Biopolityczne ruchy tożsamościowe i racjonalność materialna. Przyczynek do dyskusji o potrzebie nowej wersji teorii krytycznej
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.21.2024.90.06Keywords:
biopolitics, new social movements, postmodern politics, public sphere, critical theory, material rationalityAbstract
BIOPOLITICAL IDENTITY MOVEMENTS AND MATERIAL RATIONALITY. A CONTRIBUTION TO THE DISCUSSION ON THE NEED FOR A NEW VERSION OF CRITICAL THEORY
In the article, the author argues for the need to formulate a new version of critical theory. This would be a theory that, unlike the proposal developed by members of the Frankfurt School, builds its identity around the so called substantive (material) rationality. According to the author of the paper, the usefulness of this new version of critical theory is revealed when it is applied to the phenomena occurring in the postmodern public sphere, especially in the context of the analysis of biopolitical identity movements. The article consists of three parts. The first briefly recalls the main critical arguments made by Frankfurters against instrumental rationality. The second attempts to define the concept of substantive rationality. The last – third – part of the article, the author begins with a definition of biopolitics, and then focuses his attention on a specific version of it, which are the aforementioned biopolitical identity movements.
Downloads
References
Agamben G., Co zostaje z Auschwitz. Archiwum i świadek (Homo sacer III), przeł. S. Królak, Warszawa 2008.
Agamben G., Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, Warszawa 2008.
Agamben G., The Invention of an Epidemic, „European Journal of Psychoanalysis” 2020, [online] https://www.journal-psychoanalysis.eu/articles/coronavirus-and-philosophers/.
Barker Ch., Studia kulturowe. Teoria i praktyka, przeł. A. Sadza, Kraków 2005.
Buksiński T., Moderność, Poznań 2001.
Bulira W., Dialog w cieniu różnicy. Liberalna krytyka polityki tożsamości, „Myśl Polityczna. Political Thought” 2021, nr 4(10).
Bulira W., Nowe ruchy społeczne: nowa jakość w polityce ponowoczesnej?, [w:] Nowe ruchy społeczne, red. M. Marczewska-Rytko, D. Maj, Lublin 2017.
Bulira W., Teoria krytyczna szkoły budapeszteńskiej. Od totalitaryzmu do postmodernizmu, Toruń 2018, Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. DOI: https://doi.org/10.12775/978-83-231-5719-9
Butler J., Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości, przeł. K. Krasuska, Warszawa 2008.
Fehér F., The Frozen Revolution: An Essay on Jacobinism, Cambridge 1987.
Fehér F., Heller Á., Biopolitics, Avebury–Aldershot–Brookfield–Hong Kong–Singapore–Sydney 1994.
Fehér F., Heller Á., From Red to Green, „Telos” 1984, nr 59, https://doi.org/10.3817/0384059035. DOI: https://doi.org/10.3817/0384059035
Fehér F., Heller Á., Márkus G., Dictatorship over Needs, New York 1983.
Fehér F., Heller Á., The Postmodern Political Condition, Cambridge–New York 1989.
Finkielkraut A., Porażka myślenia, przeł. M. Ochab, Warszawa 2023.
Foucault M., Historia seksualności, przeł. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, Gdańsk 2010.
Foucault M., Władza a ciało, [w:] M. Foucault, Kim pan jest, profesorze Foucault? Debaty, rozmowy, polemiki, red. B. Błesznowski, K.M. Jaksender, K. Matuszewski, przeł. K.M. Jaksender, Kraków 2013.
Fukuyama F., Przeciw polityce tożsamości, przeł. M. Warchała, „Przegląd Polityczny” 2018, nr 151/152.
Fukuyama F., Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie, przeł. J. Pyka, Poznań 2019.
Hardt M., Negri A., Imperium, przeł. S. Ślusarski, A. Kołbaniuk, Warszawa 2005.
Heller Á., Biopolityka przeciw wolności. Nowy rozdział w historii starego sporu, [w:] Á. Heller, Wykłady i seminarium lubelskie, przeł. J.P. Hudzik, Lublin 2006.
Heller Á., Czy biopolityka zmieniła pojęcie polityczności?, przeł. B. Błesznowski, „Kronos” 2014, t. 31, nr 4.
Heller Á., O pojęciu polityczności raz jeszcze, przeł. M. Szuster, „Przegląd Polityczny” 2005, nr 69.
Horkheimer M., Krytyka instrumentalnego rozumu, przeł. H. Walentowicz, Warszawa 2007.
Horkheimer M., Teoria tradycyjna a teoria krytyczna, przeł. J. Łoziński, [w:] Szkoła frankfurcka, t. 2, red. J. Łoziński, Warszawa 1987.
Hudzik J.P., O nauce, polityce i innych dylematach nadwiślańskiego akademika, Teoria polityki, 18 X 2021, [online] https://www.teoriapolityki.com/post/jan-p-hudzik-o-nauce-politycei-innych-dylematach-nadwi%C5%9Bla%C5%84skiego-akademika.
Karwat M., Hunwejbini bibliometrycznej „rewolucji”, Teoria polityki, 11 XI 2019, [online], https://www.teoriapolityki.com/post/miros%C5%82aw-karwat-hunwejbini-bibliometrycznej-rewolucji.
Klementewicz T., Niewolnicy Elseviera. Konsensus Waszyngtoński w naukach społecznych?, „Studia Krytyczne” 2019, nr 8, https://doi.org/10.25167/sk.2114. DOI: https://doi.org/10.25167/sk.2114
Lemke T., Analityka biopolityki. Rozważania o przeszłości i teraźniejszości spornego pojęcia, przeł. P. Szostak, „Praktyka Teoretyczna” 2011, nr 2-3, https://doi.org/10.14746/prt.2011.2.1. DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2011.2.1
Lemke T., Biopolityka, przeł. T. Dominiak, Warszawa 2010.
Lilla M., Koniec liberalizmu, jaki znamy. Requiem dla polityki tożsamości, przeł. Ł. Pawłowski, Warszawa 2018.
Lukács G., Historia i świadomość klasowa. Studia o marksistowskiej dialektyce, przeł. M.J. Siemek, Warszawa 1988.
Nowe ruchy społeczne, red. M. Marczewska-Rytko, D. Maj, Lublin 2017.
Marks K., Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa. Wstęp, [w:] K. Marks, F. Engels, Dzieła, t. 1, przeł. L. Kołakowski, Warszawa 1962.
Mikołajczyk M., Karwat M., Wstęp, [w:] Politologii model krytyczny, red. M. Mikołajczyk, M. Karwat, Kraków 2017.
Pierzchalski F., Politolog na rozdrożu. Między opium kapitalistycznych filistrów a postawą krytyczną, [w:] Uniwersytet i nauka o polityce. Sprawdziany tożsamości, red. M. Karwat, F. Pierzchalski, Warszawa 2021.
Sloterdijk P., Stres a wolność, przeł. B. Baran, Warszawa 2018.
Szahaj A., Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej, Warszawa 2008.
Weber M., Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, przeł. D. Lachowska, Warszawa 2002.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
