Populizm penalny w Polsce w latach 2007-2015 z perspektywy socjotechniki władzy
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.19.2022.76.18Keywords:
criminal law, penal populism, politics, political marketing, PolandAbstract
PENAL POPULISM IN POLAND IN 2007-2015 FROM THE PERSPECTIVE OF PROPAGANDA TECHNIQUES
Penal populism is a phenomenon that receives a lot of attention in the literature. Most often, however, it is being studied from a legal perspective, whereas political motivations and consequences of its application are frequently disregarded. In the article, I analyse in what way, to what extent, and for what purpose penal populism was utilised in Poland in 2007-2015. I argue that it has proven to be an effective tool for conflict management, agenda-setting, and burying bad news.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
|25 lat lub dożywocie za zabicie dziecka?, PolskieRadio.pl, 26 VI 2012, [online] www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/634163,25-lat-lub-dozywocie-za-zabicie-dziecka.
Google Scholar
Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Przemoc wobec kobiet. Badanie na poziomie Unii Europejskiej. Wyniki badania w skrócie, Luksemburg–Wiedeń 2014.
Google Scholar
agy, mok, jbr, SP chce zaostrzenia kar za posiadanie narkotyków, Money.pl, 21 I 2013, [online] https://www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/pap/artykul/sp;chce;zaostrzenia;kar;za;posiadanie;narkotykow,83,0,1236307.html.
Google Scholar
Anusz A., Mosakowski R., Ołdak P., Siczek P., ABC Akcji Wyborczej Solidarność. Informator o AWS, Warszawa 1997.
Google Scholar
az, Kaczyński: Będziemy twardą opozycją, „Gazeta Wyborcza” 2007, 22 X, [online] http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,4600472.html.
Google Scholar
Berent M., Z rozważań nad wydolnością polskiego więziennictwa przez pryzmat kary bezwzględnego pozbawienia wolności, „Wiedza Prawnicza” 2012, nr 4.
Google Scholar
Bezpieczeństwo na drogach podczas Wielkanocy, Policja.pl, 14 IV 2009, [online] https://www.policja.pl/pol/aktualnosci/39258,dok.html.
Google Scholar
Blikowska J., Kozubal M., Szatan z Piotrkowa na wolności, „Uważam Rze” 2012, nr 39 z 24 IX.
Google Scholar
Bocheński M., Populizm penalny w polskim wydaniu – rzecz o kryminologicznej problematyce ustawy o postępowaniu wobec osób stwarzających zagrożenie, „e-Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2014, nr 2.
Google Scholar
Bottoms A., The Philosophy and Politics of Punishment and Sentencing, [w:] The Politics of Sentencing Reform, red. C. Clarkson, R. Morgan, Oxford 1995.
Google Scholar
CBOS, O przestrzeganiu prawa i funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości w Polsce, Warszawa 2013.
Google Scholar
CBOS, Poczucie bezpieczeństwa, zagrożenie przestępczością i stosunek do kary śmierci, Warszawa 2011.
Google Scholar
CBOS, Polacy o bezpieczeństwie w kraju i w miejscu zamieszkania, Warszawa 2015.
Google Scholar
Crime, Violence or Vandalism in the Area – EU-SILC Survey, Eurostat, 19 V 2021, [online] https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ILC_MDDW03__custom_987340/default/table?lang=en.
Google Scholar
Czabański J., Ocena bezpieczeństwa w Polsce w latach 1989-2009, [w:] Quo vadis Polonia? W drodze do demokratycznego państwa prawa. Polska 1989-2009, red. J. Kochanowski, M. Kuruś, Warszawa 2010.
Google Scholar
IV Rzeczpospolita. Sprawiedliwość dla Wszystkich, Warszawa 2005.
Google Scholar
Ćwiąkalski o kastracji chemicznej: zgodna z konstytucją, „Dziennik Gazeta Prawna” 2008, 19 IX, [online] https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/37168,cwiakalski-o-kastracji-chemicznej-zgodna-z-konstytucja.html.
