Populizm penalny w Polsce w latach 2007-2015 z perspektywy socjotechniki władzy
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.76.18Keywords:
criminal law, penal populism, politics, political marketing, PolandAbstract
PENAL POPULISM IN POLAND IN 2007-2015 FROM THE PERSPECTIVE OF PROPAGANDA TECHNIQUES
Penal populism is a phenomenon that receives a lot of attention in the literature. Most often, however, it is being studied from a legal perspective, whereas political motivations and consequences of its application are frequently disregarded. In the article, I analyse in what way, to what extent, and for what purpose penal populism was utilised in Poland in 2007-2015. I argue that it has proven to be an effective tool for conflict management, agenda-setting, and burying bad news.
Downloads
References
|25 lat lub dożywocie za zabicie dziecka?, PolskieRadio.pl, 26 VI 2012, [online] www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/634163,25-lat-lub-dozywocie-za-zabicie-dziecka.
Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Przemoc wobec kobiet. Badanie na poziomie Unii Europejskiej. Wyniki badania w skrócie, Luksemburg–Wiedeń 2014.
agy, mok, jbr, SP chce zaostrzenia kar za posiadanie narkotyków, Money.pl, 21 I 2013, [online] https://www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/pap/artykul/sp;chce;zaostrzenia;kar;za;posiadanie;narkotykow,83,0,1236307.html.
Anusz A., Mosakowski R., Ołdak P., Siczek P., ABC Akcji Wyborczej Solidarność. Informator o AWS, Warszawa 1997.
az, Kaczyński: Będziemy twardą opozycją, „Gazeta Wyborcza” 2007, 22 X, [online] http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,4600472.html.
Berent M., Z rozważań nad wydolnością polskiego więziennictwa przez pryzmat kary bezwzględnego pozbawienia wolności, „Wiedza Prawnicza” 2012, nr 4.
Bezpieczeństwo na drogach podczas Wielkanocy, Policja.pl, 14 IV 2009, [online] https://www.policja.pl/pol/aktualnosci/39258,dok.html.
Blikowska J., Kozubal M., Szatan z Piotrkowa na wolności, „Uważam Rze” 2012, nr 39 z 24 IX.
Bocheński M., Populizm penalny w polskim wydaniu – rzecz o kryminologicznej problematyce ustawy o postępowaniu wobec osób stwarzających zagrożenie, „e-Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2014, nr 2.
Bottoms A., The Philosophy and Politics of Punishment and Sentencing, [w:] The Politics of Sentencing Reform, red. C. Clarkson, R. Morgan, Oxford 1995.
CBOS, O przestrzeganiu prawa i funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości w Polsce, Warszawa 2013.
CBOS, Poczucie bezpieczeństwa, zagrożenie przestępczością i stosunek do kary śmierci, Warszawa 2011.
CBOS, Polacy o bezpieczeństwie w kraju i w miejscu zamieszkania, Warszawa 2015.
Crime, Violence or Vandalism in the Area – EU-SILC Survey, Eurostat, 19 V 2021, [online] https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ILC_MDDW03__custom_987340/default/table?lang=en.
Czabański J., Ocena bezpieczeństwa w Polsce w latach 1989-2009, [w:] Quo vadis Polonia? W drodze do demokratycznego państwa prawa. Polska 1989-2009, red. J. Kochanowski, M. Kuruś, Warszawa 2010.
IV Rzeczpospolita. Sprawiedliwość dla Wszystkich, Warszawa 2005.
Ćwiąkalski o kastracji chemicznej: zgodna z konstytucją, „Dziennik Gazeta Prawna” 2008, 19 IX, [online] https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/37168,cwiakalski-o-kastracji-chemicznej-zgodna-z-konstytucja.html.
Dokument Socjaldemokracji Polskiej List do premiera Tuska, 14 IX 2009.
Dokument Socjaldemokracji Polskiej STOP śmierci na drogach, IX 2009.
Eurostat News Release, EU crime statistics 2005–2007. Around 600 000 prisoners in the EU27, 91/2009, 19 VI 2009.
Filar M., „Przestępstwa są niczym niewyczerpalnym bogactwem naturalnym”, [w:] Polityczność przestępstwa. Prawo karne jako instrument marketingu politycznego. Konferencja, Warszawa,12 maja 2011, red. P. Zieliński, Warszawa 2011.
Furman W., Czy można odróżnić działania public relations od stronniczego dziennikarstwa?, „Zeszyty Prasoznawcze” 2015, nr 1.
Giezek J., Wprowadzenie, [w:] Kodeks karny, część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2014.
