Biopolityczne ruchy tożsamościowe i racjonalność materialna. Przyczynek do dyskusji o potrzebie nowej wersji teorii krytycznej
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.21.2024.90.06Keywords:
biopolitics, new social movements, postmodern politics, public sphere, critical theory, material rationalityAbstract
BIOPOLITICAL IDENTITY MOVEMENTS AND MATERIAL RATIONALITY. A CONTRIBUTION TO THE DISCUSSION ON THE NEED FOR A NEW VERSION OF CRITICAL THEORY
In the article, the author argues for the need to formulate a new version of critical theory. This would be a theory that, unlike the proposal developed by members of the Frankfurt School, builds its identity around the so called substantive (material) rationality. According to the author of the paper, the usefulness of this new version of critical theory is revealed when it is applied to the phenomena occurring in the postmodern public sphere, especially in the context of the analysis of biopolitical identity movements. The article consists of three parts. The first briefly recalls the main critical arguments made by Frankfurters against instrumental rationality. The second attempts to define the concept of substantive rationality. The last – third – part of the article, the author begins with a definition of biopolitics, and then focuses his attention on a specific version of it, which are the aforementioned biopolitical identity movements.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Agamben G., Co zostaje z Auschwitz. Archiwum i świadek (Homo sacer III), przeł. S. Królak, Warszawa 2008.
Google Scholar
Agamben G., Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, Warszawa 2008.
Google Scholar
Agamben G., The Invention of an Epidemic, „European Journal of Psychoanalysis” 2020, [online] https://www.journal-psychoanalysis.eu/articles/coronavirus-and-philosophers/.
Google Scholar
Barker Ch., Studia kulturowe. Teoria i praktyka, przeł. A. Sadza, Kraków 2005.
Google Scholar
Buksiński T., Moderność, Poznań 2001.
Google Scholar
Bulira W., Dialog w cieniu różnicy. Liberalna krytyka polityki tożsamości, „Myśl Polityczna. Political Thought” 2021, nr 4(10).
Google Scholar
Bulira W., Nowe ruchy społeczne: nowa jakość w polityce ponowoczesnej?, [w:] Nowe ruchy społeczne, red. M. Marczewska-Rytko, D. Maj, Lublin 2017.
Google Scholar
Bulira W., Teoria krytyczna szkoły budapeszteńskiej. Od totalitaryzmu do postmodernizmu, Toruń 2018, Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej.
DOI: https://doi.org/10.12775/978-83-231-5719-9
Google Scholar
Butler J., Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości, przeł. K. Krasuska, Warszawa 2008.
Google Scholar
Fehér F., The Frozen Revolution: An Essay on Jacobinism, Cambridge 1987.
Google Scholar
Fehér F., Heller Á., Biopolitics, Avebury–Aldershot–Brookfield–Hong Kong–Singapore–Sydney 1994.
Google Scholar
Fehér F., Heller Á., From Red to Green, „Telos” 1984, nr 59, https://doi.org/10.3817/0384059035.
DOI: https://doi.org/10.3817/0384059035
Google Scholar
Fehér F., Heller Á., Márkus G., Dictatorship over Needs, New York 1983.
Google Scholar
Fehér F., Heller Á., The Postmodern Political Condition, Cambridge–New York 1989.
Google Scholar
Finkielkraut A., Porażka myślenia, przeł. M. Ochab, Warszawa 2023.
Google Scholar
Foucault M., Historia seksualności, przeł. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, Gdańsk 2010.
Google Scholar
Foucault M., Władza a ciało, [w:] M. Foucault, Kim pan jest, profesorze Foucault? Debaty, rozmowy, polemiki, red. B. Błesznowski, K.M. Jaksender, K. Matuszewski, przeł. K.M. Jaksender, Kraków 2013.
Google Scholar
Fukuyama F., Przeciw polityce tożsamości, przeł. M. Warchała, „Przegląd Polityczny” 2018, nr 151/152.