Google Scholar
Dokument Socjaldemokracji Polskiej List do premiera Tuska, 14 IX 2009.
Google Scholar
Dokument Socjaldemokracji Polskiej STOP śmierci na drogach, IX 2009.
Google Scholar
Eurostat News Release, EU crime statistics 2005–2007. Around 600 000 prisoners in the EU27, 91/2009, 19 VI 2009.
Google Scholar
Filar M., „Przestępstwa są niczym niewyczerpalnym bogactwem naturalnym”, [w:] Polityczność przestępstwa. Prawo karne jako instrument marketingu politycznego. Konferencja, Warszawa,12 maja 2011, red. P. Zieliński, Warszawa 2011.
Google Scholar
Furman W., Czy można odróżnić działania public relations od stronniczego dziennikarstwa?, „Zeszyty Prasoznawcze” 2015, nr 1.
Google Scholar
Giezek J., Wprowadzenie, [w:] Kodeks karny, część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2014.
Google Scholar
Green D.A., When Children Kill Children: Penal Populism and Political Culture, Oxford 2008, https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199230969.001.0001.
Google Scholar
Jałoszewski M., Słojewska A., Widzyk A., Polacy nie chcą kary śmierci, „Rzeczpospolita” 2007, 21 IX.
Google Scholar
jagor, Sondaż dla Gazeta.pl: 51 proc. Polaków za przywróceniem kary śmierci, TOK FM, 3 XII 2011, [online] https://www.tokfm.pl/Tokfm/1,103087,10753179,Sondaz_dla_Gazeta_pl__51_proc__Polakow_za_przywroceniem.html.
Google Scholar
Kaczmarek T., Racjonalny ustawodawca wobec opinii społecznej a populizm penalny, „Archiwum Kryminologii” 2007/2008, vol. 29/30.
Google Scholar
Kaczyński o zakatowaniu Maćka Mieśnika: Kara musi być surowa, „Fakt” 2012, 14 XII, [online] https://www.fakt.pl/wydarzenia/polityka/jaroslaw-kaczynski-o-skatowaniu-maciejamiesnika-jaroslaw-kaczynski-domaga-sie/q0yz1fc.
Google Scholar
Kamińska E., Przekaz mediów a populizm penalny i jego znaczenie społeczne (na przykładzie sprawy „polskiego Fritzla”), „Zeszyty Prasoznawcze” 2014, vol. 57, nr 1.
Google Scholar
Karaźniewicz J., Kotowska M., Media jako główny czynnik kształtujący populizm penalny, [w:] Media a opinie i postawy społeczne, red. J. Bierówka, Z. Pucek, Kraków 2011.
Google Scholar
Kochanowski J., Za dużo przepisów, za mało prawa, [w:] Quo vadis Polonia? W drodze do demokratycznego państwa prawa. Polska 1989-2009, red. J. Kochanowski, M. Kuruś, Warszawa 2010.
Google Scholar
Komenda Główna Policji, Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego, Wydział Ruchu Drogowego, Wypadki drogowe w Polsce w 2014 roku, Warszawa 2015.
Google Scholar
Komenda Główna Policji, Biuro Ruchu Drogowego, Wydział Profilaktyki i Analiz, Wypadki drogowe w Polsce w 2009 roku, Warszawa 2010.
Google Scholar
Kośmiński P., PAP, PO chce ścigać za mowę nienawiści na tle politycznym, „Gazeta Wyborcza” 2012, 28 XI.
Google Scholar
Marek A., Funkcje kary pozbawienia wolności na tle zmian polityki karnej, [w:] X lat obowiązywania Kodeksu Karnego Wykonawczego, red. S. Lelental, G.B. Szczygieł, Białystok 2009.
Google Scholar
Marek A., Niepowodzenie prób kompleksowej nowelizacji kodeksu karnego jako efekt sporu między populizmem a racjonalizmem, [w:] Populizm penalny i jego przejawy w Polsce. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Karnego, Szklarska Poręba, 24-27 września 2008 r., red. Z. Sienkiewicz, R. Kokot, Wrocław 2009.