Green D.A., When Children Kill Children: Penal Populism and Political Culture, Oxford 2008, https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199230969.001.0001.
Jałoszewski M., Słojewska A., Widzyk A., Polacy nie chcą kary śmierci, „Rzeczpospolita” 2007, 21 IX.
jagor, Sondaż dla Gazeta.pl: 51 proc. Polaków za przywróceniem kary śmierci, TOK FM, 3 XII 2011, [online] https://www.tokfm.pl/Tokfm/1,103087,10753179,Sondaz_dla_Gazeta_pl__51_proc__Polakow_za_przywroceniem.html.
Kaczmarek T., Racjonalny ustawodawca wobec opinii społecznej a populizm penalny, „Archiwum Kryminologii” 2007/2008, vol. 29/30.
Kaczyński o zakatowaniu Maćka Mieśnika: Kara musi być surowa, „Fakt” 2012, 14 XII, [online] https://www.fakt.pl/wydarzenia/polityka/jaroslaw-kaczynski-o-skatowaniu-maciejamiesnika-jaroslaw-kaczynski-domaga-sie/q0yz1fc.
Kamińska E., Przekaz mediów a populizm penalny i jego znaczenie społeczne (na przykładzie sprawy „polskiego Fritzla”), „Zeszyty Prasoznawcze” 2014, vol. 57, nr 1.
Karaźniewicz J., Kotowska M., Media jako główny czynnik kształtujący populizm penalny, [w:] Media a opinie i postawy społeczne, red. J. Bierówka, Z. Pucek, Kraków 2011.
Kochanowski J., Za dużo przepisów, za mało prawa, [w:] Quo vadis Polonia? W drodze do demokratycznego państwa prawa. Polska 1989-2009, red. J. Kochanowski, M. Kuruś, Warszawa 2010.
Komenda Główna Policji, Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego, Wydział Ruchu Drogowego, Wypadki drogowe w Polsce w 2014 roku, Warszawa 2015.
Komenda Główna Policji, Biuro Ruchu Drogowego, Wydział Profilaktyki i Analiz, Wypadki drogowe w Polsce w 2009 roku, Warszawa 2010.
Kośmiński P., PAP, PO chce ścigać za mowę nienawiści na tle politycznym, „Gazeta Wyborcza” 2012, 28 XI.
Marek A., Funkcje kary pozbawienia wolności na tle zmian polityki karnej, [w:] X lat obowiązywania Kodeksu Karnego Wykonawczego, red. S. Lelental, G.B. Szczygieł, Białystok 2009.
Marek A., Niepowodzenie prób kompleksowej nowelizacji kodeksu karnego jako efekt sporu między populizmem a racjonalizmem, [w:] Populizm penalny i jego przejawy w Polsce. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Karnego, Szklarska Poręba, 24-27 września 2008 r., red. Z. Sienkiewicz, R. Kokot, Wrocław 2009.
Marek A., Wprowadzenie, [w:] Problem spójności prawa karnego z perspektywy jego nowelizacji.
Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Karnego, Toruń 20-22 września 2010 r., red. A. Marek, T. Oczkowski, Warszawa 2011.
Mdo, „Wielka nowelizacja” kodeksu karnego przyjęta przez rząd. Kary „realnie dolegliwe”, TVN, 9 V 2014, [online] https://tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/wielka-nowelizacja-kodeksukarnego-przyjeta-przez-rzad-kary-realnie-dolegliwe,426254.html.
Menes M., Rozwój motoryzacji indywidualnej w Polsce w latach 1990-2015, „Przegląd Komunikacyjny” 2018, nr 4.
Mojsiewicz C., Glass K., Przezwyciężanie wrogości i nacjonalizmu w Europie, Toruń 1993.
Morderstwo w Grodźcu: Zabójca ojca i macochy niepoczytalny. Jest wniosek o umorzenie sprawy, „Dziennik Zachodni” 2013, 1 VII, [online] https://dziennikzachodni.pl/morderstwo-w-grodzcu-zabojca-ojca-i-macochy-niepoczytalny-jest-wniosek-o-umorzenie-sprawy/ar/934166.
MSWiA, Raport o stanie bezpieczeństwa w Polsce w 2015 roku, Warszawa 2017.
Newman G.R., Crime and Punishment Around the World, vol. 4: Europe, New Haven 2010.
Orłowska M., Woźniak H., Samobójstwo pod celą, „Gazeta Wyborcza” 2008, 7 IV.