Google Scholar
Fukuyama F., Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie, przeł. J. Pyka, Poznań 2019.
Google Scholar
Hardt M., Negri A., Imperium, przeł. S. Ślusarski, A. Kołbaniuk, Warszawa 2005.
Google Scholar
Heller Á., Biopolityka przeciw wolności. Nowy rozdział w historii starego sporu, [w:] Á. Heller, Wykłady i seminarium lubelskie, przeł. J.P. Hudzik, Lublin 2006.
Google Scholar
Heller Á., Czy biopolityka zmieniła pojęcie polityczności?, przeł. B. Błesznowski, „Kronos” 2014, t. 31, nr 4.
Google Scholar
Heller Á., O pojęciu polityczności raz jeszcze, przeł. M. Szuster, „Przegląd Polityczny” 2005, nr 69.
Google Scholar
Horkheimer M., Krytyka instrumentalnego rozumu, przeł. H. Walentowicz, Warszawa 2007.
Google Scholar
Horkheimer M., Teoria tradycyjna a teoria krytyczna, przeł. J. Łoziński, [w:] Szkoła frankfurcka, t. 2, red. J. Łoziński, Warszawa 1987.
Google Scholar
Hudzik J.P., O nauce, polityce i innych dylematach nadwiślańskiego akademika, Teoria polityki, 18 X 2021, [online] https://www.teoriapolityki.com/post/jan-p-hudzik-o-nauce-politycei-innych-dylematach-nadwi%C5%9Bla%C5%84skiego-akademika.
Google Scholar
Karwat M., Hunwejbini bibliometrycznej „rewolucji”, Teoria polityki, 11 XI 2019, [online], https://www.teoriapolityki.com/post/miros%C5%82aw-karwat-hunwejbini-bibliometrycznej-rewolucji.
Google Scholar
Klementewicz T., Niewolnicy Elseviera. Konsensus Waszyngtoński w naukach społecznych?, „Studia Krytyczne” 2019, nr 8, https://doi.org/10.25167/sk.2114.
DOI: https://doi.org/10.25167/sk.2114
Google Scholar
Lemke T., Analityka biopolityki. Rozważania o przeszłości i teraźniejszości spornego pojęcia, przeł. P. Szostak, „Praktyka Teoretyczna” 2011, nr 2-3, https://doi.org/10.14746/prt.2011.2.1.
DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2011.2.1
Google Scholar
Lemke T., Biopolityka, przeł. T. Dominiak, Warszawa 2010.
Google Scholar
Lilla M., Koniec liberalizmu, jaki znamy. Requiem dla polityki tożsamości, przeł. Ł. Pawłowski, Warszawa 2018.
Google Scholar
Lukács G., Historia i świadomość klasowa. Studia o marksistowskiej dialektyce, przeł. M.J. Siemek, Warszawa 1988.
Google Scholar
Nowe ruchy społeczne, red. M. Marczewska-Rytko, D. Maj, Lublin 2017.
Google Scholar
Marks K., Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa. Wstęp, [w:] K. Marks, F. Engels, Dzieła, t. 1, przeł. L. Kołakowski, Warszawa 1962.
Google Scholar
Mikołajczyk M., Karwat M., Wstęp, [w:] Politologii model krytyczny, red. M. Mikołajczyk, M. Karwat, Kraków 2017.
Google Scholar
Pierzchalski F., Politolog na rozdrożu. Między opium kapitalistycznych filistrów a postawą krytyczną, [w:] Uniwersytet i nauka o polityce. Sprawdziany tożsamości, red. M. Karwat, F. Pierzchalski, Warszawa 2021.
Google Scholar
Sloterdijk P., Stres a wolność, przeł. B. Baran, Warszawa 2018.
Google Scholar
Szahaj A., Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej, Warszawa 2008.
Google Scholar
Weber M., Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, przeł. D. Lachowska, Warszawa 2002.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