Google Scholar
Marek A., Wprowadzenie, [w:] Problem spójności prawa karnego z perspektywy jego nowelizacji.
Google Scholar
Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Karnego, Toruń 20-22 września 2010 r., red. A. Marek, T. Oczkowski, Warszawa 2011.
Google Scholar
Mdo, „Wielka nowelizacja” kodeksu karnego przyjęta przez rząd. Kary „realnie dolegliwe”, TVN, 9 V 2014, [online] https://tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/wielka-nowelizacja-kodeksukarnego-przyjeta-przez-rzad-kary-realnie-dolegliwe,426254.html.
Google Scholar
Menes M., Rozwój motoryzacji indywidualnej w Polsce w latach 1990-2015, „Przegląd Komunikacyjny” 2018, nr 4.
Google Scholar
Mojsiewicz C., Glass K., Przezwyciężanie wrogości i nacjonalizmu w Europie, Toruń 1993.
Google Scholar
Morderstwo w Grodźcu: Zabójca ojca i macochy niepoczytalny. Jest wniosek o umorzenie sprawy, „Dziennik Zachodni” 2013, 1 VII, [online] https://dziennikzachodni.pl/morderstwo-w-grodzcu-zabojca-ojca-i-macochy-niepoczytalny-jest-wniosek-o-umorzenie-sprawy/ar/934166.
Google Scholar
MSWiA, Raport o stanie bezpieczeństwa w Polsce w 2015 roku, Warszawa 2017.
Google Scholar
Newman G.R., Crime and Punishment Around the World, vol. 4: Europe, New Haven 2010.
Google Scholar
Orłowska M., Woźniak H., Samobójstwo pod celą, „Gazeta Wyborcza” 2008, 7 IV.
Google Scholar
Pasiut J., Socjotechnika i jej konsekwencje w wyborach samorządowych z 2014 roku – przykłady wybranych miast województwa małopolskiego, „Polityka i Społeczeństwo” 2015, nr 4, https://doi.org/10.15584/polispol.2015.4.2.
Google Scholar
Piasecka B., Przetrwać w placówce. Kultura organizacyjna, stres pracy i reforma w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, Kraków 2009.
Google Scholar
PIOT, Antyterrorysta postrzelił niewinnego człowieka, „Gazeta Wyborcza” 2013, 19 II.
Google Scholar
PiS: Kastrację pedofilów zapisać w konstytucji, RMF24, 25 IX 2008, [online] https://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-pis-kastracje-pedofilow-zapisac-w-konstytucji,nId,232321#crp_state=1.
Google Scholar
Poglądy społeczeństwa polskiego na moralność i prawo. Wybrane problemy, red. A. Podgórecki, J. Kurczewski, J. Kwaśniewski, M. Łoś, Warszawa 1971.
Google Scholar
Podgórecki A., Prestiż prawa, Warszawa 1966.
Google Scholar
Pokorna-Ignatowicz K., Wybory parlamentarne 2007. Media w kampanii wyborczej, Kraków 2008.
Google Scholar
Polskie badanie przestępczości. Profil obszarów działania komend wojewódzkich i Komendy Stołecznej Policji, cz. 7, Warszawa 2014.
Google Scholar
Poselski projekt o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, druk nr 1117, 21 XII 2012.
Google Scholar
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 340, 7 III 2012.
Google Scholar
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 383, 20 IV 2012.
Google Scholar
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 757, 23 VII 2012.
Google Scholar
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 1078, 27 XI 2012.
Google Scholar
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 1108, 9 VII 2012.
Google Scholar
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 2115, 28 IV 2009.
Google Scholar
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 2169, 3 I 2014.
Google Scholar
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 2741, 7 X 2009.
Google Scholar
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz Kodeks postępowania karnego, druk nr 753, 15 V 2008; Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. 2010 nr 7 poz. 46.
Google Scholar
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, druk nr 2182, 7 I 2014.
Google Scholar
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego, druk nr 532, 10 V 2012.
Google Scholar
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego, druk nr 998, 22 XI 2012.