Pasiut J., Socjotechnika i jej konsekwencje w wyborach samorządowych z 2014 roku – przykłady wybranych miast województwa małopolskiego, „Polityka i Społeczeństwo” 2015, nr 4, https://doi.org/10.15584/polispol.2015.4.2.
Piasecka B., Przetrwać w placówce. Kultura organizacyjna, stres pracy i reforma w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, Kraków 2009.
PIOT, Antyterrorysta postrzelił niewinnego człowieka, „Gazeta Wyborcza” 2013, 19 II.
PiS: Kastrację pedofilów zapisać w konstytucji, RMF24, 25 IX 2008, [online] https://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-pis-kastracje-pedofilow-zapisac-w-konstytucji,nId,232321#crp_state=1.
Poglądy społeczeństwa polskiego na moralność i prawo. Wybrane problemy, red. A. Podgórecki, J. Kurczewski, J. Kwaśniewski, M. Łoś, Warszawa 1971.
Podgórecki A., Prestiż prawa, Warszawa 1966.
Pokorna-Ignatowicz K., Wybory parlamentarne 2007. Media w kampanii wyborczej, Kraków 2008.
Polskie badanie przestępczości. Profil obszarów działania komend wojewódzkich i Komendy Stołecznej Policji, cz. 7, Warszawa 2014.
Poselski projekt o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, druk nr 1117, 21 XII 2012.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 340, 7 III 2012.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 383, 20 IV 2012.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 757, 23 VII 2012.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 1078, 27 XI 2012.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 1108, 9 VII 2012.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 2115, 28 IV 2009.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 2169, 3 I 2014.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 2741, 7 X 2009.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz Kodeks postępowania karnego, druk nr 753, 15 V 2008; Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. 2010 nr 7 poz. 46.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, druk nr 2182, 7 I 2014.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego, druk nr 532, 10 V 2012.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego, druk nr 998, 22 XI 2012.
Posłowie za zaostrzeniem kar za porwanie, „Dziennik Gazeta Prawna” 2009, 18 III, [online] https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/119828,poslowie-za-zaostrzeniem-kar-za-porwanie.html,komentarze-najnowsze,1.
Pratt J., Penal Populism. Key Ideas in Criminology, London–New York 2007, https://doi.org/10.4324/9780203963678.
Premier chce przymusowej kastracji pedofilów, TVN24, 9 IX 2008, [online] https://tvn24.pl/polska/premier-chce-przymusowej-kastracji-pedofilow-ra70152-3714917.
Przestępstwa przy użyciu broni (2002-2020) – przestępstwa stwierdzone, Policja, [online] https://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/bron/bron-przestepstwa/186393,Przestepstwa-przy-uzyciu-broni.html.
Roberts J.V., Stalans L.J., Indermaur D., Hough M., Penal Populism and Public Opinion: Lessons from Five Countries, Oxford 2002.
Rząd przygotował pakiet rozwiązań na rzecz walki z pijanymi kierowcami, MSWiA, 7 I 2014, [online] https://archiwum.mswia.gov.pl/pl/aktualnosci/11700,Rzad-przygotowal-pakietrozwiazan-na-rzecz-walki-z-pijanymi-kierowcami.html.
Rządowy projekt ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, druk nr 1577, 17 VII 2013.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 3553, 27 X 2010.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, druk nr 2586, 7 VII 2014.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy o policji, druk nr 2986, 20 IV 2010.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska, druk nr 1854, 27 III 2009.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy o Policji, druk nr 1276, 31 X 2008.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Dz.U. 2010 nr 213 poz. 1396.
Safjan M., Wyzwania dla państwa prawa, Warszawa 2007.
Scheffs Ł., Socjotechnika władzy, Socjotechnika władz, „Przegląd Politologiczny” 2016, nr 1.
Sergiej A., Nękanie, czyli stalking będzie karalne, „Dziennik Gazeta Prawna” 2010, 5 II, [online] https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/761980,nekanie-czyli-stalking-bedzie-karalne.html.
Siemiatycka J., Populizm penalny jako pośrednie źródło kryminalizacji irracjonalnej, „Wiedza Prawnicza” 2012, nr 6.
SLD: zaostrzyć kary za chuligaństwo, Onet, 14 VI 2012, [online] http://wiadomosci.onet.pl/kraj/sld-zaostrzyc-kary-za-chuliganstwo,1,5160768,wiadomosc.html.
Solidarna Polska, Solidarna Polska przedstawia pakiet „Zero tolerancji dla morderców i przemocy”, [online] http://www.klubsp.pl/aktualnosc/sp-przedstawia-pakiet-zero-tolerancjidla-mordercow-i-przemocy.
