Affairs” 1998, vol. 51, nr 2.
Google Scholar
Korek J., Ponętna utopia czy zimny realizm. Federacja Europy Środkowo-Wschodniej w myśli politycznej paryskiej „Kultury”, [w:] O nowy kształt Europy. XX-wieczne koncepcje federalistyczne w Europie Środkowo-Wschodniej i ich implikacje dla dyskusji o przyszłości Europy, red. J. Kłoczowski, S. Łukasiewicz, Lublin 2003.
Google Scholar
Król M., Style politycznego myślenia. Wokół „Buntu Młodych” i „Polityki”, Wrocław 1981.
Google Scholar
Lee S., European Dictatorships 1918-1945, Oxford–New York 2016.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315646176
Google Scholar
Lewicki G., Sieciowa teoria nowego średniowiecza, „Pressje” 2010, t. 20.
Google Scholar
Lipgens W., East European Plans for the Future of Europe: the Example of Poland, [w:] Documents on History of the European Integration, vol. 1: Continental Plans for European Union, 1939-1945, red. W. Lipgens, Berlin–New York 1986.
Google Scholar
Łaptos J., Europa jedna czy dwie? Projekty i koncepcje integracji europejskiej w latach 1944-1950, Kraków 1994.
Google Scholar
Łaptos J., Europa marzycieli. Wizje i projekty integracyjne środkowoeuropejskiej emigracji politycznej 1940-1956, Kraków 2012.
Google Scholar
Łętocha R., „Oportet vos nasci denuo”. Myśl społeczno-polityczna Jerzego Brauna, Kraków 2006.
Google Scholar
Łętocha R., Unia człowieka z człowiekiem, narodu z narodem, człowieka z Bogiem. Wizja ładu międzynarodowego w publicystyce Jerzego Brauna i organizacji Unia, [w:] Kultura chrześcijańska w zjednoczonej Europie, red. T. Sikorski, A. Dymer, Szczecin 2007.
Google Scholar
Łukasiewicz S., Trzecia Europa. Polska myśl federalistyczna w Stanach Zjednoczonych 1940-1971, Warszawa–Lublin 2010.
Google Scholar
Majka J., Katolicka nauka społeczna. Studium historyczno-doktrynalne, Rzym–Lublin 1987.
Google Scholar
Manners I., Normative Power Europe: A Contradiction in Terms?, „Journal of Common Market Studies” 2002, vol. 40, nr 2, [online] https://doi.org/10.1111/1468-5965.00353.
DOI: https://doi.org/10.1111/1468-5965.00353
Google Scholar
Marszałek A., Polskie projekty federacji Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1890-1950, Łódź 2008.
Google Scholar
Matusak P., Idea federacji Europy Środkowowschodniej w planach polskiego podziemia, [w:] Państwa narodowe Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku, red. W. Balcerak, Łowicz–Warszawa 2000.
Google Scholar
Niezłomni w epoce fałszywych proroków. Środowisko „Tygodnika Warszawskiego” (1945-1948), red. T. Sikorski, M. Kulesza, Warszawa 2013.
Google Scholar
Polska idea imperialna, red. K. Studentowicz i in., Warszawa 1938.
Google Scholar
Polski Savonarola. Pisma polityczne Kazimierza Studentowicza z lat wojny i okupacji, red. T. Sikorski, Toruń 2013.
Google Scholar
Program Stronnictwa Pracy 15 lipca 1944, Kraków [1945], IPN BU 00231/140/1.
Google Scholar
Projekt ustawy zasadniczej, AAN, „Unia”, sygn. 344/2.
Google Scholar
Przeciszewski T., Kazimierz Studentowicz – wybitny przywódca, więzień polityczny i teoretyk ruchu chrześcijańsko-społecznego w Polsce (1903-1992), „Roczniki Nauk Społecznych KUL” 1994/1995, vol. 23, nr 1, s. 209-229.
Google Scholar
Przed wrześniem i po wrześniu. Ze wspomnień młodych dyplomatów II Rzeczypospolitej, red. Z. Czeczot-Gawrak, Warszawa 1998.
Google Scholar
Przybysz K., Wizje Europy w polskiej myśli politycznej 1939-1945, „Rocznik Nauk Politycznych” 1999, nr 1.
Google Scholar
Skibiński P., Państwo generała Franco. Ustrój Hiszpanii w latach 1936-1967, Kraków 2004.
Google Scholar
[Studentowicz K.], Założenia ideowe, IPN BU 1607/70.
Google Scholar
Światopoglądowe podstawy unionizmu, [1942], AAN „Unia”, 344/1.
Google Scholar
Turowski K., Historia ruchu chrześcijańsko-demokratycznego w Polsce, t. 2, Warszawa 1989.
Google Scholar
Unionizm. Podstawowe zasady doktryny, AAN, „Unia”, sygn. 344/1.
Google Scholar
Wohnout H., Middle-class Governmental Party and Secular Arm of the Catholic Church: The Christian Socials in Austria, [w:] Political Catholicism in Europe 1918-1945, red. W. Kaiser, H. Wohnout, London–New York 2004.
Google Scholar
Zielonka J., Europa jako imperium. Nowe spojrzenie na Unię Europejską, przeł. A. i J. Maziarscy, Warszawa 2007.
Google Scholar
Zielonka J., Koniec Unii Europejskiej?, przeł. E. Gołębiowska, Warszawa 2014.
Google Scholar
Żyliński L., Mitteleuropa (Europa Środkowa) i Międzymorze. Mityczna kraina i historyczny koszmar w okowach wielkiej polityki, [w:] Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 3: Paralele, red. R. Traba, H.H. Hahn, Warszawa 2012.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Funding data
-
Narodowym Centrum Nauki
Grant numbers 2016/23/N/HS3/00380