Google Scholar
Posłowie za zaostrzeniem kar za porwanie, „Dziennik Gazeta Prawna” 2009, 18 III, [online] https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/119828,poslowie-za-zaostrzeniem-kar-za-porwanie.html,komentarze-najnowsze,1.
Google Scholar
Pratt J., Penal Populism. Key Ideas in Criminology, London–New York 2007, https://doi.org/10.4324/9780203963678.
Google Scholar
Premier chce przymusowej kastracji pedofilów, TVN24, 9 IX 2008, [online] https://tvn24.pl/polska/premier-chce-przymusowej-kastracji-pedofilow-ra70152-3714917.
Google Scholar
Przestępstwa przy użyciu broni (2002-2020) – przestępstwa stwierdzone, Policja, [online] https://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/bron/bron-przestepstwa/186393,Przestepstwa-przy-uzyciu-broni.html.
Google Scholar
Roberts J.V., Stalans L.J., Indermaur D., Hough M., Penal Populism and Public Opinion: Lessons from Five Countries, Oxford 2002.
Google Scholar
Rząd przygotował pakiet rozwiązań na rzecz walki z pijanymi kierowcami, MSWiA, 7 I 2014, [online] https://archiwum.mswia.gov.pl/pl/aktualnosci/11700,Rzad-przygotowal-pakietrozwiazan-na-rzecz-walki-z-pijanymi-kierowcami.html.
Google Scholar
Rządowy projekt ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, druk nr 1577, 17 VII 2013.
Google Scholar
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk nr 3553, 27 X 2010.
Google Scholar
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, druk nr 2586, 7 VII 2014.
Google Scholar
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy o policji, druk nr 2986, 20 IV 2010.
Google Scholar
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska, druk nr 1854, 27 III 2009.
Google Scholar
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy o Policji, druk nr 1276, 31 X 2008.
Google Scholar
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Dz.U. 2010 nr 213 poz. 1396.
Google Scholar
Safjan M., Wyzwania dla państwa prawa, Warszawa 2007.
Google Scholar
Scheffs Ł., Socjotechnika władzy, Socjotechnika władz, „Przegląd Politologiczny” 2016, nr 1.
Google Scholar
Sergiej A., Nękanie, czyli stalking będzie karalne, „Dziennik Gazeta Prawna” 2010, 5 II, [online] https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/761980,nekanie-czyli-stalking-bedzie-karalne.html.
Google Scholar
Siemiatycka J., Populizm penalny jako pośrednie źródło kryminalizacji irracjonalnej, „Wiedza Prawnicza” 2012, nr 6.
Google Scholar
SLD: zaostrzyć kary za chuligaństwo, Onet, 14 VI 2012, [online] http://wiadomosci.onet.pl/kraj/sld-zaostrzyc-kary-za-chuliganstwo,1,5160768,wiadomosc.html.
Google Scholar
Solidarna Polska, Solidarna Polska przedstawia pakiet „Zero tolerancji dla morderców i przemocy”, [online] http://www.klubsp.pl/aktualnosc/sp-przedstawia-pakiet-zero-tolerancjidla-mordercow-i-przemocy.
Google Scholar
Sprawozdanie Stenograficzne z 35 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 8 marca 2013 r. (trzeci dzień obrad).
Google Scholar
Sprawozdanie Stenograficzne z 36 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 22 marca 2013 r. (trzeci dzień obrad).
Google Scholar
Sprawozdanie Stenograficzne z 48 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 26 sierpnia 2009 r. (pierwszy dzień obrad).
Google Scholar
Stasiak K., Wyrok za pobicie Maćka, „Gazeta Wyborcza” 2012, 12 XII.
Google Scholar
Stefański R.A., Ustawowe zaostrzenie represji za przestępstwa komunikacyjne, „Prokuratura i Prawo” 2010, nr 7/8.
Google Scholar
Szafrańska M., Penalny populizm a media, Kraków 2015.
Google Scholar
Szczepaniec M., Rola mediów w kształtowaniu opinii społecznej na temat zjawiska przestępczości, „Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury” 2012, vol. 3, nr 6.