Sprawozdanie Stenograficzne z 35 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 8 marca 2013 r. (trzeci dzień obrad).
Sprawozdanie Stenograficzne z 36 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 22 marca 2013 r. (trzeci dzień obrad).
Sprawozdanie Stenograficzne z 48 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 26 sierpnia 2009 r. (pierwszy dzień obrad).
Stasiak K., Wyrok za pobicie Maćka, „Gazeta Wyborcza” 2012, 12 XII.
Stefański R.A., Ustawowe zaostrzenie represji za przestępstwa komunikacyjne, „Prokuratura i Prawo” 2010, nr 7/8.
Szafrańska M., Penalny populizm a media, Kraków 2015.
Szczepaniec M., Rola mediów w kształtowaniu opinii społecznej na temat zjawiska przestępczości, „Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury” 2012, vol. 3, nr 6.
Szymanowska A., Polacy wobec przestępstw i karania. Opinie i postawy społeczeństwa polskiego wobec przestępstw, zachowań patologicznych i kontrowersyjnych oraz środków kontroli nad tymi zachowaniami, Warszawa 2008, https://doi.org/10.31338/uw.9788323512653.
Szymanowski T., Przestępczość i polityka karna w Polsce w świetle faktów, i opinii społeczeństwa w okresie transformacji, Warszawa 2012.
TNS OBOP, Jak karać przestępców, Warszawa 2002.
TNS OBOP, Preferencje partyjne Polaków w grudniu 2006 r., Warszawa 2006.
Tryb przyspieszony zmian w Kodeksie karnym, Interia.pl, 3 III 2010, [online] https://wydarzenia.interia.pl/polska/newsamp-tryb-przyspieszony-zmian-w-kodeksie-karnym,nId,876070#
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553.
Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy, ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2009 nr 206 poz. 1589.
Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. 2010 nr 7 poz. 46.
Ustawa z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska, Dz.U. 2010 nr 40 poz. 227.
Ustawa z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy o Policji, Dz.U. 2010 nr 240 poz. 1602.
Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, Dz.U. 2011 nr 72 poz. 381.
Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. 2013 poz. 849.
Ustawa z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, Dz.U. 2014 poz. 24.
Ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2015 poz. 541.
Utrat-Milecki J., Punitywność populistyczna, [w:] Polityczność przestępstwa. Prawo karne jako instrument marketingu politycznego. Konferencja, Warszawa, 12 maja 2011, red. P. Zieliński, Warszawa 2011.
Walenciak R., Kto zagłosuje na PiS, „Przegląd” 2007, 16 IX, [online] http://www.przegladtygodnik.pl/pl/artykul/kto-zaglosuje-na-pis.
Waltoś S., Między odpłatą a racjonalizmem prawa karnego. Refleksje na tle polityki karnej w Polsce, [w:] Mit represyjności albo o znaczeniu prewencji kryminalnej, red. J. Czapska, H. Kury, Kraków 2002.
Warylewski J., Wymiar sprawiedliwości karnej w Polsce – diagnoza statystyczno-kryminologiczna wybranych aspektów, [w:] Między nauką a praktyką prawa karnego. Księga jubileuszowa prof. Lecha Gardockiego, red. Z. Jędrzejewski [i in.], Warszawa 2014.
Widacki J., Polscy politycy o bezpieczeństwie (między demokracją a demagogią), [w:] Mit represyjności albo o znaczeniu prewencji kryminalnej, red. J. Czapska, H. Kury, Kraków 2002.
Włodarczyk-Madejska J., Ostaszewski P., Klimczak J., Siemaszko A., Ogólnopolskie Badanie Wiktymizacyjne 2020. Raport z badania, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2020.
Współczesne tendencje w rozwoju procesu karnego z perspektywy dogmatyki oraz teorii i filozofii prawa, red. J. Skorupka, I. Haÿduk-Hawrylak, Warszawa 2011.
Zalewski W., Populizm penalny – próba zdefiniowania zjawiska, [w:] Populizm penalny i jego przejawy w Polsce. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Karnego, Szklarska Poręba, 24-27 września 2008 r., red. Z. Sienkiewicz, R. Kokot, Wrocław 2009.
Zaostrzenie kar za korupcję i najcięższe przestępstwa – nowe propozycje PiS, „Dziennik Gazeta Prawna” 2012, 2 IX, [online] https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/644075,zaostrzenie-kar-za-korupcje-i-najciezsze-przestepstwa-nowe-propozycje-pis.html.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