Google Scholar
Szymanowska A., Polacy wobec przestępstw i karania. Opinie i postawy społeczeństwa polskiego wobec przestępstw, zachowań patologicznych i kontrowersyjnych oraz środków kontroli nad tymi zachowaniami, Warszawa 2008, https://doi.org/10.31338/uw.9788323512653.
Google Scholar
Szymanowski T., Przestępczość i polityka karna w Polsce w świetle faktów, i opinii społeczeństwa w okresie transformacji, Warszawa 2012.
Google Scholar
TNS OBOP, Jak karać przestępców, Warszawa 2002.
Google Scholar
TNS OBOP, Preferencje partyjne Polaków w grudniu 2006 r., Warszawa 2006.
Google Scholar
Tryb przyspieszony zmian w Kodeksie karnym, Interia.pl, 3 III 2010, [online] https://wydarzenia.interia.pl/polska/newsamp-tryb-przyspieszony-zmian-w-kodeksie-karnym,nId,876070#
Google Scholar
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553.
Google Scholar
Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy, ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2009 nr 206 poz. 1589.
Google Scholar
Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. 2010 nr 7 poz. 46.
Google Scholar
Ustawa z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska, Dz.U. 2010 nr 40 poz. 227.
Google Scholar
Ustawa z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy o Policji, Dz.U. 2010 nr 240 poz. 1602.
Google Scholar
Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, Dz.U. 2011 nr 72 poz. 381.
Google Scholar
Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. 2013 poz. 849.
Google Scholar
Ustawa z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, Dz.U. 2014 poz. 24.
Google Scholar
Ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2015 poz. 541.
Google Scholar
Utrat-Milecki J., Punitywność populistyczna, [w:] Polityczność przestępstwa. Prawo karne jako instrument marketingu politycznego. Konferencja, Warszawa, 12 maja 2011, red. P. Zieliński, Warszawa 2011.
Google Scholar
Walenciak R., Kto zagłosuje na PiS, „Przegląd” 2007, 16 IX, [online] http://www.przegladtygodnik.pl/pl/artykul/kto-zaglosuje-na-pis.
Google Scholar
Waltoś S., Między odpłatą a racjonalizmem prawa karnego. Refleksje na tle polityki karnej w Polsce, [w:] Mit represyjności albo o znaczeniu prewencji kryminalnej, red. J. Czapska, H. Kury, Kraków 2002.
Google Scholar
Warylewski J., Wymiar sprawiedliwości karnej w Polsce – diagnoza statystyczno-kryminologiczna wybranych aspektów, [w:] Między nauką a praktyką prawa karnego. Księga jubileuszowa prof. Lecha Gardockiego, red. Z. Jędrzejewski [i in.], Warszawa 2014.
Google Scholar
Widacki J., Polscy politycy o bezpieczeństwie (między demokracją a demagogią), [w:] Mit represyjności albo o znaczeniu prewencji kryminalnej, red. J. Czapska, H. Kury, Kraków 2002.
Google Scholar
Włodarczyk-Madejska J., Ostaszewski P., Klimczak J., Siemaszko A., Ogólnopolskie Badanie Wiktymizacyjne 2020. Raport z badania, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2020.
Google Scholar
Współczesne tendencje w rozwoju procesu karnego z perspektywy dogmatyki oraz teorii i filozofii prawa, red. J. Skorupka, I. Haÿduk-Hawrylak, Warszawa 2011.
Google Scholar
Zalewski W., Populizm penalny – próba zdefiniowania zjawiska, [w:] Populizm penalny i jego przejawy w Polsce. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Karnego, Szklarska Poręba, 24-27 września 2008 r., red. Z. Sienkiewicz, R. Kokot, Wrocław 2009.
Google Scholar
Zaostrzenie kar za korupcję i najcięższe przestępstwa – nowe propozycje PiS, „Dziennik Gazeta Prawna” 2012, 2 IX, [online] https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/644075,zaostrzenie-kar-za-korupcje-i-najciezsze-przestepstwa-nowe-propozycje-pis.html.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
